De angst om alleen te zijn in relatie met stress en burn-out

In feite is de mens een sociaal wezen; iedereen heeft behoefte aan contact met andere mensen. Van persoon tot persoon kan de mate van contact natuurlijk wel verschillen. Zo zullen mensen met een extraverte persoonlijkheid zich graag in grote groepen begeven, terwijl introverte personen het fijn vinden om tijd alleen door te brengen.

Dat de mens behoefte heeft aan sociaal contact betekent ook dat vrijwel iedereen zich weleens eenzaam voelt, of je nu jong of oud bent. Voor veel mensen is dit slechts een fase en gaat het gevoel vanzelf voorbij. Soms kan dit gevoel van eenzaamheid echter aanhouden en uiteindelijk uitmonden in autofobie. In dit blog leggen we eerst uit wat een fobie is, en wat autofobie inhoudt.

Vervolgens leggen we uit wat het verband is tussen autofobie en stress, en autofobie en burn-out. Tot slot geven we je wat tips om met autofobie om te gaan.

Wat is een fobie?

In het algemeen betekent een fobie dat je bang bent voor specifieke situaties, dingen of dieren. Zo hebben veel mensen last van arachnofobie, een angst voor spinnen. Vaak gaat een angst gepaard met lichamelijke verschijnselen als hartkloppingen, hevige transpiratie en een algeheel gevoel van paniek.

Hoewel je vaak weet dat de angst ongegrond is, voel je toch de lichamelijke symptomen van angst. Belangrijk is dat er pas sprake is van een fobie, als de angst in de weg staat van je dagelijks leven.

Wat is autofobie?

Autofobie staat ook bekend als eremofobie, monofobie en isolofobie. Deze woorden betekenen echter hetzelfde: je voelt een sterke angst om alleen te zijn. Je gedachten staan in het teken van eenzaamheid, voornamelijk het vermijden van eenzaamheid. Juist op momenten dat je alleen bent, voel je de angst het sterkst.

Er is wel een wezenlijk verschil tussen het vervelend vinden om alleen te zijn en er een fobie voor ontwikkelen. Zodra je merkt dat de angst om alleen te zijn invloed heeft op je dagelijks leven, dan heb je misschien last van autofobie.

Symptomen van autofobie

Vind jij het moeilijk om alleen te zijn? Wellicht herken je je in de volgende symptomen:

• Obsessief bezig met alleen zijn vermijden
• Angstig zijn voor wat er kan gebeuren als je alleen bent
• Zoveel mogelijk vermijden van situaties waarin je alleen bent
• Als je alleen bent wordt je overweldigd door het gevoel te willen vluchten
• Moeilijk niets kunnen doen
• Niet naar huis willen
• Eventueel last van paniekaanvallen als je denkt aan alleen zijn en eenzaamheid

Wat is een paniekaanval?

Autofobie kan in sommige gevallen uitmonden in paniekaanvallen. Een paniekaanval is eigenlijk een lichamelijke uiting van spanning en angst. Tijdens een paniekaanval kun je last krijgen van plotselinge hartkloppingen, versnelde ademhaling (hyperventilatie), duizeligheid, overmatig transpireren, trillen en het gevoel dat de angst je volledig overneemt.

Een paniekaanval kan een paar minuten tot anderhalf uur duren. Hoewel het vaak anders voelt, kunnen de lichamelijke klachten die je voelt geen kwaad.

Hoe ga je om met een paniekaanval?

Omgaan met een paniekaanval kan erg moeilijk zijn, rationeel nadenken gaat op dat moment niet. Het kan helpen om jezelf zoveel mogelijk af te leiden, vooral door lichamelijke oefeningen. Doordat je hersenen zich moeten focussen op de beweging van je lichaam, gaat er minder energie naar de paniekaanval.

Daarnaast is het vooral van belang om je te realiseren dat een paniekaanval geen schadelijke effecten heeft.

Autofobie en stress

Als je er heel erg tegenop ziet om alleen te zijn, kan dit je gedachten gaan beheersen. Je kunt dan steeds meer gaan piekeren, waardoor je langdurige spanning opbouwt. Een bepaalde mate van spanning is normaal, dit zorgt er juist voor dat je scherp bent en goed functioneert. Pas wanneer er klachten bij komen kijken, dan spreken we van stress.

Functie van stress

Stress heeft eigenlijk als functie dat je optimaal kunt reageren op ‘gevaar’. Je lichaam kan echter geen onderscheid maken tussen een levensbedreigende situatie of bijvoorbeeld een spannende presentatie. Je hersenen geven een signaal aan je lichaam, dat adrenaline aanmaakt.

Dit heeft als gevolg dat ademhaling versnelt, je hart sneller klopt en je spieren zich aanspannen. Als het gevoel van gevaar op korte termijn nog niet weg is, maakt je lichaam ook nog het stresshormoon cortisol aan. Dit hormoon houdt je voor langere termijn ‘paraat’.

Stress gerelateerde klachten

Op de lange termijn kan stress dus resulteren in lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn en rusteloosheid. Andere (psychische) symptomen van stress zijn een gevoel van ongelukkig zijn, je machteloos voelen, snel gefrustreerd zijn of snel huilen.

Ook heeft stress een uitwerking op je gedachten. Zo kun je je wellicht moeilijk concentreren, ben je vergeetachtig of ervaar je problemen met creativiteit en oplossend vermogen. Last hebben van autofobie kan dus zorgen voor meer stress.

Het verband tussen autofobie en burn-out

Een burn-out is eigenlijk het gevolg van een teveel aan stress over een lange periode. Mensen die kampen met een burn-out hebben vaak jarenlang met veel stress geleefd, waardoor ze op een gegeven moment opgebrand raken. Hoewel het lichaam en de geest genoeg signalen afgeven dat je behoefte aan rust hebt, wordt dit vaak lange tijd genegeerd.

Een weekje vrij om even bij te komen is dan niet meer genoeg, volledig herstel duurt vaak maanden. Wie een burn-out heeft, kan last krijgen van eenzaamheid. En wie last heeft van eenzaamheid, kan een burn-out krijgen.

Van burn-out tot autofobie

Mensen die in een burn-out belanden hebben vaak teveel hooi op de vork genomen. Als je met een burn-out thuis zit, vallen ineens allerlei dingen weg en is je agenda nagenoeg leeg. Dit kan zorgen voor een sociaal isolement, omdat je geen energie meer hebt om dingen te doen.

Ook sociaal contact is dan te zwaar. Hierdoor kun je je afgezonderd van de wereld voelen en kun je ook eenzaamheid ervaren. Dit kan zich dan weer ontwikkelen tot een fobie voor alleen zijn; autofobie.

Van autofobie naar burn-out

Ook kun je vanuit autofobie uiteindelijk burn-out raken, al zijn er bij een burn-out vaak meerdere oorzaken aan te wijzen. Hoewel voorkomen beter dan genezen is, is dat uiteraard niet altijd mogelijk. Mocht je in een burn-out zijn beland én last hebben van autofobie, dan is juist het ‘oplossen’ van de burn-out de sleutel tot herstel van autofobie.

Als je de diagnose burn-out hebt gekregen, ga je meestal in therapie op zoek naar de oorzaken die hieraan ten grondslag liggen. Dat kan per persoon sterk verschillen, maar veelal is het een combinatie van verschillende dingen in je leven.

Tips om met autofobie om te gaan

Mensen die met een angst of fobie kampen, doen vaak hun best om deze fobie zoveel mogelijk uit de weg te gaan. Als je wilt leren omgaan met een specifiek fobie, zal je deze echter onder ogen moeten komen. Het uit de weg gaan van een fobie voelt op dat moment goed, maar is geen lange termijn oplossing.

Hulp wanneer je moeite hebt om alleen te zijn

Wat voor de één werkt, werkt voor de ander niet. Sommige mensen met autofobie willen graag oefenen met alleen zijn. Anderen hebben juist meer behoefte aan gezelschap opzoeken. Het kan dan ook lastig zijn om zelfstandig van autofobie af te komen.

Er zijn heel veel mensen die je hierbij zouden kunnen helpen. Zo kun je hulp zoeken bij je huisarts, die je waarschijnlijk doorverwijst naar de praktijkondersteuner GGZ. Je kunt op gesprek komen bij de praktijkondersteuner of doorverwezen worden naar bijvoorbeeld een psycholoog of therapeut.

(Cognitieve) gedragstherapie

Als je bij een therapeut terechtkomt, is de kans groot dat je gedragstherapie gaat doen. Tijdens deze therapie ga je actief je angst of fobie onder ogen komen, maar word je vakkundig begeleid.

Ook zou je cognitieve gedragstherapie kunnen doen, waarbij er vooral aandacht wordt besteed aan je gedachten. In sommige gevallen kan er ook medicatie worden voorgeschreven.