Anticipatieangst: angst voor dingen die kunnen gebeuren

Als je last hebt van anticipatieangst, dan maak je je vooraf al angstig. Je loopt vooruit op situaties en bent bang voor dingen die kunnen gebeuren. Anticipatieangst wordt ook wel angst om angst genoemd. Je wordt bang voor situaties waarvan je weet dat je er bang voor bent. 

Wat is anticipatieangst?

Vaak ben je bij anticipatieangst bang voor angst. Je bent dus bang voor een situatie waarin je angst zult gaan voelen. Zelfs als je de angst om die situatie al hebt opgelost, blijf je bang dat de angst in bepaalde situaties op zal komen. 

Dit klinkt misschien lastig om te begrijpen, dus even een voorbeeld. Stel, je had vroeger vaak last van angstaanvallen op drukke plekken. Nu sta je op een festival, en denk je ‘Als ik maar niet weer een angstaanval krijg. Ik kan helemaal niet tegen drukke plekken.’ Je wordt steeds meer gespannen. Op een gegeven moment krijg je door de gedachte misschien zelfs een angstaanval, wat de impact van je denken laat zien. Dit versterkt alleen maar jouw gevoel. ‘Zie je wel, ik kan er nog steeds niet tegen.’

Hoe vaker je dit meemaakt, hoe meer je de angst zal vermijden. Je belandt in een vicieuze cirkel: je gaat niet meer naar drukke plekken, want dan krijg je vast weer een paniekaanval. En misschien krijg je ook bij de supermarkt wel een angstaanval? Daar is het immers ook vaak druk. En zodra je naar de supermarkt gaat, gaan je gedachtes weer door je heen en krijgt een aanval. 

Na een tijd kan het zijn dat je nergens meer naartoe durft. Je bent bang voor de angst(aanval). Je hebt dus, al van tevoren, angst voor dingen die kunnen gebeuren. 

Impact van anticipatieangst

Anticipatieangst kan een grote impact op je leven hebben. Door je angst kan je verschillende situaties gaan vermijden. Dit kan van alles zijn; angst voor drukke plekken, angst om buiten te komen, angst om te vliegen of angst om te spreken. 

Deze angst kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen ervaren het dagelijks. Anderen voelen de angst ineens opkomen – waarna het vanzelf weer verdwijnt. Toch kan het in beide gevallen erg vervelend zijn. 

Hoe voelt de angst?

Herken jij jezelf hierin, maar weet je niet zeker of je last hebt van paniekaanvallen? We zullen dat nog iets beter uitleggen. Bij een angst- of paniekaanval maakt het lichaam zich klaar voor naderend gevaar. Dit hoeft niet letterlijk een gevaar te zijn, maar kan ook iets zijn waarvoor jijzelf bang bent. 

De hartslag en ademhaling versnellen. Vervolgens krijg je last van hartkloppingen, ademnood, pijn op de borst, duizeligheid, buikpijn, hoofdpijn, zweten, en tintelingen in de ledematen. Nare gevoelens. Juist omdat paniekaanvallen zo voelen, kan je erdoor nog meer in paniek raken, waardoor je nog meer last krijgt. 

Wat kan je doen tegen anticipatieangst?

Gelukkig is er wel van alles te doen tegen anticipatieangst. Deze angst hoeft echt niet voor altijd te zijn. Een aantal effectieve oplossingen zijn ademhalingsoefeningen, dagboeken en voorbereiding. Met onderstaande oefeningen werk je in feite niet per se aan de angst voor de angst – maar juist aan de dieperliggende angst. Als deze angst zo klein mogelijk is, is je anticipatieangst niet meer nodig. 

1. Ademhalingsoefeningen. Voel je een paniekaanval opkomen? Ga dan terug naar je ademhaling, dit maakt je namelijk weer rustig. Haal diep adem, zodat je het voelt tot in je buik. Probeer je te ontspannen en besef dat jij zelf in controle bent over de situatie. Hoe vaker je merkt dat je jezelf weer onder controle krijgt, hoe zelfverzekerder je je zal voelen over de angst. Je merkt dat je de angst voor de angst eigenlijk niet meer nodig hebt. Je kan het namelijk zelf weer oplossen. 
2. Merk je dat je situaties vermijdt vanwege je angsten? Schrijf alles op in een dagboek. Alles waar je bang voor bent, en wat je voelt als je denkt aan de situatie. De kans is groot dat je beseft dat bepaalde situaties eigenlijk helemaal niet zo eng zijn als je eerder dacht. Door alles op te schrijven, moet je namelijk alles voor jezelf op een rijtje zetten. En als je het dan leest, begrijp je misschien dat je angst niet gegrond is. 
3. Zorg dat je goed in je vel zit. Door lichamelijke inspanning komt je adrenaline op een normaal niveau. Ook helpt het mee aan je geluk. Je bent tevens minder vatbaar voor paniekaanvallen, omdat je stresssituaties beter onder controle hebt. Tot slot maken je hersenen door te sporten serotonine aan: het gelukshormoon.
4. Een goede voorbereiding kan helpen. Door je van tevoren al in te beelden wat je zal gaan voelen, kun je beseffen dat je paniekaanval slechts een emotionele reactie is. Je kunt ook van tevoren al bedenken wat je eraan kunt doen. 

Bovenstaande tips kunnen goed helpen. Merk je dat je anticipatieangst de macht over jou houdt? Dan is het goed om professionele hulp in te schakelen. Schaam je ook niet, want ruim 10% van de Nederlanders heeft ooit een paniekaanval gehad. Je bent niet de enige, en er zijn veel mensen die je goed kunnen helpen.