Self fulfilling prophecy in relatie tot stress en burn-out

Wellicht heb je de term self fulfilling prophecy al ooit horen vallen. Maar wat is een self fulfilling prophecy nou daadwerkelijk? En hoe kan een self fulfilling prophecy tot negatieve problemen zorgen voor je mentale gezondheid en je werkprestaties?

Een self fulfilling prophecy zorgt ervoor dat je vaak negatieve verwachtingen hebt, zoals ‘ik kan het toch niet’, ‘andere zijn vast beter dan ik’ of ‘ik krijg het toch niet op tijd af’. Herken jij jezelf hierin? Lees dan hier wat de gevolgen hiervan zijn, wat je hieraan kunt doen en hoe je een self fulfilling prophecy kunt doorbreken.

Wat is een self fulfilling prophecy?

Een self fulfilling prophecy is het fenomeen waarbij gedachten zorgen voor het (in)direct uitkomen van een voorspelling(prophecy). Je vult dus als het waren zelf een bepaalde gedachten of actie in wat vervolgens invloed heeft op je gedrag en stemming. Een self fulfilling prophecy kan zowel betrekking hebben tot een handeling, gebeurtenis of tot een persoon.

Dit kan zowel negatief als positief voorkomen, maar over het algemeen wordt de term vaak gezien als iets negatiefs en zijn mensen vaak geneigd om negatieve voorspellingen te maken en een persoon negatief omlaag te halen.

Door bepaalde verwachtingen die je stelt geven we onbewust een andere draai aan ons gedrag en aan bepaalde situaties. Echter kun je ook de self fulfilling prophecy als iets positiefs aanschouwen en het in je voordeel laten werken, bijvoorbeeld door jezelf af en toe motivatie toe te spreken en meer op jezelf te vertrouwen. Dit wordt verder in het artikel behandeld.

Iedereen laat zich in bepaalde mate sturen door zijn of haar self fulfilling prophecy. En vaak komt een self fulfilling prophecy daadwerkelijk uit, met vervelende of positieve consequenties als gevolg. Negatieve gedachten kunnen zorgen voor bepaalde belemmeringen in je dagelijksleven waardoor je niet alles uit jezelf kunt halen. Ook kan het je stemming beïnvloeden en zorgen voor vervelende gedachtes en gewoontes.

Voorbeeld self fulfilling prophecy

Een voorbeeld van een self fulfilling prophecy, en de visuele cirkel op de werkvloer, is bijvoorbeeld wanneer de je denkt dat je werkgever een negatieve indruk van je heeft en wanneer je kritiek of advies krijgt, je dit altijd persoonlijk opneemt en aanneemt als een directe aanval op jouw prestaties.

Je gaat er bij voorbaat al vanuit dat jouw werkgever een boodschap of opmerking negatief bedoeld, terwijl het wellicht ter ondersteuning zorgde of een algemene opmerking was voor elke werknemer.

Alles betrek je op jezelf en je gaat ervan uit dat je standaard wordt tegengewerkt. Ook bij sollicitaties kan dit voor problemen zorgen, zoals wanneer je alleen maar negatieve verwachtingen hebt en vervolgens niet goed tot uiting komt omdat je al verwacht dat ze jou niet zien zitten.

Een typisch reactie op een self fulfilling prophecy is de ‘zie je wel’, of ‘ik wist wel dat het me niet lukte’. Door deze bevestigingen en succesvolle uitkomsten van de voorspelling, lijk je in een visuele cirkel te zitten waar je niet makkelijk meer uit komt. Je gaat geloven in je eigen gedachten en herhaalt bepaalde patronen keer op keer.

Self fulfilling prophecy en zelfreflectie

Wanneer je in het dagelijks leven vaak te maken hebt met verwachtingen, is het wellicht eens goed om vaker te reflecteren op jezelf. Waar komen je verwachtingen vandaan en waar zijn ze op gebaseerd? Sta eens stil bij de impact de verwachtingen hebben op je prestaties en je gedachten.

Met name als je een invloedrijk persoon bent, zoals een werkgever of een leidinggevende, is het van belang om regelmatig aan zelfreflectie te doen. Uiteraard ook in je gezinssituatie en in je vriendengroep is een reflectie op je zelf op zijn tijd geen overbodige zaak. Zo kun je jezelf bijvoorbeeld geregeld afvragen welke verwachtingen je hebt bij bepaalde personen, of deze realistisch zijn of wellicht onzinnig zijn.

Zijn er wellicht mensen in je leven waarbij je vaak een negatieve verwachting hebt? Vraag jezelf dan eens af waarom je deze gedachten vormt en of er gegronde redenen voor zijn. Misschien dat je iemand het voordeel van de twijfel kunt geven en je verwachting vaker los kunt laten. Daarmee toon je niet alleen vertrouwen in een persoon, maar bied je diegene de ruimte om zichzelf volledig te ontwikkelen en volledig tot zijn of haar recht te komen.

Self fulfilling prophecy en werkstress

Ook op de werkvloer is een self fulfilling prophecy een veel voorkomend fenomeen en zorgt het voor meer werkstress. Zo kan het je vaak in de weg zitten bij het presteren en bij de algemene sfeer op het werk. Zo kan het ervoor zorgen dat je collega’s je tegen gaan staan, je negatief over je werkprestaties denkt en je je over bepaalde zaken onzeker gaat voelen. Wellicht herken je jezelf in een van deze uitspraken:

• Dit lukt me toch nooit,
• Die collega wil me toch niet helpen,
• Voor mijn vragen heeft vast niemand tijd,
• Ik ben hier vast niet voldoende voor gekwalificeerd,
• Er zijn vast genoeg andere die veel beter zijn.

Doordat je negatieve verwachtingen hebt, kan het zomaar zo zijn dat je meer stress ervaart op de werkvloer. Zo kunnen bijvoorbeeld opdrachten moeilijker lijken dan ze zijn, of kun je een constante bepaalde druk tot willen presteren voelen. Alles wat je doet voelt niet af of goed genoeg en je gaat ervanuit dat jouw leidinggevende niet snel tevreden zal zijn met jouw inzet.

Het is van belang dat je jouw verwachtingen leert herkennen en beïnvloeden. Stel jezelf de opdracht op regelmatig na te denken over de verwachtingen die jij op de werkvloer ervaart. Wat verwacht je van jouw positie, en wat verwacht je van jouw collega’s. Uiteraard is het niet verkeerd om bepaalde verwachtingen te hebben. Zorg er echter voor dat deze realistisch zijn en je werkzaamheden niet tegen gaan zitten.

Self fulfilling prophecy en een burn out

Hoge wanneer hoge verwachtingen van anderen zoals een leidinggevende of werkgevers kunnen leiden tot een burn-out. De gedachte dat je het een ander altijd naar de zin moet maken, of dat je altijd naar je leidinggevende moet luisteren, zorgt ervoor dat je inboet op je autonomie. Juist dit gebrek aan autonomie leidt tot een burn-out.

Per definitie zijn veel gedachten en overtuigingen een ‘self fulfilling burn-out’.

Denk hier maar eens aan:

• Als ik mijn werk niet afkrijg schiet ik tekort.
• Mijn leidinggevende moet tevreden over mij zijn.
• Ik wil het graag iedereen naar de zin maken.
• Ik wil graag met iedereen vrienden zijn.
• Ik ben in staat om iets extra’s, iets bijzonders te doen.

Dergelijke gedachten zorgen ervoor dat je altijd doorgaat en nooit tevreden bent met wat je al hebt gepresteerd. De ‘prophecy’ openbaart zich dan: een burn-out

Ook kan een self fulfilling prophecy helpen bij het verminderen van een burn out. Zo kunnen positieve gedachten, zoals ‘het lukt me dit keer wel’, of ‘van af nu geef ik beter mijn grens aan’, ervoor zorgen dat positieve gedachten en acties een kans krijgen en je hierdoor het risico op een burn out verminderd.

Werkgevers en leidinggevenden kunnen hier ook een rol in spelen. Door de juiste motivatie, krijgen werknemers een positief steuntje in de rug en zullen zij eerder geneigd zijn tot een positive self fulfilling prophecy dan een negatieve self fulfilling prophecy.

Self fulfilling prophecy en zelfbeeld

Soms heb je net dat beetje extra motivatie nodig om iets te bereiken of om beter voor jezelf te zorgen. Je zult al snel merken dat je meer zelfvertrouwen zult krijgen en meer in je (echte) eigen capaciteiten gaat geloven. Vaak weet je niet half hoeveel je in huis hebt en werken een paar motiverende uitspraken naar jezelf vaak enorm.

Zorg ervoor dat je jezelf niet op een verkeerde manier voor de gek houdt door jezelf negatieve dingen aan te praten. Door jezelf negatief voor de gek te houden stapel je jezelf alleen maar op met negatieve energie en meer stress.

Een negatief zelfbeeld zal daarom vaak leiden tot een self fulfilling prophecy. Wanneer je de overtuiging in jezelf hebt dat je minder waard bent dan dat je daadwerkelijk bent, zal dit vrijwel altijd leiden tot een negatieve uitkomst.

Hoe kun je een self fulfilling prophecy doorbreken?

Hoewel sommige gedachten en gewoontes zo diepgeworteld in ons systeem lijken te zitten, kunnen deze simpelweg veranderd worden. Keer ongewenste gedachtes en gewoontes de rug toe en geef een negatieve self fulfilling prophecy geen kans.

Dit is echter soms lastiger dan het lijkt, en zal wellicht wat oefening baren. De eerste stap is het achterhalen van je verwachtingen. Wanneer je bewust bent van je verwachtingen, kun je achterhalen welk gedrag de verwachtingen tot gevolg hebben. Wat zijn de excuses je voor je prestaties bedenkt? Wat zijn de redenen om op te geven?

Wat motiveert je om weer door te gaan? Kort om, je kunt je gedrag doorbreken en nieuwe gewoontes en gedachtes creëren. Neem het roer in handen en vraag jezelf af wat realistische en positieve verwachtingen voor jou kunnen betekenen. Probeer het zelf uit en bedenk voor jezelf een positieve self fulfilling prophecy.

Doorbreek je dagelijkse negatieve verwachtingen en vervang ze door ‘ik kan het wel’, of ‘ik doe het goed’. Pas wanneer je in jezelf gelooft kun je volledig presteren en zal je je al snel stukken beter in je vel voelen.