Wat is normaal?

Wat is normaal? Een bijzondere vraag, omdat we bij heel veel ‘normale’ dingen niet stilstaan. We vinden dingen normaal omdat een deel van ons waardesysteem hier van afhangt. De normen en waarden die we hebben worden bepaald door de visie die we hebben op zaken, die stevig beïnvloed wordt door de prikkels vanuit de omgeving.

Voorbeeld – De vraag ‘wat is normaal’ wordt in Bagdad heel anders beantwoord dan in het Friese stadje Hindeloopen.

De omgeving bepaalt dus voor een groot gedeelte wat normaal is.

Verschuiving van datgene wat normaal is

Doordat de omgeving continu verandert, verandert datgene wat normaal is dus ook. Ons normen en waarden stelsel zou dus zomaar veel vaker kunnen verschuiven dan we aanvankelijk denken.

De andere zijde van dit verhaal verdient aandacht en ik zal dit ondersteunen met een aantal (wat aangezette) voorbeelden. Het antwoord op ‘Wat is normaal?’ is dus een gemiddelde van factoren vanuit je omgeving. Het gemiddelde van uitersten kun je wel zeggen. Als een uiterste verschuift, verschuift datgene wat normaal is ook.

Voorbeeld:

Slimheid

Een gemiddeld IQ in Nederland ligt om en nabij de 100 (normaal). We spreken van hoogbegaafdheid (niet meer normaal) vanaf een IQ van 130. Als we, om wat voor reden dan ook een manier vinden om bij kinderen die wel slim zijn (IQ 110-120) maar niet hoogbegaafd zijn, hun IQ te laten groeien, ben je met een IQ van 100 opeens niet meer normaal. Je wijkt af van gemiddeld. Ook ben je als hoogbegaafde niet meer uitzonderlijk, want in de omgeving zitten meer mensen die uitzonderlijk slim zijn.

Ontwikkelstoornis

Ontwikkelstoornissen als ADHD, ADD en autisme laten zien dat je iets hebt wat niet normaal is. Het wijkt af van de gestelde norm. De naam ‘ontwikkelstoornis’ zegt dit zelf eigenlijk al. Feit is dat in een land met enkel ADHD-ers, iemand die zich wel urenlang kan concentreren, afwijkt.

Is er wel een ‘normaal’ ?

De vraag ‘wat is normaal’ is dus wel te beantwoorden, maar fors gekleurd door omgevingsfactoren. We zetten het af tegen gemiddelden. Het is daarmee ontzettend broos.

Het gekke is dat er maar weinigen zijn die durven af te wijken van gemiddelden. Mensen die hun kop boven het maaiveld durven uit te steken. We willen dus eigenlijk graag ‘normaal’ zijn.

Dit wringt, want anderzijds willen we graag gezien, gehoord en gewaardeerd worden. Hoe moet dit nou als je, net als iedereen, ‘normaal’ bent en voldoet aan een middelmaat. Dan val je sowieso niet op, en is de kans dat je gezien, gehoord en gewaardeerd wordt, bijzonder klein.

Wil je dan nog wel normaal zijn? Wil je het dan nog wel doen zoals iedereen het doet?

Aanpassen aan anderen

Bovenstaande in gedachten houdend: Het is toch vreemd dat we ons zo aanpassen aan anderen? We passen ons aan aan datgene wat normaal is, terwijl dit zo vaag is als maar kan!

Een steeds terugkerend onderwerp tijdens de coaching van mensen met burnout, is het punt dat mensen met burnout zich veel te vaak hebben aangepast aan de wensen en grillen van anderen. Autonomie wordt zo overboord gegooid en de kans op burnout neemt hand over hand toe.

Belangrijke oorzaken hiervan zijn:

• Vinden dat iets moet.
• Meegekregen uit een opvoeding.
• Gevoel hebben dat iets verwacht wordt
• Onzekerheid
• Gewaardeerd willen worden

Veelal oorzaken die gevoed worden door prikkels uit een omgeving.

Wat normaal is bepaal je zelf

Natuurlijk hebben we algehele regels waarmee we met elkaar omgaan. Zo dien je aardig tegen elkaar te zijn, elkaar niet te vermoorden en doe je er verstandig aan om van de partner van een ander af te blijven. Deze dingen bedenk je niet, die voel je in je onderbuik (enterisch zenuwstelsel)

In een razendsnel veranderende wereld, is het bijzonder lastig om autonoom te blijven. Het stuur niet over te geven aan een ander en mee te racen in een ratrace. Velen jagen om de dag afgerond te krijgen. Ze vinden dit normaal. Iedereen doet het (toch?)

Het tempo van het leven bepaal je zelf. Wanneer je niet mee wenst te doen aan de jachtigheid van je huidige functie en je eigen tempo wenst te lopen, bestaat de kans dat je ontslagen wordt. Je voldoet niet aan ‘normaal’. Na je ontslag maak je andere keuzes en kom je in een andere (vaak niet mindere) omgeving. Opeens is jouw nieuwe tempo wel normaal.

Authentiek en autonoom

Wat normaal is bepaal je dus zelf. De normen en waarden die je belangrijk vindt bepaal je door te luisteren naar je eigen binnenste ‘ik’.

Dit behelst vragen als:

• Wie ben ik?
• Wat kan ik?
• Welke dingen kan ik helemaal niet?
• Wat maakt mij mooi?

De antwoorden op deze vragen helpt je om voor jezelf te gaan bepalen wat normaal is. Dat betekent dat je op sommige vlakken normaal bent, op sommige vlakken afwijkt, en op sommige vlakken excelleert.

Gewaardeerd worden door een ander, betekent dat je een ander ook waardeert en laat zijn wie hij of zij is.

Gezien, gehoord en gewaardeerd worden

Door te kiezen voor de dingen waar je goed in bent, krijg je het voor elkaar om de behoefte te vervullen die altijd knaagt: Gezien, gehoord en gewaardeerd worden.

Je bent dan inderdaad niet ‘normaal’, maar je leidt wel een leven met voldoening, geluk en plezier.