Wat er met ons in onze kindertijd gebeurt, heeft effect op wie we worden als volwassenen. Het geldt zowel voor goed als slecht: beloningen, presentjes, mishandeling of misbruik hebben allemaal impact.
Maar er is nog een andere factor uit de kindertijd die onzichtbaar is, maar een groter effect kan hebben dan beloning of misbruik: emotionele verwaarlozing.
Wat is emotionele verwaarlozing?
Van emotionele verwaarlozing is sprake als een ouder niet voldoende inspeelt op de emotionele behoeften van een kind. Emotionele verwaarlozing is in sommige opzichten het tegenovergestelde van mishandeling en misbruik.
Waarbij mishandeling en misbruik worden beschouwd als het plegen van een actieve handeling vanuit de ouders, gaat het er bij emotionele verwaarlozing juist om dat de ouders niet optreden. Het is een gebrek om adequaat te reageren op de gevoelens van een kind. Omdat het een daad van nalatigheid is, is emotionele verwaarlozing haast niet zichtbaar of merkbaar.
Het is verraderlijk en wordt over het hoofd gezien, terwijl het in stilte schade berokkent aan het leven van mensen.
Gratis e-book:
zo herken je
een burn-out
(Inclusief checklist)
Voorkom dat je energiereserves definitief leeg raken en je in een ernstige burn-out belandt met alle gevolgen van dien. Met dit e-book leer je de symptomen tijdig herkennen.
Voorbeeld van emotionele verwaarlozing
Emotionele verwaarlozing is niet noodzakelijk emotioneel misbruik van kinderen. Misbruik is vaak opzettelijk; het is een doelbewuste keuze om op een schadelijke manier te handelen. Hoewel emotionele verwaarlozing een opzettelijke veronachtzaming van de gevoelens van een kind kan zijn, kan het ook gaan om falen om te handelen of de emotionele behoeften van een kind op te merken. Ouders die hun kinderen emotioneel verwaarlozen, kunnen nog steeds zorg en benodigdheden bieden. Ze missen echter dit ene belangrijke ondersteuningsgebied.
Een voorbeeld van emotionele verwaarlozing is wanneer een kind dat zijn ouders vertelt dat hij verdrietig is over een vriend op school. De ouder wimpelt het af als onbelangrijk, in plaats van te luisteren en het kind te helpen met dit verdriet om te gaan. Na verloop van tijd begint het kind te leren dat zijn emotionele behoeften niet belangrijk zijn. Zo een kind stopt uiteindelijk met het zoeken van steun.
Omvang van het probleem
Uit cijfers van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat maar liefst 16% van alle kinderen in de wereld te maken met emotionele verwaarlozing. Onderzoek toont bovendien aan dat kinderen met een beperking vier keer meer kans lopen op misbruik of verwaarlozing.
Volgens de WHO is er van emotionele verwaarlozing van kinderen sprake, wanneer ouders er niet in slagen om – ondanks de beschikbare middelen – te voorzien in medische zorg, onderwijs, onderdak of andere emotionele benodigdheden voor de gezonde ontwikkeling van een kind. Emotionele verwaarlozing wordt beschouwd als een vorm van kindermishandeling, net als lichamelijk mishandeling (slaan, stompen, door elkaar schudden), emotioneel of psychologisch misbruik (dreigen, beledigen, belachelijk maken) en seksueel misbruik.
1 op de 8 ervaren verwaarlozing
Een ander onderzoek geeft aan dat 1 op 8 Amerikaanse kinderen verwaarlozing, emotioneel of fysiek misbruik ervaren. In de studie ontdekten onderzoekers dat 12,5 procent van de Amerikaanse kinderen op 18-jarige leeftijd een bevestigd geval van mishandeling heeft ervaren, op basis van gegevens verzameld tussen 2004 en 2011. De term “mishandeling” omvat emotionele verwaarlozing en fysiek, seksueel en emotioneel misbruik.
Van de bijna 5,7 miljoen bevestigde gevallen van mishandeling die werden geregistreerd in een nationale database gedurende de studieperiode, was er in bijna 80 procent van de gevallen sprake van emotionele verwaarlozing en geen misbruik. In dit onderzoek werd verwaarlozing als volgt gedefinieerd: nalaten om het kind te voorzien van de nodige voeding, kleding, onderdak, medische zorg en toezicht zodanig, dat de gezondheid, veiligheid en welzijn van het kind worden bedreigd.
Gevolgen van emotionele verwaarlozing
Gedurende verschillende decennia hebben talloze onderzoeken geleid tot één onbetwistbare conclusie: seksueel, fysiek en emotioneel misbruik, samen met emotionele verwaarlozing, hebben allemaal geleid tot een significante toename van het risico op depressie en andere stemmings- en angststoornissen op volwassen leeftijd.
Kinderen die emotioneel verwaarloosd worden, groeien op om in hun latere leven met een aantal zaken te worstelen. Omdat in hun kindertijd hun emoties niet als belangrijk werden beschouwd en gevalideerd, kunnen ze moeite hebben om als volwassenen hun eigen emoties te kennen en te vertrouwen.
Ze kunnen moeite hebben met het begrijpen van hun eigen gevoelens, evenals die van anderen. Omdat een belangrijk deel van zichzelf (hun emotionele ik) als het ware niet is geaccepteerd, kunnen ze zich niet-vervuld of leeg voelen. Ze kunnen moeite hebben om anderen te vertrouwen.
Volwassenen met een geschiedenis
Volwassenen met een geschiedenis van emotionele verwaarlozing ontwikkelen vaak een reeks emotionele en mentale gezondheidsproblemen, waaronder depressie, een laag zelfbeeld, hyperactiviteit, stress en burn-out. Verwaarlozing leidt er vaak toe dat het kind zich ongewenst en onbemind voelt en het kan leiden tot een verstoorde perceptie van het eigen ik.
Emotionele verwaarlozing kan ook een verstoorde zelfperceptie bevorderen in termen van fysiek uiterlijk. Deze mensen kunnen geloven dat ze grote gebreken hebben en onaanvaardbaar zijn voor anderen als gevolg van hun fysieke uiterlijk.
Wil je dat wij je helpen?
Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland. In de afgelopen jaren hebben we duizenden mensen geholpen.
Relatie met stress
Mishandeling van kinderen veroorzaakt leed voor kinderen en gezinnen en kan langdurige gevolgen hebben. Mishandeling veroorzaakt stress die gepaard gaat met verstoring in de vroege ontwikkeling van de hersenen. Extreme stress kan de ontwikkeling van het zenuwstelsel en het immuunsysteem belemmeren.
Bijgevolg lopen mishandelde kinderen als volwassenen een verhoogd risico op gedrags-, lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen, zoals depressie, zwaarlijvigheid, seksueel gedrag met een hoog risico, onbedoelde zwangerschap en alcohol- en drugsmisbruik. Via deze gedrags- en mentale gezondheidsgevolgen kan een dergelijke mishandeling bijdragen aan hartaandoeningen, kanker, zelfmoord en seksueel overdraagbare aandoeningen.
Het lichaam en het zenuwstelsel ervaren emotionele verwaarlozing op een manier die vergelijkbaar is met misbruik. Het kind dat niet emotioneel wordt verzorgd, kan voortdurend hoge niveaus van stress en verdriet ervaren zonder dat het zich kan wenden tot iemand voor troost. Na verloop van tijd kan dit ernstige gevolgen hebben voor het vermogen om veerkracht te ontwikkelen, naarmate het kind opgroeit tot adolescent en volwassene.
Relatie met burn-out
Naar de relatie tussen emotionele verwaarlozing en burn-out zijn er vele studies gedaan. Burn-out is een pathologisch syndroom waarbij langdurige werkstress leidt tot emotionele en fysieke uitputting en uiteindelijk tot de ontwikkeling van onaangepast gedrag (bijvoorbeeld cynisme, depersonalisatie, vijandigheid, onthechting).
De resultaten verkregen uit een pilotstudie benadrukken twee belangrijke overwegingen. Ten eerste lijkt het dringend de nadruk te leggen op de enorme prevalentie van emotionele verwaarlozing bij mensen die worden verwezen naar de psychiatrische polikliniek vanwege gematigde angst of angstklachten. Bovendien lijkt emotionele verwaarlozing de meest gecompromitteerde factor van burn-out te zijn, vooral in vergelijking met seksueel misbruik.
Wat te doen tegen emotionele verwaarlozing?
Emotionele verwaarlozing valt te overwinnen. Hier zijn enkele manieren:
1 | Vertel de mensen van wie je houdt over je emotionele verwaarlozing
Bijvoorbeeld je partner. Zijn of haar steun en begrip zijn cruciaal om je de veilige plek te bieden die je nodig hebt om vooruit te komen. Het geeft hem of haar ook het broodnodige inzicht in hoe je functioneert in jullie relatie. Je partner kan je helpen om te herkennen wanneer je je emotioneel afsluit of reageert vanuit een plek van twijfel.
2| Neem de tijd om over je emoties na te denken
Dit klinkt eenvoudig, maar degenen die last hebben van emotionele verwaarlozing, weten vaak niet hoe ze zich voelen. Ze reageren veelal op emotionele situaties door onverschillig te handelen en dan snel verder te gaan. Neem de tijd om na te denken over hoe je je voelt. Soms kost dit tijd. Het kan helpen om een dagboek bij te houden en over je gevoelens te schrijven.
3 | Stel grenzen in
Het is prima om ‘nee’ te zeggen. Slachtoffers van emotionele verwaarlozing stemmen vaak automatisch in met projecten zoals een schoolveiling houden, de extra carpool te rijden of een nieuw project aan te gaan op het werk, terwijl ze al overbelast zijn. Dat komt omdat ze geconditioneerd zijn om op anderen te reageren zonder eerst hun eigen behoeften te overwegen.
Zie ook: Nee leren zeggen (+ een super nuttige oefening)
4 | Accepteer hulp van anderen
Dit kan echt heel moeilijk zijn. Emotioneel verwaarloosd zijn betekent dat slachtoffers heel vroeg bedenken hoe ze in hun eentje met uitdagingen moeten omgaan. Dat is echter niet erg effectief. Ze zijn geconditioneerd om de last zelf te dragen, waardoor het moeilijk te geloven is dat iemand hen zou willen helpen.
Bovendien is er het extra risico afgewezen te worden. Mensen die om hen geven zijn echter meestal meer dan bereid om te helpen, of het nu gaat om het spelen met de kinderen of gewoon luisteren onder het genot van een kopje koffie.
5 | Let op je opvoeding
Mensen die zijn opgegroeid in emotioneel verwaarloosde omgevingen creëren die omgeving vaak opnieuw als ze ouders worden. Dat komt, omdat we opvoeden zoals we zijn opgevoed. Het goede nieuws is dat goed ouderschap kan worden geleerd. Ouderschapsboeken lezen, naar school gaan en blijven leren wanneer je kind met zijn of haar grote emoties worstelt, zijn manieren om de cyclus te doorbreken en ervoor te zorgen dat je kinderen weten dat hun gevoelens ook belangrijk zijn.
Onze emotionele ontkoppeling zal misschien nooit helemaal vervagen, maar we kunnen leren hoe we deze kunnen beheersen wanneer deze aan de oppervlakte komt. Door onszelf de tijd en ruimte te geven om onze gevoelens te begrijpen, wordt het gemakkelijker om diepere relaties te smeden en wordt de basis gelegd die we nodig hebben om vollediger in te spelen op de emotionele behoeften van onze kinderen.
Hulp bij burn out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Gerelateerde informatie
In onze kennisbank vind je honderden artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen:
Emotionele verwaarlozing kan ook gevoeld worden na jarenlange mantelzorg en daardoor op geen enkele manier aan jezelf toekomen. Daar lees ik niets over……een eenzijdig beeld dus wat mij betreft
Deze klinkt raar. Maar wat als je hier zelf voor kiest? Dus dat je door omstandigheden ervoor kiest om je mond dicht te houden omdat je het idee hebt dat je ouders niks aan de situatie kunnen doen of deze zelfs verergeren buiten hun schuld om? Ben op de lagere school vanaf de 2e klas t/m de 6e klas gepest. Heb het er 1x thuis over gesproken. Mijn ouders gingen uiteraard naar de directeur van de school om dit te bespreken. Gevolg: de kinderen kregen een preek. En ik kreeg op mijn donder van deze kinderen. Dus op dit moment leerde ik om mijn klep te houden (en doe dit nog steeds gauw) omdat de hulp die je kreeg averechts werkte. Emotionele verwaarlozing: waarschijnlijk. Schuld? Ik zelf.
Een kenmerk van emotionele verwaarlozing is volgens mij ook dat je jezelf de schuld kan geven van iets waar je niet goed bij geholpen bent.