Cynisme: het eerste teken van een burn-out? Er wordt beweerd dat ons cynisme vanaf 44-jarige leeftijd begint te groeien. Maar cynisch zijn is niet direct een slechte zaak. Het zet ons ertoe aan om ons af te vragen wat er mis is met de wereld en ernaar te streven om er een betere plek van te maken. Toch gebeurt het steeds vaker dat een gevoel van cynisme een minder goede richting uitgaat en zich kenmerkt als een eerste teken van een burn-out. Meer hierover in dit artikel.
De geschiedenis van cynisme
Historisch gezien begon het cynisme als een filosofische beweging in de 4e eeuw voor Christus. De beweging bleef standhouden tot de val van Rome. In plaats van een filosofische school verwijst cynisme naar een groep filosofen met een bepaalde levenshouding en onconventioneel gedrag. Ze noemden zichzelf ‘cynici’. Het doel van cynisme was om arete (Grieks) of virtus (Romeins) te bereiken, een eigenschap die later vertaald werd naar ‘waarheid’.
Beroemd om zijn lovende vermelding door Alexander de Grote, werd de norse Diogenes van Sinope Kynos genoemd (Grieks voor hond). De reden hiervoor was zijn levensstijl en tegendraadsheid. Cynisme is afgeleid van het woord Kynos. Diogenes van Sinope staat ook letterlijk bekend om zijn kosmopolitisme.
Toen hem werd gevraagd waar hij vandaan kwam, zei hij dat hij een burger van de kosmos was.
Volgens de cynici is cynisme de kracht om iemands gedachten, gevoelens en de omstandigheden van zijn leven te overwinnen. Omdat waarheid hun doel was, negeerden cynici sociale conventies en de mening van de buitenwereld. Waar hun tijdgenoten zich schaamden, deden cynici dat niet. Hun zelfstandigheid en onafhankelijkheid vereiste vrijheid, maar dit werd door de politiek afgewezen. Klassiek cynisme wordt gecrediteerd met het stichtende anarchisme.
Wat betekent cynisme vandaag?
Ieder van ons heeft een ‘primitief’ deel van de hersenen. Dit deel van ons brein richt richt op overleven. Je kunt het niet/ nauwelijks sturen. Voorbeeld: wanneer een grote vrachtwagen op je af komt rijden, ga je niet nadenken over de kleur: Je wilt weg en dat zo snel mogelijk! Je denkt niet na: dit gebeurt.
Dit deel van de hersenen is dus bezig met overleven. Bijvoorbeeld:
- In plaatsen en situaties zijn die vertrouwd aanvoelen
- Vasthouden aan effectieve gewoonten van leven en denken
- De controle hebben over onze omgeving
- Het ego beschermen
Cynisme wordt in onze moderne maatschappij omschreven als wantrouwig zijn ten opzichte van de menselijke natuur of motieven.
Cynisch of sceptisch?
Hoewel cynisme en scepticisme soms door elkaar worden gebruikt, zijn ze niet hetzelfde. Scepticisme is een houding die je aanneemt om de waarheid van iets in twijfel te trekken. Als het gaat om cynisme, dan ligt de twijfel in het vertrouwen van mensen in de bovenste lade. Wetenschap is een beroep dat op scepticisme vertrouwt. Wetenschappers weigeren over het algemeen andere argumenten.
Maar ze stellen wel vraagtekens bij de methodologie, argumenten of bevindingen van anderen voordat ze deze accepteren. Dus, wanneer ook jij een gevoel van scepticisme behoudt, dien je jezelf te beschermen zonder constant en automatisch anderen af te wijzen als onoprecht of schadelijk. Iets wat cynisme dus wel doet. Cynisme navigeren met scepticisme laat je open voor de prachtige mogelijkheden die jou elke dag worden geboden in je relaties, zakelijke kansen en zelfs in de meest eenvoudige en kleine dingen van het leven.
Cynisme in een persoon
Mensen kunnen niet worden gecategoriseerd op basis van een enkele kenmerkende eigenschap. Een persoon kan cynisch zijn en toch heel anders dan een andere persoon die ook op een cynische manier handelt.
Cynische mensen kun je dus niet in ‘hokjes’ plaatsen of op het uiterlijk identificeren. Zoals met alle dingen die betrekking hebben op mensen, ligt het bewijs alleen in het gedrag van de persoon. Een cynische persoon kan dus alleen worden geïdentificeerd als hij cynisch handelt. Enkele voorbeelden:
- Een cynisch persoon doet alsof hij of zij niet verrast is
- Iemand gelooft nooit dat iemand iets onbaatzuchtig kan doen
- Een cynisch persoon beweert altijd dat iets zal falen. Lukt het toch, dan is het vanwege veel geluk!
- Het cynische mens heeft vaak kritiek op anderen
Uiteraard kan cynisme in een persoon heel wat ernstige gevolgen hebben, zoals een burn-out. Maar omdat je negatieve houding over anderen niet als je meest populaire eigenschap zal gezien worden, zullen collega’s of je familieleden je gaan mijden om zichzelf te beschermen.
De relatie tussen cynisme en een burn-out
Cynisch gedrag kan een positieve vorm van expressie zijn die niet alleen het kritische denken van een werknemer vergroot, maar tevens kan dienen als een manier om frustraties met probleemsituaties te verlichten. Maar wat als niemand naar jouw problemen of frustraties luistert?
Als je bij niemand terecht kunt, zal na verloop van tijd het cynisme ongezonde proporties aannemen en uiteindelijk resulteren in een ernstige vorm van emotionele uitputting, met professionele onbekwaamheid als gevolg (burn-out). Cynisme is eigenlijk de krachtigste voorspeller van een burn-out!
Maar helaas wordt cynisme nog veel te vaak verward met scepticisme, terwijl het twee verschillende werelden zijn. Cynisme wordt dus vaak als strategie gebruikt om een onvriendelijke, onstabiele en onzekere wereld het hoofd te bieden, wat in wezen een gezond antwoord is op werk en leven. Werknemers die bijvoorbeeld een gebrek aan werkzekerheid ervaren in onstabiele economische omstandigheden, zijn geneigd om een zelf beschermende schaal om hen heen te bouwen.
Een kritische houding wordt op de werkvloer nog weleens verward met betrokkenheid. Een medewerker die vraagtekens bij zaken zet bij hoe er dingen gedaan worden, krijgen het respect van collega’s over het onder woorden durven brengen van lastige zaken. Op deze manier ontstaat een zeer ongezonde gewoonte, die snel overslaat in pessimisme, wat juist weer het tegenovergestelde wordt van betrokkenheid
Hierdoor kan cynisme worden begrepen als een defensieve, cognitieve methode om een beschermende afstand te creëren in stressvolle situaties. Daarnaast kunnen werknemers een afstandelijke houding aannemen om te voorkomen dat iemand anders ziet dat zijn of haar werkprestaties lijden onder de fysieke, emotionele uitputting en gevoelens van ineffectiviteit veroorzaakt door overmatige en langdurige stress.
Het is dus belangrijk dat cynisme opgemerkt wordt op de werkvloer.
Symptomen van cynisme
Wat zijn symptomen van cynisme?
Verlies van plezier en genot
In het beginstadium lijkt het verlies van plezier erg mild, zoals niet willen gaan werken of staan te popelen om te vertrekken. Echter, zonder tussenkomst kan verlies van plezier en genot zich uitstrekken tot meerdere gebieden van je leven, inclusief de tijd die je doorbrengt met familie en vrienden. Op het werk probeer je projecten te vermijden en manieren te bedenken om aan het werk te ontsnappen.
Pessimisme
In het begin kan pessimisme zich voordoen als negatieve zelfpraat, maar dit kan verdergaan dan hoe je over jezelf denkt. Het kan het vertrouwen dat je hebt in collega’s en familieleden ernstig schaden. Tevens kan het je het gevoel geven dat je op niemand kunt rekenen.
Isolatie
Isolatie begint meestal met een lichte weerstand tegen socialiseren. Bijvoorbeeld, niet willen gaan lunchen of af en toe je deur sluiten om anderen buiten te houden. Maar in een latere en meer ernstige fase, kun je boos worden wanneer iemand jouw isolatie verbreekt door tegen je te spreken. Bovendien zul je als je je isoleert, eerder kiezen om vroeger aan te komen op het werk en later te vertrekken. Dit om interacties met anderen te vermijden.
Onthechting
Onthechting is een algemeen gevoel van contactloosheid met anderen of met je omgeving. Het gevoel kan de vorm aannemen van het hierboven beschreven isolerende gedrag en ertoe leiden dat je je emotioneel en fysiek van je werk en andere verantwoordelijkheden verwijdert. Onthechting uit zich vaak in geen telefoongesprekken en e-mails meer beantwoorden, je ziekmelden of moeite hebben met op tijd te komen.
De gevolgen van cynisme
Maar cynisme kan in de loop van de tijd schadelijk zijn voor ons leven, vooral in relaties en werk. Met betrekking tot de gezondheid hebben personen met een hoog cynisme drie keer meer kans dementie te krijgen en hebben ze een hogere incidentie van algehele mortaliteit, hartaandoeningen en sterfgevallen door kanker.
Een studie van de American Psychological Association wees uit dat cynici ook minder geld verdienen. Dit komt hoogstwaarschijnlijk omdat hun meer vertrouwde tegenhangers beter zijn in het samen werken met anderen en minder tijd en energie besteden aan zichzelf proberen te beschermen. Andere studies hebben aangetoond dat cynisme onze pogingen om romantische relaties te vormen en te onderhouden kan verpesten.
Dus hoewel er gelegenheden zijn waar een cynische houding nuttig is, kan het ook extreem hoge kosten met zich meebrengen als we het op lange termijn handhaven. Hoe vinden we evenwicht in de beschermende eigenschappen van cynisme terwijl het de schadelijke gevolgen ervan vermijdt?
Meer aandacht vestigen op het cynisch denken
Ten eerste kun je meer intentie toepassen in datgene waar je cynisch over bent. Te beginnen met dagelijks aandacht te vestigen op je cynische denken. Zodra je je bewust bent van de mate waarin je je bezighoudt met cynisme, is de volgende stap het disciplineren van de geest om te evalueren of je echt in gevarenzone zit of niet.
Het is misschien verstandig om cynisch te zijn over mensen die je dingen proberen te verkopen voor persoonlijk gewin of winst, vooral als deze mensen eerder je vertrouwen hebben geschonden. Maar hoe zit het wanneer je ego niet dom of zwak wilt lijken en bedreigingen waarneemt die niet echt zijn?
Gerelateerde artikelen
- Een opgeblazen buik door stress?
- Moeilijke mensen of lastige mensen: zo ga je hier mee om
- Veel zweten door stress en burn-out – Hoe kan dat?
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
