Chagrijnig zijn door stress en burn-out – Wat kun je er aan doen?

Chagrijnig zijn betekent simpelweg dat je slecht gezind, humeurig of nors bent. Goed boos zijn lucht soms op, denk je. Soms heb je gewoon geen zin om enthousiast en positief te zijn. Om welke reden dan ook.

Op de korte termijn kan dit waar zijn. Maar de frustratie die je in jezelf hebt opgebouwd, de spijtgevoelens achteraf en de negatieve reacties bij anderen, kunnen je nog lang bijblijven. Niemand wint wanneer je chagrijnig bent, hoe hard je dit jezelf ook wilt wijsmaken.

In onze gevoelens onderscheiden we acht basisemoties: Liefde, Angst, Vreugde, Woede, Verdriet, Verrassing, Schaamte en Walging.

Van deze acht leunt chagrijn het dichtste aan bij woede, en is woede de meest onaangename voor je medemensen. En op termijn voor jezelf. Woede is echter zelden een oorzaak uit zichzelf. Vaak komt het voort uit angst, één van de andere acht emoties.

Wat zijn de oorzaken? De remedies? En hoe het te voorkomen? Daarover lees je meer in dit artikel.

Chagrijnig thuis

Je bent zo vaak thuis, logisch dat je goed humeur het af en toe eens laat afweten, toch? Er zijn immers zoveel oorzaken waardoor je chagrijnig kunt worden. Vaak begint dit bij kleine zaken. Je partner negeert je, je partner ruimt het huis niet op, je partner begrijpt niet hoe druk je het hebt, of de gebeurtenissen van de dag zinderen nog na.

Die vervelende opmerking van je baas zit in je hoofd tijdens het avondeten. Of je hebt een belangrijk e-mailtje dat je moet beantwoorden. Of je hebt een slechte dag gehad hebt, en je hebt nu gewoon geen zin in gezelligheid.

Dat chagrijn moet een uitlaatklep vinden, jij bent diegene die de vaatwasser altijd moet uitladen, of de keuken altijd opruimt, of de kleren in de was doet. Wanneer doet jouw partner nu eens iets? En waarom ruimen de kinderen verdorie hun Lego nooit op?

Soms loopt het potje dan simpelweg even over. Je wordt dan als chagrijn bestempeld.

Herkenbaar?

Dit soort situaties heeft impact op de huiselijke vrede, en op je relatie. Chagrijn, om welke reden dan ook, kan kleine frustraties tot grote problemen doen uitgroeien. De frustraties groeien uit tot ruzies, en kunnen een neerwaartse spiraal richting scheiding triggeren.

Soms leidt het niet tot ruzies, wel tot een gebrek aan affectie, een gebrek aan seks en het “naast elkaar beginnen leven”. Mogelijke gevolgen zijn een gebrek aan zelfvertrouwen, of het elders zoeken van seksuele voldoening.

Dit brengt ons bij angst. Angst dat jij en je partner uit elkaar groeien. Angst dat de was niet gedaan is. Angst dat je huishouden niet het imago uitstraalt dat je wilt dat het uitstraalt. Angst omdat je niet voldoet aan het beeld dat je voor vrienden, je partner of klanten zorgvuldig hebt opgebouwd.

Maar zijn die angsten dan terecht? Vraag je jezelf soms af waarom je die angsten opbouwt? Dagelijkse, kleine, huishoudelijke problemen, zorgen voor een constante mentale belasting. Het opstapelen van veel kleine problemen leidt tot één grote chaos. Dit geeft een gevoel van gebrek aan controle.

Een gebrek aan controle kan tot een chagrijnige reactie leiden. Het hoeft echter niet zo te zijn. Een stap terugnemen – even onder de douche bijvoorbeeld – en je prioriteiten bepalen, kan snel de rust terugbrengen.

Lees ook: Omgaan met woede – hoe je je boosheid kunt overwinnen

Chagrijnig op je werk

Velen brengen 40 uur (of meer) per week op je werk door. En dat is zonder de uren ’s ochtends, ’s avonds en in het weekend, wanneer je met je hoofd op het werk zit.

Net zoals in de thuissituatie, kan je niet verwachten dat dit niet van tijd tot tijd negatieve emoties opwekt. Erger nog dan in de thuissituatie, heb je op je werk ook nog te voldoen aan bepaalde machtsverhoudingen en stakeholdermanagement.

Werk is namelijk de bron van inkomsten, en beslissingen over deze bron van inkomsten zijn grotendeels afhankelijk van één persoon: je leidinggevende. Deze bepaalt of je bron van inkomsten groter wordt, gelijk blijft, of worst-case, volledig wegvalt.

Wanneer de hypotheek, het eten van de kinderen en al jouw bezittingen afhangen van deze bron van inkomsten, is chagrijn haast een logisch gevolg wanneer dit allemaal even tegenzit. Zeker wanneer je hier een dosis perfectionisme, pleasegedrag of competitiviteit aan toevoegt.

Lees ook: Ongewenst gedrag op het werk – Hoe kun je weerbaar zijn?

Oorzaken chagrijn

Oorzaken van chagrijn op de werkvloer:

• Een misplaatste opmerking van een baas of collega.
• Een onrechtvaardige beslissing.
• Een vervelende collega.
• Een moeilijke vergadering of presentatie.
• Pestgedrag,
• Verbaal machtsvertoon
• Dreigingen op het werk door collega’s en leidinggevenden

Vaak is het ook hier de angst dat een emotie triggert. Maar bedenk dat uiteindelijk jij bepaalt hoe je met die situatie omgaat, en welke emoties je dit bij jezelf laat opwekken. Zo duurt bijvoorbeeld de emotie boosheid 7 seconden. De rest van deze emotie heb je dus zelf in de hand. Je baas bepaalt je promotie, maar jij bepaalt je emotie.

Chagrijnig door stress

Stress is waarschijnlijk de grootste veroorzaker van chagrijn. Belangrijk bij stress is bekijken wat de kernoorzaak is van deze stress. Bijvoorbeeld: Je kookt voor vrienden of familie, maar het gaat niet volgens plan, en je hebt schrik dat je gasten iets tekortkomen. In plaats van de gezellige gastheer of -vrouw te zijn kom je over als druk, nukkig en chagrijnig.

Je hebt zaken waarvoor je je schaamt, zo klein of groot als je ze zelf kan bedenken. Als mensen ernaar vragen, raak je defensief, en word je chagrijnig.

Je krijgt spontane flashbacks naar gênante situaties in het verleden. Gedrag dat je zelf beschamend vond, of waar je spijt van hebt. De gedachte alleen al maakt je chagrijnig.

Opnieuw ligt angst vaak aan de bron van stress. De wens om iets te bereiken is altijd kleiner dan de angst om iets te verliezen. Niemand wil zijn positieve zelfbeeld verliezen. Soms is dit nog maar het laatste restje zelfbeeld dat je hebt. Je wilt sterk en krachtig overkomen. Je wilt laten zien dat je de boel aankunt. Dit verzandt vaak al snel in angst, en daarmee ook in controledrang.

Hoe vervelend ook: uiteindelijk veroorzaak je stress zelf. Het zijn externe omstandigheden die gebeuren, maar jij bepaalt welk gevoel je in jezelf laat oproepen. Het is zaak die gevoelens zo snel mogelijk te herkennen, en jezelf tot de orde te roepen. Stress is niet handig wil je een leuk persoon zijn.

Chagrijnig door lichamelijke klachten

Ziekte, fysieke pijn, of oncomfortabele situaties kunnen snel leiden tot een chagrijnige gemoedstoestand. Plotse, luide geluiden zoals lawaaierige kinderen wanneer je hoofdpijn hebt. En eveneens een deur die hard dichtklapt door de wind.

Tandpijn, een infectie die zeurt, ongesteldheid voor de vrouwen, de lijst is eindeloos.

Elk fysiek ongemak kan ons chagrijnig maken. We worden hypergevoelig voor situaties die onze status-quo verstoren. We beginnen onszelf verhalen te vertellen. Wat als dit kleine ongemak eigenlijk een symptoom is van een veel ernstigere ziekte? We voeden het verhaal met angst, wat zal er gebeuren met mijn partner, familie of vrienden. Negatieve verhalen brengen ons uiteindelijk in een emotie van wanhoop, of chagrijn.

Fysiek ongemak is geen plezier. Maar vergeet niet dat we nog steeds zelf beslissen hoe we hiermee omgaan. De keuzes die we maken hoe we hier mentaal mee omgaan, bepalen grotendeels hoe snel we er weer bovenop zijn.

Chagrijnig door een burn-out

Een Burn-out gaat vaak gepaard met een laag gevoel van eigenwaarde, minder fysieke energie en emotionele uitputting.

Uiteindelijk zal de energie en kracht om het op te lossen, uit jezelf moeten komen. Weliswaar met professionele assistentie in het geval van een burn-out. Een belangrijke stap, zelfs met assistentie, is de touwtjes over je leven in handen nemen. Dit geeft een gevoel van eigenwaarde.

Dat je stokchagrijnig wordt van een burn-out is niet zo vreemd: je bent leeg en op, zowel lichamelijk als emotioneel. Door de aanhoudende stress krimpen je hersenen (letterlijk) en lukt het logisch nadenken niet meer zoals je gewend bent.

Het gevolg? Je kunt gebeurtenissen niet meer overzien en je reageert kortaf en je hebt een kort lontje.

Bijvoorbeeld: Eén van je kinderen laat de deur uit zijn handen waaien en deze slaat dicht met een klap. Je ziet het niet aankomen en je schrikt je lam. Je schiet uit je slof naar je kind. Stokchagrijnig plof je neer op de bank.

In je gewone doen had je ingezien dat je kind het ook niet expres deed en je ook snapt dat hij niet de levenservaring heeft om op te letten met de deur als het waait. Maar tijdens je burn-out lukt dit simpelweg niet. Het gevolg? Een groot chagrijnig gevoel.

Wat je kun doen aan chagrijnig zijn?

Het allerbelangrijkste is dat je zelf weer lekker in je vel komt te zitten. Je doet er goed aan om tijd voor jezelf in te delen en jezelf ook weer de rust en ruimte te gunnen.

Wanneer je lange tijd chagrijnig bent en het niet op kunt brengen om nog aardig te zijn, ga dan stevig aan het werk met het volgende:

• Een goede nachtrust
• Een gezond eetpatroon
• Gezond sporten (niet te intensief)
• Persoonlijke ontwikkeling
• Stressreductie
• Burn-out herstel (indien van toepassing)

Bedenk goed dat wanneer je niet chagrijnig wilt zijn, dat je zowel lichamelijk als mentaal in goeden doen moet zijn. Hiervoor is het van belang dat je eerst je eigen batterij oplaadt, alvorens je deze energie kunt delen met anderen.