Boosheid en omgaan met woede: Iedereen wordt wel eens kwaad. Mopperen, klagen, driftbuien: woede kent verschillende niveaus en allemaal hebben we wel eens ervaren hoe het is om ‘uit je slof te schieten’. Sommige dingen zijn nu eenmaal om woedend van te worden: andere dingen vallen misschien mee, maar kunnen toch het bloed onder je nagels vandaan halen. Boosheid mag voor iedereen anders aanvoelen, maar hoe je het wendt of keert: de emotie kennen we allemaal.
Boosheid opkroppen en woede te veel uiten
Woede laadt zich op vele verschillende manieren uit. Niet iedereen laat zijn of haar woede even snel zien. Zo zijn er mensen die hun boosheid liever inhouden, de zogenoemde ‘opkroppers‘. Woede wordt opgekropt en niet geuit. Misschien omdat de persoon in kwestie woede geen fijne emotie vindt, andere mensen geen kwaad wil doen of vroeger als kind werd geleerd dat boosheid niet oké is.
Er zijn ook mensen die het tegenovergestelde naar buiten brengen: zij worden kwaad om van alles. Om de lange rij bij de kassa, om een situatie in het verkeer, om een klant die te laat komt. Bij deze mensen is er sprake van overmatige boosheid die buiten proporties wordt geuit: de woede is ogenschijnlijk niet ‘relevant’ als het gaat om de situatie in kwestie.
Woede kent dus vele wegen, maar één ding hebben zij gemeen: iedere vorm van woede kent een oorzaak en je zult je verbazen over de gelijkenissen in deze.
Wat is woede?
Allereerst kan het interessant zijn om je af te vragen: wat is woede nu eigenlijk? Woede is een emotie. Woede valt daarmee onder de elementen van het ‘emotionele lichaam’, maar maakt ook deel uit van het fysieke lichaam. Bedenk je maar eens hoe een woedend persoon er uit ziet: gebalde vuisten, een rood aangelopen gezicht, of een frons in het voorhoofd. Soms ontstaat er zelfs een kloppend adertje ter hoogte van de slaap, en mogelijk trilt zelfs het hele lichaam mee met de emotie, die als explosief ter uiting komt.
Woede komt voort uit gedachten en gevoelens, welke snel op elkaar volgen. Wanneer een betrekkelijke situatie – bijvoorbeeld het gedane, of gezegde – daadwerkelijk veel pijn doet, of een persoon het gevoel geeft dat grenzen worden overschreden, komt woede om de hoek kijken. Woede kan worden gezien als de kracht die zich vormt wanneer een persoon zich ofwel wil beschermen, ofwel wil afschermen voor de situatie die hem of haar overkomt.
Woede en boosheid komen ook vaak voor vanuit oververmoeidheid
Boosheid en onmacht
Zoals gezegd, kent woede vele oorzaken. Je kunt woede als een soort overkoepelende emotie zien, als de stam van een boom die vele vertakkingen kent. Zo kan het dat iemand woedend wordt wanneer een gevoelige plek is geraakt: een trauma, of onaangename gebeurtenis uit het verleden. Wanneer iemand gekwetst of getreiterd wordt, of wanneer de persoon het gevoel heeft in het nauw te worden gedrukt. Wanneer grenzen worden overschreden, of wanneer er sprake is van onrecht of onmacht.
Een ouder die woedend wordt omdat zijn kind niet luistert, lijkt vanaf de buitenkant een heel andere belevenis dan de woede van iemand, waarvan zijn of haar partner is vreemdgegaan. Maar niets blijkt minder waar. Onder die specifieke woede kan eenzelfde kern liggen: in dit geval, bijvoorbeeld, die van onmacht.
Mensen met burn-out ervaren vaak een kort lontje
Woede en verdriet
Een ander interessant gegeven met betrekking tot woede, is dat woede een emotie kan zijn die voortvloeit uit een andere: verdriet. Verdriet is namelijk een dusdanig ‘diepe’ emotie, die menig persoon het gevoel geeft (te) kwetsbaar en daardoor onveilig te zijn. Verdriet maakt zacht en zwak, zo ervaren veel mensen, en daarom wordt een zogenoemd ‘copingstrategie’ ingezet.
Een copingstrategie is een (vaak onbewuste) manier, een omweg, om met een pijnlijke of lastige situatie te kunnen omgaan. Is een situatie dusdanig ingewikkeld, en raakt het deze de persoon in kwestie zodanig dat deze de werkelijke pijn niet kan verdragen, dan wordt deze strategie (onbewust) ingezet. Zo wordt verdriet mogelijk omgezet in woede. Woede kan je namelijk het gevoel geven krachtiger te zijn dan wanneer je huilt. Gebalde vuisten voelen nu eenmaal steviger dan tranen.
Woede en boosheid zijn vaak gezien als eerste signalen van burn-out
Achter de emotie
Achter de emoties – niet alleen de emotie ‘woede’, maar onder ieder gevoel en elke uiting ervan – ‘schuilt’ een oorzaak die niet altijd voor de hand liggend is. Vaak is het zo dat mensen rondlopen met emotionele ‘wonden’, welke niet altijd even tragisch of ernstig hoeven te zijn, maar wel vaak onopgemerkt mee worden genomen. Het kunnen verdrietige of ongemakkelijke situaties uit de kindertijd geweest zijn, maar ook later in het leven worden deze opgelopen.
Neem bijvoorbeeld een kind dat in zijn schooltijd hevig wordt gepest. Jarenlang heeft het kind onder hoge spanning door de schoolgangen gelopen, waarbij het werd getreiterd en vernederd. Het kind is altijd bang geweest om voor zichzelf op te komen, en voelde zich te onveilig om zijn of haar emotie te durven uiten.
Nu is het kind volwassen en voelt het zich kwaad. Het wordt kwaad om het minste geringste. Om de zon die niet schijnt, de koffie die wordt gemorst en de auto die niet start. Voor andere mensen lijkt het alsof deze persoon een constante brompot is. Wat men niet weet, is dat er onder dit ‘boze gedrag’ een niet geheelde, emotionele wond schuilt.
De oorzaak ontdekken van woede
Eén van de belangrijkste dingen die je kunt doen, om te leren omgaan met woede, is dus het vinden van de oorzaak van jouw woede. Wat maakt jou kwaad en waarom? Als je kampt met woedeaanvallen, of het gevoel hebt in constante boosheid te bewegen, neem dan pen en papier bij de hand en doe je ogen even dicht.
Denk aan de laatste keer dat jij woedend werd. Wat gebeurde er? Waren er mensen bij? Voelde je naast woede, nog meer emoties? Hoe voelde de emotie in jouw lichaam. Nadat je dit hebt gedaan, kun je nog een stapje verder gaan:
Personificeer je boosheid/ woede
Het klinkt misschien wat vreemd, maar deze truc helpt echt. Pak opnieuw het papier en de pen en sluit je ogen voor een moment. Als je jouw woede kunt visualiseren, hoe zou deze er dan uit zien? Bedenk dat er geen grenzen zijn aan jouw fantasie. Dit is jouw fantasie en je hoeft hem met niemand te delen, als je dat niet wilt. Jouw woede kan allerlei vormen aannemen. Het zou een monstertje of een duiveltje kunnen zijn, maar zelfs een klein meisje met blonde paardenstaarten!
Personaliseer je woede. Geef het een gezicht. Geef hem ook een naam: Jan, Hendrik, Gumpert, Sharon. (bijvoorbeeld) Wist je dat je deze thuis kunt laten?
Door het visualiseren van jouw woede, help je jouw idee met betrekking tot de emotie om te buigen naar een ruimer begrip. De afstand tussen jou en jouw gevoel lost op – woede krijgt nu een gezicht. Waarom is dit belangrijk wanneer je wilt leren om te gaan met woede?
Wanneer je erin slaagt om je ’thuis’ te voelen met iedere emotie die jouw lichaam kent, voel je je nooit meer een vreemde onder jouw huid. Zo zie jij jouw gevoelens aankomen, en weet je ook beter hoe je ermee om moet gaan. Je leert jezelf beter kennen en weet daardoor dus ook hoe je het beste voor jezelf kunt zorgen!
Niet vanuit boosheid handelen
Is het al ’te laat’ – en is de woede al tot een ontploffing gekomen? Of voel je je in het nauw gedreven door een situatie, waarbij je de boosheid als lava naar boven voelt komen borrelen? Het is een cliché, maar het helpt echt: tel tot 10 en haal diep adem. Wanneer je jezelf wilt aanleren, niet direct vanuit boosheid te handelen, leer jezelf dan aan om even pauze te nemen. Een stap achteruit doet wonderen. Zo word je weer rustig en kun je de situatie op kalme wijze observeren. Je hebt nu de tijd om jouw woede om te zetten naar krachtige woorden, waarmee je je punt kunt maken, of grens kunt aangeven.
Onthoud dat het niet nodig is om de emotie of het gevoel geheel weg te wissen. Dat zou niet eens kunnen – je bent immers een mens! Het is dan ook beslist niet aan te raden om de woede weg te stoppen of in zijn geheel af te leren. Maak ruimte voor jouw gevoel.
Niet schamen voor boosheid
Wees je er tot slot van bewust dat je je niet hoeft te schamen. Woede is een normale emotie. Wanneer je ervoor zorgt dat je niemand ‘onnodig’ schaadt met woede-uitbarstingen, is er niets mis met het ervaren van boosheid. Maar indien het je het leven zuur maakt: neem pen en papier bij de hand, en luister aandachtig naar wat het gezicht van jouw woede te zeggen heeft.
Gerelateerde artikelen
- Gedreven zijn zonder stress? – Zo doe je dat
- Stressmanagement – Leer goed omgaan met stress
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Heb je al heel vaak verteld dat ik om sommige situaties verdrietig en woedend tegelijkertijd was. Dus dat boosheid en verdriet heel dicht bij elkaar liggen herken ik zeer zeker.