Snel afgeleid zijn – Een betere concentratie met eenvoudige stappen

Snel afgeleid zijn: Heeft jouw burn-out misschien ook te maken met “snel afgeleid zijn”? In mijn werk als burn-out coach en eerder toen ik nog mensen met ADHD of ADD behandelde, valt de grote relatie tussen burn-out en AD(H)D op. Deze wordt ook  in meerdere onderzoeken bevestigd. In deze blog wil ik het eigenlijk niet hebben over deze “stempels”, maar het hebben over “sneller afgeleid zijn”  of “verhoogd afleidbaar” zijn.

Dit artikel helpt om te achterhalen of je van nature snel afgeleid bent en welke relatie dit heeft tot stress en burn-out.

Concentratie

Concentratie is een apart begrip en zou je in een spectrum uit kunnen zetten. Je hebt mensen die zich prima kunnen concentreren op saaie taken. Die zich prima op één gesprek tijdens een feest kunnen concentreren. Die zich heerlijk voelen in een kantoortuin.

Maar er zijn ook mensen die dit minder goed kunnen. Behoor je tot deze mensen, dan ben je dus verhoogd afleidbaar. Wanneer je momenteel in een burn-out zit, is dit voor je behandeling en het voorkomen van een nieuwe burn-out goed om te weten. Dit zal je moeten accepteren en mee leren omgaan.

Maar hoe weet je nu dat je sneller afgeleid bent dan iemand anders? Hoe weet je aan welke kant van het spectrum je zit? Je kent immers alleen jezelf en jouw concentratie. Je kunt niet even een hoofd van iemand anders lenen. Bovendien weet je niet hoe een ander zich voelt. Anderzijds: Als je snel afgeleid bent, is het nog maar de vraag of je je hier wel op kunt concentreren.

Uit de DIVA 2.0 heb ik alle symptomen gehaald die kunnen duiden op verhoogd afgeleid zijn. Ook zijn er symptomen die aan kunnen duiden of er sprake is van hyperactiviteit. Nogmaals, zonder stempels te willen zetten. Maar wel om jezelf goed te leren kennen. De DIVA is ontwikkeld door  mw. Kooy, de specialist in Nederland op het gebied van concentratie en afleidbaarheid.

Snel afgeleid zijn

Om te weten of je snel afgeleid bent, (als gevolg van stress bijvoorbeeld) of dat er toch meer aan de hand is in de vorm van mogelijk ad(h)d, is hieronder een kenmerkenlijst te vinden. Deze kenmerkenlijst wordt voorafgegaan aan een instructie:

De instructie:

• Kijk eerst of je gedrag herkent vanuit kindertijd-afleidbaarheid. Lees ze rustig door, laat het tot je doordringen, praat eens met je ouders. Kijk eens in je oude rapporten.
• Herken je weinig of niks, dan ben je niet verhoogd afleidbaar. Herken je veel symptomen, kijk dan verder bij de eigenschappen volwassenheid-afleidbaarheid.
• Zie je/ herken je hier veel dingen van, maar geen symptomen uit de kindertijd. Dan hoef je nog steeds niet hoog afleidbaar te zijn, maar kan het samenhangen met jouw burn-out of stressniveau. Door een vermoeid brein raak je sneller afgeleid.
• Herken je veel uit de kindertijd en ook uit de volwassenheid. Kijk dan bij de probleemgebieden: Kindertijd-problemen en volwassenheid-problemen.
• Hetzelfde kun je doen voor hyperactiviteit. Kijk eerst naar de symptomen bij Kindertijd-Hyperactiviteit. Herken je daar veel van, dan kun je kijken naar Volwassenheid-Hyperactiviteit. Is daar ook herkenning, kijk dan bij de problemen.
• Herken je veel, schrik niet, maar welkom bij de club van snel afgeleide mensen. Dit is geen ziekte, maar een manier hoe jouw hoofd werkt. Wil je weten welke stappen je nu kunt nemen. Lees dan het stukje aan het einde van deze blog.

> Kindertijd- Afleidbaarheid

• Slordige fouten maken in schoolwerk
• Fouten maken door vragen niet goed te lezen
• Vragen onbeantwoord laten door niet goed lezen
• De achterzijde van een toets onbeantwoord laten
• Commentaar van anderen over slordig werken
• Antwoorden van huiswerk niet controleren
• Te veel tijd nodig voor taken met veel details
• Moeilijk de aandacht bij schoolwerk kunnen houden
• Moeilijk de aandacht bij spel kunnen houden
• Snel afgeleid zijn
• Moeite zich te concentreren
• Veel structuur nodig hebben om niet te worden afgeleid
• Snel uitgekeken zijn op activiteiten
• Niet weten wat ouders/leerkrachten gezegd hebben
• Dromerig of afwezig zijn
• Pas luisteren bij oogcontact of stemverheffing
• Vaak opnieuw aangesproken moeten worden
• Vragen moeten herhaald worden
• Moeite hebben instructies op te volgen
• Moeite met opdrachten bestaande uit meerdere stappen
• Dingen niet afmaken
• Huiswerk niet afmaken of niet inleveren
• Veel structuur nodig om taken af te kunnen maken
• Moeite hebben om op tijd klaar te zijn
• Rommelige kamer / bureau
• Moeite om zelfstandig te spelen
• Moeite met het plannen van taken of huiswerk
• Dingen door elkaar doen
• Te laat komen
• Slecht tijdsbesef
• Moeite zichzelf te vermaken
• Huiswerk vermijden of hier een afkeer van hebben
• Weinig boeken lezen of geen zin in lezen vanwege de mentale inspanning
• Vermijden van zaken die veel concentratie vragen
• Afkeer van vakken die veel concentratie vragen
• Saaie of lastige taken vaak uitstellen
• Agenda’s, pennen, gym- of andere spullen kwijtraken
• Kleding, speelgoed of huiswerk kwijtraken
• Veel tijd kwijt zijn met zoeken naar spullen
• In paniek als anderen dingen verplaatsen
• Commentaar ouders/leraar over spullen kwijt zijn
• In de klas vaak naar buiten kijken
• Snel afgeleid door geluiden of gebeurtenissen
• Na afleiding moeilijk de draad weer oppakken.
• Afspraken of opdrachten vergeten
• Vaak aan dingen herinnerd moeten worden
• Halverwege een taak vergeten wat moest gebeuren
• Spullen voor school vergeten mee te nemen
• Spullen op school of bij vriendjes laten liggen

> Volwassenheid- Afleidbaarheid

• Slordige fouten maken
• Langzaam moeten werken om fouten te voorkomen
• Instructies niet nauwkeurig lezen
• Slecht zijn in gedetailleerd werken
• Te veel tijd nodig hebben voor details
• Verzanden in details
• Te snel werken en daardoor fouten maken
• Niet lang de aandacht bij taken kunnen houden*
• Snel afgeleid zijn door eigen associaties/ gedachten
• Moeite hebben een film uit te kijken of een boek te lezen
• Snel ergens op uitgekeken zijn
• Vragen stellen over onderwerpen die al besproken zijn
• Dromerig of afwezig zijn
• Moeite om zich te concentreren op een gesprek
• Achteraf niet weten waar een gesprek over ging
• Vaak het onderwerp van het gesprek veranderen
• Anderen zeggen dat je er met je gedachten niet bij bent
• Dingen door elkaar doen zonder ze af te maken
• Moeite met dingen afmaken als het nieuwe eraf is
• Moeite administratie af te maken
• Deadlines nodig hebben om taken af te maken
• Moeite gebruiksaanwijzingen op te volgen
• Moeite de dagelijkse dingen te plannen
• Huis en/of werkplek zijn rommelig
• Te veel plannen of niet efficiënt plannen
• Regelmatig dubbele afspraken maken
• Te laat komen
• Niet consequent een agenda kunnen gebruiken
• Inflexibel zijn door vasthouden aan schema’s
• Slecht tijdsbesef
• Schema’s maken en die niet gebruiken
• Anderen nodig hebben om zaken te structureren
• Eerst doen wat het makkelijkst of leukst is
• Saaie of lastige taken vaak uitstellen
• Taken uitstellen zodat deadlines gemist worden
• Monotoon werk zoals administratie vermijden
• Niet van lezen houden vanwege de mentale inspanning
• Vermijden van zaken die veel concentratie vragen
• Portefeuille, sleutels of agenda kwijtraken
• Regelmatig spullen laten liggen
• Papieren voor het werk kwijtraken
• Veel tijd kwijt met zoeken naar spullen
• In paniek als anderen dingen verplaatsen
• Spullen verkeerd opbergen
• Lijsten, telefoonnummers of notities kwijtraken
• Moeite zich af te sluiten voor externe prikkels
• Na afleiding moeilijk de draad weer oppakken
• Snel afgeleid door geluiden of gebeurtenissen
• Gesprekken van anderen meeluisteren
• Moeite informatie te filteren/selecteren
• Afspraken of andere verplichtingen vergeten
• Sleutels, agenda etc. vergeten
• Vaak aan afspraken herinnerd moeten worden
• Terug naar huis moeten om vergeten spullen te halen
• Starre schema’s om dingen niet te vergeten
• Vergeten in agenda te schrijven/kijken

> Kindertijd- Hyperactiviteit

• Ouders zeiden vaak ‘zit stil’ of iets dergelijks
• Met de benen wiebelen
• Met een pen tikken of met iets spelen
• Nagels bijten of in haren friemelen
• Niet normaal op een stoel kunnen blijven zitten
• Kan onrust beheersen, resulterend in spanning
• Tijdens het eten en/of op school vaak opstaan
• Zeer veel moeite om stil te kunnen zitten op school of tijdens maaltijden
• Erop gewezen worden om te blijven zitten
• Smoesjes verzinnen om even te kunnen lopen
• Altijd aan het rennen ! Klimmen op meubels of springen op de bank
• In bomen klimmen
• Innerlijke rusteloosheid
• Luidruchtig zijn tijdens het spelen / in de klas
• Niet rustig naar TV of films kunnen kijken
• Opmerkingen rustiger/stiller te zijn
• Snel te druk zijn in gezelschap
• Constant bezig zijn
• Opmerkelijk actief op school en thuis zijn
• Veel energie hebben
• Drammen, doordraven
• Bekend staan als kletskous
• Leraren en ouders vragen vaak stil te zijn
• Opmerkingen in rapporten over veel praten
• Straf krijgen voor veel praten
• Anderen van schoolwerk afhouden door veel praten
• Anderen geen ruimte geven in een gesprek
• Een flapuit zijn, dingen zeggen zonder nadenken
• Als eerste vragen willen beantwoorden op school
• Het eerste antwoord eruit flappen, ook al is dit fout
• Anderen onderbreken voordat de zin is afgemaakt
• Kwetsend overkomen
• Moeite op beurt te wachten tijdens sport/spel
• Moeite op de beurt te wachten in de klas
• Altijd haantje de voorste zijn
• Snel ongeduldig zijn
• Oversteken zonder uitkijken
• Inbreken in het spel van anderen
• Gesprekken van anderen onderbreken
• Op alles reageren
• Niet kunnen wachten

> Volwassenheid- Hyperactiviteit

• Moeite met stilzitten
• Met de benen wiebelen
• Met een pen tikken of met iets spelen
• Nagels bijten of in haren friemelen
• Kan onrust beheersen, resulterend in spanning
• Symposia, lezingen, kerk etc. vermijden
• Liever rondlopen dan zitten
• Nooit lang stilzitten, maar ook altijd in beweging zijn
• Gespannen vanwege moeite om stil te zitten
• Excuses verzinnen om te mogen lopen
• Zich innerlijk onrustig of gejaagd voelen
• Steeds het gevoel hebben bezig te moeten zijn
• Zich moeilijk kunnen ontspannen
• Praten bij activiteiten waarbij dit niet gepast is
• In gezelschap snel haantje de voorste zijn
• Luidruchtig zijn in allerlei situaties
• Activiteiten moeilijk rustig kunnen doen
• Moeite om zacht te praten
• Altijd maar bezig zijn
• Veel energie hebben, altijd maar doorgaan
• Over eigen grenzen gaan
• Moeilijk los kunnen laten, daarnaast doordraven/drammen
• Zo druk praten dat mensen het vermoeiend vinden
• Bekend staan als drukke prater
• Het moeilijk vinden om te stoppen met praten
• Neiging te veel te praten
• Anderen geen ruimte geven in een gesprek
• Veel woorden nodig hebben om iets te zeggen
• Een flapuit zijn, bovendien het hart op de tong hebben
• Dingen zeggen zonder na te denken
• Mensen antwoord geven voordat ze uitgepraat zijn
• Zinnen van anderen afmaken
• Tactloos zijn
• Moeite met wachten in een rij, voordringen
• Ongeduldig zijn
• Moeite in verkeer / file geduldig te blijven
• Moeite om op beurt te wachten in gesprekken
• Snel relaties/banen aangaan of verbreken uit ongeduld
• Zich snel bemoeien met anderen
• Anderen in de rede vallen
• Mensen ongevraagd storen in hun bezigheden
• Opmerkingen van anderen over bemoeizucht
• Moeite de grenzen van anderen te respecteren
• Over alles een mening hebben en dit direct uiten

> Kindertijd- Problemen

– Opleiding:

• Lager opleidingsniveau dan verwacht op basis van IQ
• Doublure(s) als gevolg van concentratieproblemen
• Opleiding(en) niet afgemaakt / van school gestuurd
• Veel langer over opleiding gedaan dan gebruikelijk
• Opleiding passend bij IQ met veel moeite behaald
• Moeite met het maken van huiswerk
• Speciaal onderwijs gevolgd vanwege klachten
• Commentaar leerkrachten over gedrag / concentratie
• Geen disfunctioneren door compensatie hoog IQ
• Geen disfunctioneren door compensatie externe structuur

– Gezin:

• Vaak ruzie met broertjes / zusjes
• Vaak straf of slaag
• Weinig contact met familie vanwege conflicten
• Langer structuur van ouders nodig dan normaal

– Problemen in het sociale leven:

• Moeite met onderhouden van sociale contacten
• Conflicten als gevolg van communicatieproblemen
• Moeite met het aangaan van sociale contacten
• Subassertief als gevolg van negatieve ervaringen
• Weinig vriendjes / vriendinnetjes
• Gepest zijn
• Buitengesloten zijn of niet mee mogen doen met groep
• Een pestkop zijn

– Problemen in de vrije tijd:

• Niet goed kunnen ontspannen in vrije tijd
• Zeer veel moeten sporten om te kunnen ontspannen
• Blessures als gevolg van vele sporten
• Niet in staat zijn een boek uit te lezen of een film uit te kijken
• Continu bezig zijn en hierdoor oververmoeid raken
• Snel uitgekeken zijn op hobby’s
• Sensation seeking en/of te veel risico’s nemen
• Contact met politie/justitie
• Vaak ongelukken

– Problemen met het zelfbeeld:

• Onzekerheid door negatieve opmerkingen anderen
• Negatief zelfbeeld vanwege faalervaringen
• Faalangstig om aan nieuwe zaken te beginnen
• Overmatig heftig reageren op kritiek
• Perfectionisme

> Volwassenheid- Problemen

– Problemen met werk of opleiding:

• Opleiding(en) nodig voor werk niet afgemaakt
• Werk beneden opleidingsniveau
• Snel op een werkplek uitgekeken
• Patroon van veel kortdurende banen
• Moeite met administratieve werkzaamheden, (bijvoorbeeld planning)
• Geen promotie maken
• Beneden kunnen presteren op werk
• Met ruzie weggegaan of ontslagen zijn
• Ziektewet of WAO als gevolg van klachten
• Geen disfunctioneren door compensatie hoog IQ
• Geen disfunctioneren door compensatie externe structuur

– Problemen met relaties of in het gezin:

• Snel uitgekeken op relaties
• Impulsief relaties aangaan / verbreken
• Ongelijkwaardige relatie vanwege klachten
• Relatieproblemen, veel ruzies, gebrek intimiteit
• Gescheiden als gevolg van klachten
• Problemen met seksualiteit als gevolg van klachten
• Opvoedingsproblemen als gevolg van klachten
• Moeite met huishouden en/of administratie
• Financiële problemen / gokken
• Geen relatie aan durven gaan

– Problemen in het sociale leven:

• Snel uitgekeken zijn op sociale contacten
• Moeite met onderhouden sociale contacten
• Conflicten als gevolg van communicatieproblemen
• Moeite met het aangaan van sociale contacten
• Subassertief als gevolg van negatieve ervaringen
• Niet attent zijn (vergeten kaart te sturen/ meeleven/bellen etc.)

– Problemen in de vrije tijd:

• Niet goed kunnen ontspannen in vrije tijd
• Zeer veel moeten sporten om te kunnen ontspannen
• Blessures als gevolg van vele sporten
• Niet in staat zijn een boek uit te lezen of een film uit te kijken
• Continu bezig zijn en hierdoor oververmoeid raken
• Snel uitgekeken zijn op hobby’s
• Ongelukken/rijbewijs kwijt door roekeloos rijgedrag
• Sensation seeking en/of te veel risico’s nemen
• Contact met politie/justitie
• Eetbuien

– Problemen met het zelfbeeld:

• Onzekerheid door negatieve opmerkingen anderen
• Negatief zelfbeeld vanwege faalervaringen
• Faalangstig om aan nieuwe zaken te beginnen
• Overmatig heftig reageren op kritiek
• Perfectionisme
• Verdrietig door de symptomen

Adviezen snel afgeleid zijn

Ik ben benieuwd hoeveel kenmerken je hebt herkent. Herken je veel symptomen die iets zeggen over “hoog afleidbaar zijn” of misschien ook die van hyperactiviteit, trek dan nog geen conclusies. Je weet nu alleen hoe jij jezelf ziet. Herkent jouw omgeving ook de eigenschappen en herken je ook de problemen, dan is dan goed om te weten.

Deel dit dan met je coach, bedrijfsarts, misschien leidinggevende. Wil je meer weten of reageren, neem gerust contact met mij op. Ik ben zelf ook snel afgeleid en soms ook hyperactief. Mede hierdoor ben ik burn-out geraakt. Mijn doel is om mensen die snel afgeleid zijn, hiermee om te leren gaan en de positieve kanten van deze eigenschap in te laten zien. Op deze manier kan deze eigenschap voor je werken in plaats van tegen je. Bovendien helpt het inzicht in deze patronen je een ontspannen leven te leiden.