ADHD en burn-out: Dit artikel geeft inzicht in ADHD en de relatie tussen ADHD en burn-out. Er bestaat ook ADD, maar dit artikel gaat over het algemeen over ADHD. Het verschil wordt verderop in het artikel nog uitgelegd. Deze blog is dus zeker ook nuttig voor iemand met ADD of met concentratieproblemen zonder etiketje.
Intens druk, dat is het beeld dat veel mensen van ADHD hebben. Veel mensen denken dan dat iemand een beetje rustiger aan moet doen en dat dan alles weer normaal is. Maar ja, als dat niet kan, sta je opeens voor een heel ander ‘probleem’ dan wanneer je gewoon een keer de kolder in je kop hebt.
Het enorme energie niveau met daartegenover de uitputting die iemand voelt met ADHD, is kenmerkend. Het leven van iemand met ADHD is nooit saai. Maar bedenk wel, ‘bovenin’ is het net zo druk als dat iemand zich uit. De gedachtegang draait maar door en er is weinig tijd voor rust. Rust in de zin van ontspanning en relativeren, niet in de zin van rustig aan doen.
> Doe ook eens ontspanningsoefeningen
Kenmerken van iemand met ADHD
- Slecht kunnen concentreren
- Impulsief (geld uitgeven, in woorden, in relaties, ruzies)
- Vaak verslavingsproblematiek (denk ook aan gamen of smartphone)
- Vaak dingen vergeten
- Moeite met opruimen en plannen
- Altijd op zoek naar een (nieuwe) adrenalinekick
- Ongeremd en enthousiast
- Moeite met afronden (studies, taken, projecten)
- Ongeduldig en rusteloos
- Moeite met vaste procedures
- Piekert, veel en snel
- Snel verveeld (veel wisseling in banen, relaties, vrienden)
- Gevoel van onderpresteren
- Super veel energie voor interessante zaken en hierin doorslaan (hyperfocus)
- Vaak dingen kwijt zijn
- Veel slaapproblemen
- Vaak te laat
- Laag zelfbeeld, je denkt slecht over jezelf
Het is dus niet zo dat wanneer je ADHD hebt, je alleen een druk lijf hebt. Ook je gedachten gaan snel, nog sneller dan dat je lijf het bij kan houden
ADHD en burn-out
ADHD heeft veel kenmerken in zich die kunnen leiden naar een burn-out. Veel kenmerken gelden natuurlijk ook voor iemand met ADD. Het grote verschil tussen ADHD en ADD is de H, hoe logisch kan het zijn? De H staat voor hyperactiviteit. Als je last hebt van ADD heb je dus minder last van lichamelijke onrust en ook van impulsiviteit, maar zeker wel van concentratieproblemen en moeite met ordenen en plannen. Ook voor jou is het dus goed om door te lezen.
Als we nu de kenmerken clusteren en deze vertalen naar de relatie met een burn-out, dan zien we dat het eigenlijk logisch is dat iemand met ADHD een verhoogde kans maakt om een burn-out te ontwikkelen.
Concentratie
Concentratie is het vermogen om je focussen op een hoofdprikkel die jezelf kiest. Als je concentratie dus wat minder is dan ben je verhoogd afleidbaar. Je zelfgekozen hoofdprikkel moet concurreren met de toevallige prikkels in de buurt. Afleidbaarheid is niet een ziekte, maar kan in bepaalde situaties erg lastig zijn en veel energie kosten.
Je verhoogde afleidbaarheid kost dus per definitie energie. In vergelijking met iemand die zich goed kan concentreren ben je over de dag heen meer energie kwijt. Als je overbelast bent vermindert je concentratie nog meer en de cirkel is rond. Een burn-out is nu niet heel veel meer weg.
> Lees ook: Moeite met concentreren
Plannen en ordenen
Iemand met ADHD heeft moeite met ordenen en plannen (door een verminderde concentratie). Je hebt moeite om taken te volbrengen, het is snel een chaos en in je hoofd en omgeving, je bent veel dingen kwijt, je piekert veel om toch controle te houden en je hebt moeite om op tijd te komen.
Als je dit voor je ziet (ADHD’ers zijn vaak beelddenkers) dan word je al moe, laat staan dat je echte leven er zo uit ziet: Altijd haast, altijd iets kwijt, nooit overzicht hebben, altijd druk in je hoofd, nooit het gevoel hebben dat je controle hebt. Zonder een externe structuur (werk, relatie, omgeving die je veel structuur biedt) is een burn-out nooit ver weg.
Impulsiviteit
Mensen met ADHD zijn bijna altijd impulsief. Waarin is per persoon verschillend. Maar denk bijvoorbeeld aan: met woorden (vaak ruzie), met geld (teveel uitgeven, met verslavingsgevoelige zaken (drank, drugs, seks, gamen), met gedrag wat niet handig is (te hard rijden, ontslag nemen etc.). Impulsiviteit kan verfrissend werken, maar ook veel stuk maken.
Stel je hebt alles op de rit, maar door jouw impulsiviteit krijg je ontslag, uit frustratie ga je vreemd, waarbij je ook nog erg dure cadeau’s weggeeft, dan is een crisis niet ver weg en een burn-out dus ook niet.
> Lees ook: Stemmingswisselingen
Hyperactiviteit
Eens lekker stilzitten of heerlijke rust in het hoofd zijn termen die niet direct herkend worden door iemand met ADHD. Er is altijd, of vaak, onrust. Diegene die na een vergadering het eerste opstaan, is vaak iemand met ADHD. Maar deze onrust kan ook zorgen voor slechte nachten. Doordat de gedachtegang maar niet tot stoppen lijkt te komen is het lastig om echt te ontspannen als ADHD-er.
Zeker wanneer je niet gelijk aan de ritalin of andere medicatie wilt. Het lijkt op een oceaanstomer fullspeed keren in de Westerschelde: bijna onmogelijk. Het zorgt ervoor dat iemand gemakkelijk over zijn eigen grenzen gaat. De onrust zegt: aan de gang, maar het energieniveau hoeft hierbij helemaal niet in de pas te lopen. Weer een verklaarbare reden, dat iemand met ADHD een verhoogde kans op een burn-out heeft.
Wij hebben een uitgebreid artikel voor je klaarstaan over de symptomen van een burn-out. Hierin gaan we in alle op symptomen en bijbehorende klachten.
Gevolgen van ADHD
Daarnaast zijn er nog veel kenmerken die eigenlijk het gevolg zijn van bovenstaande symptomen: Altijd op zoek naar een adrenalinekick, gevoel voor onderpresteren, snel verveeld zijn en altijd op zoek naar interessante dingen schaar ik hier even onder. Het gevoel van onderpresteren neem ik even apart, maar de andere drie hebben allemaal te maken met het volgende:
Het gebrek aan concentratie is het gevolg van een proces op stofjesniveau waarvan noradrenaline er één is. Als er nu adrenaline wordt aangemaakt (iets is leuks, spannends, nieuws etc), dan wordt er ook meer noradrenaline aangemaakt, waardoor de concentratie verbetert. Sterker nog: er ontstaat vaak een hyperfocus: er bestaat voor jou nog maar één hoofdprikkel. Je wilt nog maar één ding: doorgaan met deze prikkel. Je vergeet te rusten, te eten, te luisteren naar je vrouw etc. Ook hierdoor vergeet je naar je grenzen te luisteren.
Gevoel van onderpresteren en laag zelfbeeld:
De kans is aanwezig dat je met ADHD vastloopt in de maatschappij als je je wilt aanpassen aan de omgeving. De omgeving verwacht dat je ‘normaal’ doet. Normaal in de zin van ‘zoals iedereen het doet’. Doordat je opvalt en anders bent dan anderen, is het niet raar dat je je wilt aanpassen. Dit gevoel van aanpassen en vaak negatieve reacties op je gedrag zorgt voor een lage dunk over jezelf, een laag zelfbeeld, waardoor je jezelf nog meer gaat aanpassen.
Als ADHD’er zijn concentratie, ordenen, plannen erg lastig. Hierdoor kan het zijn dat je het werk wat past bij je intelligentieniveau niet kunt doen. De banen die je vol kunt houden zijn vaak van een lager niveau. Er ontstaat dan logischerwijs een gevoel van onderpresteren. Je kunt toch veel meer?
De combinatie van een laagzelfbeeld en een jezelf teveel aanpassen zorgtk ervoor dat je “wegdrijft” bij jezelf, wat weer andere vervelende consequenties kan hebben als: Verslavingen, woede uitbarstingen, chronische stress, zeer korte relaties, depressie en/of een burn-out. Je bent diep van binnen ontevreden of wilt dingen gaat overcompenseren, je gaat teveel je best doen, waardoor je weer je grenzen vergeet.
Lees ook: laag zelfbeeld en burn out
Vaste gewoontes en ADHD
Hoe raar het ook klinkt: een ADHD-er wenst vaak vaste gewoontes. Niet omdat regelmaat of geleid worden zo belangrijk is, maar omdat regelmaat enige rust geeft. Het wegvallen van regelmaat kan zelfs leiden tot heftige angst en paniek aanvallen en emotionele uitbarstingen, gevoed door de stress die hier achter zit. Maar regelmaat zorgt weer voor sleur, iets wat vaak niet goed voelt voor iemand met ADHD.
Maar hoe kun je dan een burn-out voorkomen of herstellen als iemand met ADHD. Daar zal ik een volgende blog aandacht voor zijn. Deze blog kan misschien zorgen voor herkenning van oorzaken, of misschien wel van ADHD. Misschien heb je wel ADHD, maar is het nooit zo gezegd tegen je. En een diagnose is ook niet altijd nodig.
Wat belangrijk is om te weten: heb je concentratieproblemen, weet dan dat er extra aandacht nodig is om niet in de val van een burn-out te belanden. Wil je hier eens over van gedachten wisselen, schroom dan niet om contact op te nemen.
Wil je meer weten over de relatie tussen adhd en burn-out? Herken je je in het profiel van iemand met adhd en burn-out en wil je hier vanaf komen?
Ontdek onze begeleiding bij adhd en burn-out: Persoonlijke burn-out coaching
Bekijk meer over de relatie tussen ADHD en burn-out
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is simpelweg ontzettend lastig. De coaches van Meulenberg Training & Coaching begrijpen precies wat je doormaakt en weten hoe zwaar het kan zijn. Ze hebben dit vaak zelf meegemaakt! Met hun jarenlange ervaring en expertise staan ze klaar om jou stap voor stap te helpen aan een volledig herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching en verzuimtraining heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Burn-out coaching
Stress coaching
Online coaching
Verzuimtrainingen
Mooi omschreven en zo herkenbaar. Werk zelf als ervaringsdeskundige in de verslavingszorg en heb zelf ADHD met medicatie lukt het mij veel beter om die “filter” te hebben wat zorgt dat ik niet weer helemaal wordt leeggezogen.
Ik leef al heel me leven ermee om erachter te komen dat het bij mij niet verbaal altijd merkbaar is maar meer non-verbaal. Zelf tot de details dat ik niet van regelmaat hou maar toch nodig heb. Die tergenstrijdige gedachtes dus. Bizar. Voeding maakt ook veel uit. Daar lees ik niets over. Maar vooral Zelf- awarenes. terugkoppelen. aanpassen. doen. en opnieuw. UIteindelijk zoveel ideen, hobbies en energie. de sky is de limit.
Goed te horen! En zeker weten dat medicatie voor een deel van de AD(H)D ers goed werk kan doen! Mooi werk heb je trouwens. In welke provincie werk je?
Ha Enrico, mooi stukje hoor. Wat dacht je van de Netflixverslaving? Ik kom dit vaak tegen bij zowel pubers als volwassenen. Door netflix niet kunnen focussen, wel uitstelgedrag en daardoor in de problemen raken. Werk niet afkrijgen, huiswerk bv niet echter, wel steeds het stemmetje te horen ‘je moet nog studeren’. Afgelopen dagen training gegeven op voortgezet onderwijs en die netflixverslaving..is er wel eentje die voor veel stress kan zorgen. Zelf tot vorige week geen netflix…nu een proefmaand en…tja..die verslaving..kan er wat bij voorstellen #serie homeland…zoooo spannend 🙂
Dat kan zeker weten invloed hebben en niks menselijks is ons vreemd. 😉
Mooi geschreven Enrico.
Voor mij als opruimcoach heel herkenbaar. Heb 2 klanten met ADD begeleid die bijna kopje onder gingen door alle spullen die er om hun heen slingerden. Heel fijn om die mensen te kunnen helpen.
Een opruimcoach! Daar zouden veel mensen wat aan hebben! In welke provincie werk jij?
Na jaren zelf diagnose gesteld. Wat had mijn leven en werk er anders uit kunnen zien. Zoveel invloed op mijn leven en werk, ik snap niet hoe ik alles heb kunnen volhouden. Nooit rust, continent gedachtes die door mij heen flitsen, zeer snel afgeleid, onrustig en met ” duizend gedachtes ” bezig. De impact op mijn leven is onvoorstelbaar groot. Gelukkig zie ik de mooie dingen uit het leven, waar ik blij en dankbaar voor ben.
Heb je voor jezelf wat handigheidjes ontwikkeld inmiddels Koos?
Wat een prachtig en herkenbaar interview! Sinds 15 mnd. Als 61 jarige finaal vastgelopen. Diagnose nu gekregen ADHD. Nooit geweten!!! ik was gewoon een leuk en druk inspirerend mens en geliefd door mijn enthousiasme. Vind het moeilijk om hier uit te komen en vind geen balans in het zoeken en zoeken. Cognitieve therapie vind ik moeilijk en volgens mij ben ik sinds mijn lezen er over nog meer belast met m’n hoofd.
Bedankt Ria! Gebruik je ook medicatie?
Mooi artikel, ik heb ADHD in vrij hoge mate en ik ben tevens burn-out. Bij mij lijkt het of die ADHD mijn herstel danig bemoeilijkt. Die ADHD heb ik trouwens bij mezelf moeten vaststellen want door mijn IQ en coping mechanismen viel dit niet op. Hoewel ik nu soms reactie krijg, van “dat wist ik al”. Ik gebruik rilatine, dat helpt, maar ik merk toch nog dat ik behoorlijk zenuwachtig ben zelfs met 2 keer 30mg. Of misschien komt dat door die burn-out. In alle geval, die zenuwen en angsten, het probleem is dat je die uitwerkt op je omgeving. Ik kan nu wel al terug functioneren en zou het werk willen hervatten, progressief uiteraard, maar ik ben snel uit het lood geslagen en dan kan de angst mij danig in de greep krijgen. De klassieke methoden zoals op de ademhaling letten en dergelijke lijken niet te helpen. Die emoties die gaan zo hypersnel, en het zijn er meerderen. Echt heel moeilijk om hieruit te geraken. Ik woon in België overigens. Spijtig want ik denk dat de regeling rond burnout in Nederland veel beter is.
Beste Philip, het lastige van het gebruik van methylfenidaat bij een burn-out is dat je moeilijker je grenzen herkent en je gemakkelijker hier over heen gaat. Herken je dit?
Beste Philip, het lastige van het gebruik van methylfenidaat bij een burn-out is dat je moeilijker je grenzen herkent en je gemakkelijker hier over heen gaat. Herken je dit?
Beste enrico,
Heb je wat tips om uit een burn-out te komen met ADHD?
Goed stuk ik ga dit doorsturen naar mijn behandelaars omdat ik tot op heden nog niet de juiste hulp heb kunnen vinden. Mijn psycholoog wil mij wel helpen maar is geen specialist op het gebied van ADHD.
Super Sabine,
Eventueel hebben we een specialist op dit onderwerp aan het werk. Je kunt altijd eens contact opnemen mocht je dit willen.
Hoi Ruud ja ik weet het ik heb al eens telefonisch contact gehad met Enrico, maar het je moet het wel kunnen betalen en mijn bedrijfsarts staat er niet achter helaas!!
Balen!
Ik wil nog wel even vermelden dat mij psychosomatische fysiotherapeut mij staande heeft weten te houden alle credits gaan dan ook naar hem!!
Je schrijft dat je in een volgende blog verder uit zal wijden over het voorkomen van burn out bij adhd. Is dat vervolg er inmiddels? Of een blog over ontspanning bij adhd?
Je inzichten en kennis van de burn out problematiek is zowat het beste dat ik erover heb gelezen. Overzichtelijk, voor iedereen verstaanbaar en zeer uitgebreid. Ik heb psychologie gestudeerd en vermoedde als eerste dat mijn partner het had maar toch geschrokken van hoe ingrijpend het was en hoe moeizaam het herstel verloopt. Mijn vriend is geen prater en ik was te betrokken maar zijn jouw artikels instrumenteel geweest om hem toch met de grootste struikelblokken te vooruit te helpen…vooral het schuldgevoel, de onzekerheid en hem ook op vele dingen te wijzen die jij aanhaalt. Mijn dank daarvoor…hij zit nog steeds met veel woede maar weigert van daar fysiek iets voor te zoeken en zit nog vast in de fase waarbij alle schuld bij anderen ligt. Dat de uiteindelijke controle iets is dat hij zal moeten overnemen samen met deels zijn verantwoordelijkheid voor zijn situatie toe te kunnen geven is nog niet mogelijk en komt volgens mij door een stuk diepgewortelde faalangst en zijn verbale agressie hem een vals gevoel van zelfzekerheid geeft maar kan dat niet toegeven noch aan zichzelf, noch a mij of anderen. Dat duidt dus toch nog op een soort zelfbehoud en oude copingmechanismes die vroeger werkten en daardoor loop ik tegen een muur aan en geraken we voorlopig niet verder. Maar Rome was er ook niet in één dag en ik woon maar 4/7 dagen bij hem in dus is er ook genoeg adempauze voor allebei. Maar zonder uw mails was ik geeneens zover al geraakt. Een pluim op uw hoed dus…enkel nog één kleine opmerking over wat u beweert over ADHD…daar gaat u wat kort door de bocht. Ik heb het, pas op mijn 42ste een officiële diagnose en de juiste medicatie gekregen door Dr. Stephen Stess. Heb ook alles van Sandra Kooij gelezen en daarom wou ik u erop wijzen dat mannen en vrouwen ADHD anders ervaren en er zeer veel gradaties zijn. Hetgeen u beschrijft is de meest voorkomende mannelijke variant omdat die ook het meest storend werkt voor de omgeving. Mensen geloven al teveel indianeverhalen of staren zich blind of bepaalde punten zoals bij wat er over burn out aan misverstanden bestaan gaat uw omschrijving daar ook een beetje die kant op. Mss wat minder feiten en wat meer nuances en een verwijzing waar je je kunt laten testen? En neen niet bij een psycholoog maar bij een psychiater of neuroloog…cognitieve therapie kan dan wel weer prima bij een psycholoog met de nodige vakkennis daarover. Maar neemt u dit niet als kritiek, ik ben er wat gevoelig over omdat ik zeer veel onkunde en ongeloof heb moeten doorstaan eer ik serieus werd genomen en bij de juiste specialisten terrecht kon. Hoe frustrerend dat is, weet u alleszins. Veel succes en dank u voor het lezen van deze brief. Vriendelijke groeten, Pascale.
Dag Pascale,
Dank voor je reactie.