Burn-out herkennen: Hoe?

Burn-out herkennen: Je kunt er tegenwoordig bijna niet meer omheen. Vrijwel iedereen kent wel iemand die eens in een burn-out heeft gezeten, of heeft het zelf meegemaakt. Al jaren maakt deze periode van totale uitputting een flinke impact op onze maatschappij. Niet alleen door het ziekteverzuim dat erdoor ontstaat, maar natuurlijk vooral door de persoonlijke schade die het doet bij iedereen die erin terecht komt.

Uiteraard wil iedereen die uitgebrand is graag herstellen. Maar dat is niet het enige wat meetelt. Een burn-out kunnen herkennen is nog belangrijker. Want voorkomen is ten slotte beter dan genezen. Maar hoe doe je dit? Hoe kun je een burn-out herkennen? Wat zijn eigenlijk de signalen? In dit artikel helpen we je verder, zodat jij je burn-out kunt herkennen voordat hij je de baas wordt.

Wat is een burn-out?

De term mag dan steeds wijder bekend zijn, voor veel mensen is het nog steeds de vraag wat een burn-out nou precies is. Dit komt niet alleen door de vele factoren die leiden tot een burn-out, maar ook door de verschillende vormen die het van persoon tot persoon aanneemt. We spreken van een burn-out wanneer je een half jaar of langer:

• Lichamelijk vermoeid bent;
• Geestelijk vermoeid bent;
• Harde geluiden of drukte niet kunt verdragen;
• Snel geïrriteerd raakt;
• Een opgejaagd gevoel hebt;
• Slecht slaapt;
• Veel piekert.

Herken je jezelf in drie of meer van deze signalen, dan is er een grote kans dat je in een burn-out bent beland. Ook kan het zijn dat je jezelf herkent in de volgende tekenen:

• Je hebt het gevoel dat je geen grip meer op je leven hebt en uitdagingen niet meer aan kunt;
• Zelfs de simpelste dagelijkse bezigheden die je eerst heel normaal vond, worden je nu teveel;
• Andere signalen zoals hoofdpijn, hartkloppingen, pijn in de borst, maag- of buikklachten en duizeligheid.

Verschil tussen burn-out, depressie en overspannen

Wat is het verschil tussen burn-out, depressie en overspannen zijn? Als jij wel eens overspannen bent geweest of te kampen hebt met depressie, dan weet je dat dit geen pretje is. Overspannenheid en burn-out worden over het algemeen vaak door elkaar gehaald, en ook depressie heeft raakvlakken met burn-out.

Stress is een grote factor in het geheel, vooral bij overspannenheid. Langdurige overspannenheid kan vervolgens weer leiden tot een burn-out. Het duidelijkste verschil is dat burn-out een breder geheel aan klachten kent en dat de gevolgen heftiger zijn dan bij overspannenheid. Burn-out is chronischer en het herstel duurt langer.

Hoewel dit niet altijd zo hoeft te zijn, gaan depressie en burn-out vaak hand in hand. Het grootste verschil ligt in de oorzaak, waardoor de behandelingen ook van elkaar verschillen. Depressie is erg zwaar en kan allerlei oorzaken hebben, zowel genetisch als door gebeurtenissen in je leven die invloed hebben op je gestel. Bij depressie lopen de gevoelens van moedeloosheid vaak dieper dan bij burn-out.

Daarom is het goed om met een professional te praten die ervaring heeft in het herkennen van de verschillen, zodat je samen de signalen kunt onderzoeken en aanpakken.

Het belang van op tijd de tekenen van burn-out signaleren

Het mag duidelijk zijn: Het is goed als je er op tijd bij bent. Blijf je te lang rondlopen met chronische stress, dan voel je hier later de gevolgen van. Wees vooral eerlijk tegen jezelf. Oprecht zelfonderzoek is de sleutel, dus durf jezelf die spiegel voor te houden.

Stel jezelf eens de volgende vragen:

• Hoe ben ik als persoon? Ben ik kritisch op mezelf? Ben ik geneigd in alles perfectionistisch te zijn?
• Ervaar ik veel (werk)druk, misschien meer dan ik prettig vind? Voelt het als een gewicht dat op me drukt?
• Hoe voel ik me? Ben ik over het algemeen opgewekt, of voel ik me afgemat?

Tip: Kies een van de bovenstaande vragen uit – of verzin zelf eentje die bij je past – en neem die eens mee je dag in. Probeer de vraag als een soort coach in je achterhoofd te houden en op verschillende pauze-momenten in de dag te beantwoorden. Zo zorg je ervoor dat je jezelf scherp houdt en eventuele tekenen van burn-out vroegtijdig kunt herkennen.

Mijn leven op z’n kop door burn-out

Natuurlijk gaat het herkennen van de signalen lang niet altijd goed. Soms is het als drijfzand, waarvan je niet beseft dat je erin zit totdat je vastzit. Voor mensen die zich jarenlang kiplekker hebben gevoeld kan het een enorme klap zijn wanneer de burn-out toeslaat.

Zo vertelt ervaringsdeskundige Enrico de Krijger over zijn burn-out:

Als iemand vroeg hoe het met mij ging reageerde ik oppervlakkig en vluchtig. Je staat op de automatische piloot en bent totaal niet in contact in met je gevoel. Dat durf je ook niet, bang om overspoeld te worden door emoties die je toch niet kunt hanteren op dat moment.

Contact met collega’s ging ik uit de weg. Je hebt alle energie nodig om de dag door te komen. Daarnaast heb je steeds meer tijd nodig om je werk goed te kunnen doen. De hele dag door liep ik te zuchten. Door de oververmoeidheid lijkt alles teveel.

Je slaapt slecht en wordt meestal heel vroeg en steeds vroeger wakker. Het inslapen lukt niet meer. De stresshormonen die zelfs tijdens je slaap aangemaakt blijven worden. Je moet je uit bed sleuren en vraagt je elke morgen af hoe je ooit deze dag weer door moet komen.

Ik kon wel huilen als ik ’s morgens mijn kantoor in liep. Dit is de plek waar teveel van je wordt geëist, die niet bij je past, waar je niet kunt brengen wat je moet brengen. In de middag ging het beter, maar ’s morgens voelde het als een flinke berg die beklommen moest worden.

Wat kan ik doen als ik de tekenen van een burn-out herken?

Wat als je jezelf herkent in de genoemde signalen? Ten eerste: Geen paniek. Haal rustig adem en ga er even goed voor zitten. Ook al is burn-out een serieuze aangelegenheid, vrijwel niets in het leven is blijvend en je kunt er wel degelijk iets aan doen. Besef dat jij de touwtjes in handen hebt, zelfs als het soms even niet zo lijkt.

Welke drie stappen kun je nu al nemen om verbetering te brengen?

1. Zoek hulp. Misschien vind je dit confronterend, maar hulp zoeken is altijd de eerste stap naar verbetering. Niet alleen brengt het je in contact met mensen die je kunnen helpen, ook zorgt het er vaak voor dat je meer begrip voelt. Je stapt uit je eigen bubbel en je krijgt een klankbord.
   
   Denk hierbij onder andere aan een burn-out coach of een andere professional, een goede vriend of een begripvol familielid. Dit zijn personen die je (hopelijk) niet alleen vertellen wat je wilt horen, maar je juist op de feiten wijzen.
   
2. Neem de tijd. Overhaast niets en neem echt de tijd om van je burn-out te herstellen. Probeer bewust met je acties om te gaan, zodat je iedere dag voor jezelf kunt bijhouden hoe het met je lichaam en geest gaat.
   
   Dit kun je onder andere doen door middel van meditatie. Er bestaan tegenwoordig verschillende mindfulness apps die jou echt leren herkennen wat er van binnen allemaal gebeurt.
   
3. Achterhaal waarom je uitgebrand bent. Niet iedereen staat hier bij stil, omdat we als mensen over het algemeen gewend zijn maar gewoon ‘door te gaan’. Even stoppen en nadenken waarom we iets doen is er vaak niet bij.
   
   Dus ga bij jezelf na: Wat is de afgelopen tijd de oorzaak geweest van mijn stress? Waar ben ik continu in mijn hoofd mee bezig? Wanneer gaf mijn lichaam signalen van uitputting die ik genegeerd heb?

Hopelijk kun je met deze basistips voor je instelling al een begin maken. Wil je meer tips over het herstellen van een burn-out? Lees dan nog even verder.

Herstellen van een burn-out

Is het je niet op tijd gelukt de signalen te herkennen en ben je toch in een burn-out beland? Helaas bestaat er geen ‘one size fits all’ oplossing. Toch zijn er gelukkig wel degelijk stappen die je kunt nemen om verder te komen en hopelijk stukje bij beetje te herstellen.

• Herstel eerst lichamelijk. Accepteer dat je niet langer kunt wat je hiervoor deed en neem voldoende rust. Luister goed naar de grenzen van je lichaam en overschrijdt deze niet. Als het je lukt praktische manieren te vinden om naar je lijf te luisteren, kan je echt gaan beginnen met je herstel.
  
• Zorg voor voldoende beweging. Je hebt het vast al eens gehoord, maar beweging is toch echt een sleutelelement. Met regelmaat buiten wandelen kan al veel voor je doen. Bouw dit langzaam op en probeer vooral bewust te genieten van de beweging, omgeving en frisse lucht.
  
• Verbreek je routine. Maar… routine is toch juist goed? Jazeker, maar het kan een groot verschil maken om dingen eens goed om te gooien. Je bent ten slotte in deze situatie terecht gekomen op een manier die niet gezond voor je was. Ben je gewend veel te zitten? Neem eens een goede wandeling of doe een bescheiden workout. Gebruik je continu apparaten voor je werk, zelfs wanneer je alweer thuis bent? Leg je telefoon weg en ga een bordspel doen. (Er zijn ook mooie bordspellen die je alleen kunt spelen!)

Veelgestelde vragen

Bronnen

1. Thuisarts.nl – Ik heb een burn-out – Gevonden op 30-06-2022
   Link naar pagina op thuisarts.nl
2. Lifehacker.com – Burnout Is Real: How to Identify and Address Your Burnout Problem – Gevonden op 04-07-2022
   Link naar pagina op lifehacker.com
3. Famme.nl – Overspannen, burn-out of depressie? Dit zijn de verschillen! – Gevonden op 05-07-2022
   Link naar pagina op famme.nl
4. Opgebrand: Herkennen, voorkomen en genezen van burn-out – Gevonden op 05-07-2022
   Link naar boek