Bijna ieder mens heeft wel zijn of haar eigen vaste gewoonten of rituelen. Ze zijn vaak prettig en worden niet als een probleem ervaren. Het wordt pas een probleem wanneer je er geen controle meer over hebt en je die gewoonten of rituelen dwingend moet gaan uitvoeren. Dan worden het dwanggedachten die gevoelens van angst, afkeer of twijfel veroorzaken en gepaard kunnen gaan met dwanghandelingen. Dat kan je leven op een behoorlijk negatieve manier gaan beheersen.
Wat zijn dwanggedachten?
Het is niet meer dan normaal dat je zo nu en dan vervelende gedachten hebt. Bijvoorbeeld wanneer je iets niet goed hebt aangepakt. Je denkt daarover na en besluit hoe je zoiets in het vervolg anders gaat aanpakken. Daarna laat je die gedachten weer los. Wanneer wordt een vervelende gedachte dan een dwanggedachte? Het verschil tussen een vervelende gedachte en een dwanggedachte is dat de laatste niet meer verdwijnt. Sterker nog, het wordt zo overheersend dat je vaak nergens anders meer aan kunt denken.
Dwanggedachten
Dwanggedachten worden ook wel ‘obsessies‘ genoemd en dwanghandelingen ‘compulsies’. Er wordt dan ook vaak gesproken over een dwangstoornis of OCD. Deze afkorting staat voor ‘ obsessief-compulsieve stoornis. Vaak gaan dwanggedachten en dwanghandelingen samen maar het kan ook apart voorkomen.
Dwanggedachten zijn steeds terugkerende gedachten die zich opdringen en die ervoor zorgen dat je je gespannen, onrustig of angstig voelt. Kortom, ze leveren stress op. Negeren of tegenhouden is moeilijk, zo niet onmogelijk. Meestal stoppen de gedachten pas als je een bepaalde dwanghandeling uitvoert. De gedachten zijn dwingend en degene die hier last van heeft is zich daar ook wel van bewust. Maar wanneer je je er tegen verzet, wordt de gedachte alleen maar erger. Zo’n dwanggedachte wordt vaak bepaald door wat jouw angst is. Er zijn daarom veel verschillen soorten dwanggedachten.
Dwanghandeling
Dwanghandelingen worden veroorzaakt door dwanggedachten. Een dwanghandeling lijkt op een dwanggedachte. Het verschil is dat een dwanghandeling wordt uitgevoerd. Of je het nu wilt of niet. Door die handeling uit te voeren, hoop je de angst of onrust te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan het moeten volgen van een bepaald ritueel zoals herhaaldelijk handen wassen of wel tien keer controleren of het gas wel echt uit is en of de voordeur wel echt dicht zit. Je vertrouwt niet op je eigen waarneming. Dwanghandelingen nemen behoorlijk veel tijd in beslag en kunnen je niet alleen gaan belemmeren in je dagelijks leven maar ook in relaties met anderen.
Heb ik dwanggedachten?
Tussen de een a twee procent van de bevolking krijgt te maken met een dwangstoornis. Wanneer ook jij regelmatig terugkerende negatieve gedachten hebt die je niet kunt voorkomen, dan kan het zijn dat jij last hebt van dwanggedachten. Iemand met een dwangstoornis kan verschillende symptomen vertonen maar die hoeven niet allemaal aanwezig te zijn. Herken je een of meerdere van de onderstaande symptomen? Dan is het aan te raden om daarover eens te gaan praten met je huisarts. Hij of zij kan je, indien nodig, voor behandeling doorverwijzen. De meest voorkomende symptomen zijn:
- je wilt alles perfect regelen en hebt een overdreven controledrang
- door de angst en stress kun je nergens meer van genieten
- je moet toegeven aan dwanggedachten en dwanghandelingen om rust te krijgen en de angst te bezweren.
Wanneer de dwanghandelingen een of meerdere uren per dag beslag op je gaan leggen, is er sprake van een probleem. Dan is het zoeken van hulp aan te raden.
Voorbeelden van dwanggedachten
De twee dwangstoornissen die het meest voorkomen zijn smetvrees en de angst om iets ergs te veroorzaken.
Smetvrees
Bij smetvrees overheerst de angst om besmet te raken met bijvoorbeeld urine of bacteriën. Die angst verdwijnt als je gaat schoon maken. Zo kun je dan om de haverklap je handen willen wassen. Vaak ook nog in een bepaalde volgorde of een bepaald aantal keer. Wanneer je daarbij de tel kwijtraakt moet je weer opnieuw beginnen. Smetvrees kan heel ver gaan. Het kan ertoe leiden dat iemand geen bezoek meer wil ontvangen of dat gezinsleden zich eerst moeten verschonen voordat ze naar binnen mogen.
Iets ergs veroorzaken
Heb ik het huis wel afgesloten? Is het gas wel uit? Hoewel je ergens best wel weet je wel dat de deur op slot zit en het gas uit is, verdwijnt de angst pas als het gecontroleerd hebt. Zodra je dat gedaan hebt, keert de twijfel terug zodat je het weer opnieuw moet gaan controleren. En nog een keer…
Godslasterlijke of seksuele gedachten
Soms hebben mensen last van godslasterlijke of seksuele gedachten. Zij moeten dan de handelingen die zijn uitgevoerd met ‘foute’ gedachten opnieuw doen maar nu met ‘zuivere’ gedachten.
Verzamelen
Weer andere mensen hebben last van overmatig verzamelen. Zij kunnen geen spullen weggooien uit angst iets van waarde weg te gooien met als uiteindelijk resultaat een overvolle woning.
De oorzaak van dwanggedachten
Een dwangstoornis ontstaat vaak op jonge leeftijd en met name in de leeftijdscategorie 18 tot 24 jaar. Het komt zowel bij mannen als vrouwen even vaak voor. Een dwangstoornis ontwikkelt zich vaak geleidelijk. De precieze oorzaak is onduidelijk maar er zijn een aantal factoren bekend die het risico op het ontstaan ervan kunnen vergroten. Meestal ontstaat een dwangstoornis door een combinatie van factoren.
- Erfelijkheid
Wanneer er in jouw familie een dwangstoornis voorkomt, is de kans dat jij het krijgt ook groter. Het lijkt er dus op dat een dwangstoornis erfelijk is. - Aanleg, ziekten en medicatie
Sommige mensen hebben nu eenmaal gewoon meer aanleg om een dwangstoornis te ontwikkelen. Ook een lichamelijke ziekte, infectie of het gebruik van bepaalde medicatie kan van invloed zijn op het ontstaan van een dwangstoornis. Ook neurologische veranderingen kunnen van invloed zijn. - Stress of trauma
Een dwangstoornis kan ook ontstaan na een stressvolle periode of na een trauma. - Persoonskenmerken
Sommige mensen zijn van nature angstig en hebben veel behoefte aan veiligheid en controle. Deze persoonlijkheidskenmerken kunnen mensen er extra vatbaar voor maken. - Sociale factoren
Een dwangstoornis komt vaker voor bij mensen die alleenstaand zijn, geen werk hebben of een lage positie in het maatschappelijk verkeer hebben.
Het komt ook voor dat een dwangstoornis ‘zomaar’ ontstaat zonder dat daar een stressvolle gebeurtenis, traumatische ervaring of bepaalde persoonskenmerken aan ten grondslag liggen.
Gevolgen van dwanggedachten voor het dagelijks leven
De dwanghandelingen en dwanggedachten kunnen zoveel tijd in beslag gaan nemen, dat het je hele leven gaat beheersen en je niet meer toekomt aan zaken die belangrijk zijn. Het kan zorgen voor lastige situaties op je werk of in je relaties met anderen. Dat kan ertoe leiden dat je jezelf terug gaat trekken en je langzaam in een isolement terecht komt. Op deze manier kan een dwangstoornis leiden tot eenzaamheid en depressie.
Dwanggedachten en stress of burn-out
Een dwangstoornis kan verergeren door stress en zeker bij een burn-out. Ontspanningsoefeningen en ademtechnieken zijn een oplossing om die klachten te verminderen. Wanneer je ontspannen bent, zal ook de dwangstoornis minder heftig aanwezig zijn. De behandeling bij dwanggedachten en dwanghandelingen bestaat dan ook voor een deel uit ontspanningsoefeningen en ademhalingstechnieken. Daarnaast heeft ook beweging een positieve invloed. Door te bewegen voel je je fitter en ben je minder met je gedachten bezig. Ook dat leidt vaak tot een vermindering van de klachten.
Wil je dat wij je helpen?
Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland. In de afgelopen jaren hebben we duizenden mensen geholpen.
Kan ik genezen van dwanggedachten?
De klachten helemaal weg krijgen gaat niet lukken, maar je kunt er wel mee leren omgaan met behulp van therapie. Een van die therapieën is ‘exposure met responspreventie’. In deze behandeling word je blootgesteld aan dat waar jij zo bang voor bent. Ga bijvoorbeeld de deur uit zonder het gas te controleren of kom in aanraking met vuil. Gebeurt waar je zo bang voor nu ook daadwerkelijk? Bij herhaling van deze oefeningen neemt je angst langzaam af. Zo wordt het minder moeilijk om die dwanghandelingen niet meer uit te moeten voeren. Een andere bewezen effectieve methode is cognitieve gedragstherapie. Deze therapie pakt de gedachten aan die bij jou de angst en de onrust oproepen.
Helpt medicatie bij mijn dwanggedachten?
Bovenstaande behandelingen kunnen, meestal tijdelijk, worden ondersteund met medicijnen. Omdat je tijdens de therapie jezelf bloot moet stellen aan je angst is deze therapie vaak confronterend en intensief. Medicatie kan als ondersteuning dienen om je angst te verminderen. Medicijnen die daarbij vaak gebruikt worden zijn de zogenaamde antidepressiva. Die blijken ook goed te werken bij dwangstoornissen.
Wat kan ik zelf doen?
Dwanggedachten worden alleen maar meer en erger als je ermee door blijft lopen. Er zijn veel mensen die er last van hebben maar slechts weinigen praten er met iemand over.
- Praat erover. Er zijn stichtingen zoals de ADF stichting en Mind Naasten Centraal. Zij kunnen je in contact brengen met lotgenoten.
- Leer je dwangstoornis kennen. Zoek informatie en lees erover
- Breng structuur aan in je leven, vermijd stress en zorg voor ontspanning door beweging.
- Zoek professionele hulp zodat je met de dwanggedachten en dwanghandelingen kunt leren omgaan
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Veelgestelde vragen
Bronnen
- Thuisarts – Ik heb een dwangstoornis – gevonden op 19-04-2022
https://www.thuisarts.nl/obsessieve-compulsieve-stoornis/ik-heb-obsessieve-compulsieve-stoornis - umcg.nl – Dwangstoornis: over de ziekte – gevonden 19-04-2022
https://www.umcg.nl/-/dwangstoornis-over-de-ziekte - wiktionary.org – dwanggedachte – gevonden op 19-04-2022
https://nl.wiktionary.org/wiki/dwanggedachte
