Oververmoeid? – Dit zijn de oorzaken, de gevolgen en de oplossingen

Oververmoeid? Iedereen is wel eens moe. Je bent dan moe, gaat naar bed, staat weer op en je voelt je weer fit. Vaak geeft ons lichaam door middel van signalen aan dat het graag rust wil. Rust in de vorm van slaap, of ontspanning. Maar kom je ’s ochtend niet je bed uit? Moet je jezelf de dag doorslepen en ben je alsmaar aan het gapen?

Iedereen heeft af en toe weleens van die dagen. Maar als je wekenlang geen fut meer hebt, heb je misschien iets onder de leden. Om erachter te komen wat je tegen vermoeidheid kunt doen, moet je eerst weten wat de oorzaak is. Vermoeidheid kan een heleboel mogelijke oorzaken hebben.

In veel gevallen is stress de oorzaak van vermoeidheid. Uit onderzoek blijkt dat 80-90% van de mensen meer dan éénmaal per week last heeft van lichamelijke klachten als gevolg van stress.

Dit artikel bespreekt de meest voorkomende klachten, waarbij het noodzakelijk is dat er actie ondernomen wordt om moeheid tegen te gaan. Herken je de klachten bij jezelf? Neem dan contact op om hier mee aan de gang te gaan.

Let op: oververmoeidheid kan snel overgaan in een burn out

 Lees alle symptomen van een burn out in ons gratis E-book: Symptomen burn out

De gevolgen van oververmoeid zijn

De gevolgen van oververmoeidheid laten zich raden. Verderop in dit artikel laten we zien wat de symptomen zijn. Wanneer je deze symptomen herkent, is het belangrijk om actie te ondernemen. Oververmoeid zijn slaat anders snel over in overspannenheid of zelfs burn-out.

Zowel overspannenheid als burnout vragen vaak om een lange herstelperiode. In het geval van overspannenheid wordt een termijn van 6-8 weken gehanteerd. In het geval van een burn-out, is de duur vele malen langer. De gemiddelde duur van een burn-out is 8 maanden, waarbij we gevallen herkennen van 2- 3 jaar!

Oorzaken van oververmoeidheid

Hieronder beschrijven we mogelijke oorzaken van oververmoeidheid.

Slecht slapen

De meest voor de hand van vermoeid zijn liggende oorzaak is natuurlijk dat je te weinig slaapt. Gemiddeld heb je zo’n acht uur slaap nodig. Sommigen hebben genoeg aan zes uur slaap en anderen hebben misschien wel negen nodig. Je merkt het overdag.

Als je je moe voelt en je slecht kunt concentreren, heb je misschien meer slaap nodig. Je zou eens een periode kunnen proberen om op een vast tijdstip naar bed te gaan en op een vast tijdstip op te staan.

> Weinig slapen door de stress

Voeding en beweging

Als voldoende slaap niet het probleem is, is voeding en beweging een veelvoorkomende oorzaak voor een gebrek aan energie. Om goed te kunnen functioneren, heeft je lichaam brandstof nodig. Een gezond voedingspatroon is dus belangrijk. Start je dag met een goed ontbijt en eet voldoende eiwitten en koolhydraten. Onderzoek heeft aangetoond dat personen die meerdere keren per week gaan sporten, na zes weken aangaven meer energie te hebben. Personen die regelmatig sporten, geven ook aan beter te kunnen slapen.

Graai niet direct naar je kop koffie als voeding en beweging niet lijkt te helpen. Cafeïne als opkikkertje kan averechts werken. Cafeïne verkort je slaaptijd, verstoort je slaapcyclus en vermindert de kwaliteit van je slaap. Drink daarom niet meer dan twee a drie koppen koffie per dag. Drink ook geen alcohol vlak voor het slapengaan. Een glaasje wijn voor het slapengaan helpt je misschien sneller in slaap te komen, maar je slaapt uiteindelijk minder diep. Ten slotte is water essentieel voor het goed functioneren van je lichaam. Vermoeidheid kan een teken zijn dat je bent uitgedroogd.

> Sporten tegen stress

Karaktereigenschappen

Bepaalde karaktertrekken kunnen ook de oorzaak van vermoeidheid zijn. Als je bijvoorbeeld perfectionistisch bent, pieker je misschien erg veel wat hoofdpijn en slapeloze nachten kan veroorzaken. Als je continu hoge eisen aan jezelf stelt, daalt je energiepeil. Leer dus tevreden te zijn en gun jezelf af en toe rust. Ben je een piekeraar? Pieker je altijd maar over wat anderen denken en alles wat kan gebeuren? Dat kost veel energie. En het is erg zonde om je energie te verspillen door te piekeren over dingen die waarschijnlijk nooit zullen gebeuren.

Of ben je een binnenvetter? Altijd alles maar opkroppen kan je ook erg moe maken. Ben je iemand die zijn werk erg serieus neemt en graag hard werkt? Daar is zeker niets mis mee, maar het is wel belangrijk om na drukke periodes je rust te nemen. Als je altijd maar doorgaat, kan de spanning zo hoog worden en kun je zo vermoeid raken dat je uiteindelijk overspannen bent. Moe zijn is een van de grootste kenmerken van overspannenheid of een burn-out.

Valkuilen die zorgen voor stress

Aan oververmoeidheid is goed te werken. Een coach heeft hierbij een zeer goed effect.

Meer weten over coaching om meer energie te krijgen? Wil ook jij een burnout voorkomen?

Coaching bij oververmoeidheid

Oververmoeid door gezondheidsklachten

Natuurlijk kan vermoeidheid ook veroorzaakt worden door andere lichamelijke of psychische klachten. Als je een van onderstaande oorzaken vermoedt, is het verstandig om de huisarts te raadplegen:

• Slaapapneu
• Bloedarmoede
• Depressie
• Trage schildklier
• Urineweginfectie
• Diabetes
• Hartproblemen
• Chronische vermoeidheid
• IJzer tekort
• Allergiën

Als je niet zo goed weet waarom je moe bent en je vermoeidheid al langer dan drie maanden duurt, is dat reden om aan de bel te trekken.

Lees ook: stress door lichamelijke aandoeningen

Moe door stress

Stress is een zeer belangrijke factor bij oververmoeidheid. Wanneer je stress hebt, betekent dit dat een lichaam zich in een vecht of vlucht situatie bevindt. Dit betekent dus ook continu actie. Het lichaam is bezig met naderend, denkbeeldig gevaar. Er vinden allerlei hormonale reacties plaats in een lijf, die uiteindelijk zorgen voor moeheid

Eigenlijk is het lichaam in een overactiviteit waardoor het weer meer reserves wenst aan te leggen. Meer dan een zie je mensen daarom afvallen of juist aankomen door stress. Tevens heeft stress invloed op sportprestaties, het concentratieniveau, de slaaphygiëne en mentale prestaties.

Lees ook: Waardoor krijg je stress?

Gevolgen van oververmoeidheid

Hieronder beschrijven we de mogelijke gevolgen van oververmoeidheid.

Wallen/ donkere kringen onder de ogen

Onder de ogen zit een kring van vet en vocht om het oog goed te laten draaien. Als gevolg van vermoeidheid ontstaat er een diepe, donkerkleurige kring onder de ogen die extra aftekent bij een bleke huid.

Ben je daarbij moe, heb je stress, slaap je slecht of heb je gehuild, dan houdt het vetweefsel onder de ogen meer vocht vast. Hierdoor wordt je huid bleker en schijnen bloedvaatjes nog beter door je huid heen, met als gevolg nóg donkerder kringen

> Donkere wallen onder de ogen

Pijnlijke, prikkende ogen

Door vermoeidheid ontstaan zere, prikkend ogen en je bent geneigd er vaak in te wrijven. Vaak wordt dit veroorzaakt door lang ergens naar te turen (een beeldscherm bijvoorbeeld) Het resulteert in spiertrekkingen rondom de ogen en soms zelfs rode adertjes in de ogen.

Wanneer je werkt in een droge omgeving met een airco raken ogen nog eerder en vaker geïrriteerd.

Lees ook: gevolgen van stress

Wazig zien

Door stress/ vermoeidheid kan het zijn dat je met een oog wazig gaat zien. Door stress spannen de spieren rondom het oog aan waardoor de gezichtsscherpte afneemt. Deze klacht gaat meestal weer over naarmate stress / vermoeidheid weer afneemt. Veel mensen (h)erkennen niet dat het wazig zien komt door stress of oververmoeid zijn. We komen het wazig zien echter zeer vaak tegen bij de mensen die we begeleiden.

Lees ook: wazig zien door stress

Prikkelbaarheid

Wanneer een kind erg lastig is, zeggen ouders al snel dat het kind die avond vroeg naar bed moet. We begrijpen dus al heel snel dat vervelend gedrag hoort bij vermoeidheid. Stresssituaties op het werk en prive zorgen voor vermoeidheid en mentale uitputting. Je komt dan uiteindelijk in een vicieuze cirkel waar het lastig is om uit te komen.

Je reageert te hard, je gaat op je tenen lopen om dit te voorkomen en juist dat put je verder uit. Het cirkeltje is dan rond, omdat je dan nog eerder gaat reageren. Voor je het weet heb je een kort lontje door de vermoeidheid. Je kunt dan nergens meer tegen. Tijd om goed te gaan herstellen!

Lees ook: Prikkelbaar zijn

Pijnlijke spieren en gewrichten

Bij lichamelijke moeheid wordt de voorraad energie die normaal gesproken in spieren zit, gebruikt om energie te leveren. Bij pijnlijke spieren en gewrichten is deze voorraad leeg, of verkeerd gebruikt. Afvalstoffen blijven over doordat vocht afdrijft en gewrichten worden pijnlijk. Het gevolg is vaak dat je anders gaat bewegen waardoor je juist andere spieren weer meer belast (en uitput).

In het geval van pijnlijke spieren door oververmoeidheid, is het belangrijk om goed te bewegen (het bewegingsapparaat normaal te gebruiken) en te sporten. Door het sporten wordt bloed harder rondgepompt in het lichaam, waardoor afvalstoffen afgevoerd kunnen worden.

Hiervoor is het wel belangrijk dat je voldoende drinkt. Veel water drinken zorgt ervoor dat het bloed dunner wordt en makkelijker door het lichaam rondgepompt kan worden. Afvalstoffen raken zo eerder het lichaam uit en pijnlijke spieren door oververmoeid zijn zo verleden tijd.

> Zware benen

Nergens meer zin in hebben

Wanneer je moe bent, heb je nergens meer zin in. Je lijf wil herstellen, maar misschien wil jij nog wel door. Het voelt alsof je je nergens meer toe kunt zetten, maar eigenlijk moet je gewoon lekker gaan herstellen. Het belangrijkste kenmerk van mensen die een gezond evenwicht hebben in energie opname en afname, is dat ze zin hebben in de dingen die ze willen gaan doen.

Het lijf maakt dan de juiste hormonen aan om die gebeurtenissen ook in gang te zetten. Wanneer je achter de feiten aanloopt en oververmoeid bent, wordt dit negatieve stress. Het luisteren naar je lichaam betekent dus ook dat je luistert naar het stemmetje dat zegt of je ergens zin in hebt of niet.

> Vastlopen in het leven

Paniekaanvallen

Een paniekaanval betekent dat je opeens aan de grond genageld staat. Zweet breekt uit, je trilt, je kunt nauwelijks nog bewegen en bent bang om ter plekke in elkaar te zakken. Als je eenmaal een paniek aanval hebt gehad, ben je bang er weer een te krijgen. Er ontstaat een ’trigger’ waardoor er direct heel veel stress in het lichaam ontstaat die telkens ‘de emmer doet overlopen’.

Zodoende zie je vaak dat mensen die eenmaal een paniekaanval hebben gehad, daar ook heel gevoelig voor blijven. Veelal is het bij paniekaanvallen belangrijk om ervoor te zorgen dat je zeer gezond leeft, waardoor je een grotere veerkracht opbouwt.

Vermoeidheidsklachten lijken soms op klachten die bij een paniekaanval horen, waardoor je weer in paniek raakt.

Wil je een einde maken aan een gebrek aan energie? Niet langer meer moe opstaan? Werk dan aan het verminderen van stress. Bekijk hiervoor:

Coaching bij stress

Verkeerd ademhalen

Oververmoeid zijn leidt vaak tot verkeerd ademhalen. Gevolg van verkeerd ademhalen is nog meer vermoeidheid. Onze ademhaling gebeurt ‘autonoom’. Dat wil zeggen dat het vanzelf wordt aangestuurd. Je hoeft er niet over na te denken om te ademen. Gelukkig maar, anders zou je nachtrust er heel anders uit zien. Als je niet nadenkt over je ademhaling, regelt het ademhalingscentrum in je hersenen dit. Daarbij let het centrum op de zuurgraad in het bloed, en daarnaast op de hoeveelheid zuurstof in het bloed.

Het ademhalingscentrum staat onder invloed van stress en emoties. Als je gestresst bent, zucht je vaak. Bij schrik of spanning houd je de adem in. Eenmaal bekomen van de schrik, slaak je een zucht. Bij hevige stress, angst, of emotionele gebeurtenissen wordt het ademhalingscentrum geprikkeld waardoor je ademhaling gaat versnellen. Evenals je ademhaling weer vertraagt op het moment dat je stressfactoren weer zijn opgeheven. Deze vicieuze cirkel kan enkel doorbroken worden door hier actief mee aan de slag te gaan.

Lees ook over chronische hyperventilatie

Hyperventilatie

Wanneer verkeerd ademhalen een chronische structuur wordt, kun je last gaan krijgen van chronische hyperventilatie. Door vermoeidheid wordt je ademhaling vaak ondieper en sneller. Je ademt dan te veel zuurstof in en veel CO2 weer uit. Dit verklaart het lichte gevoel dat je er vaak bij krijgt. Vaak zijn stress en vermoeidheid de oorzaken van hyperventilatie.

Chronische hyperventilatie merk je vaak veel te laat. We ontmoeten tijdens coachingsgesprekken mensen die 25-30 keer ademhalen per minuut! Het is een patroon dat er ongemerkt insluipt. Het is helaas een patroon dat ontzettend veel energie kost en daarmee een belangrijke reden is van oververmoeidheid.

Lees ook: pfeiffer of burn out?

Slecht slapen

Oververmoeidheid kan ervoor zorgen dat je slecht in slaap komt. Eenmaal in bed lig je te woelen en te piekeren of je schrikt juist vroeg wakker. Ook kan het zijn dat je midden in de nacht aan het spoken bent en de slaap niet meer kunt vatten.

Je kunt oververmoeid zijn door slaapproblemen onderverdelen in twee categoriën: De interne factoren en externe factoren.

De interne factoren zijn de factoren die in je lichaam plaatsvinden. Een overvol hoofd, teveel stress, maar ook lichamelijk klachten als pijn kunnen de oorzaken zijn van een verstoorde nachtrust.

Externe factoren zijn de factoren als lawaai, een woelende partner of een ziek kind. De zaken waar je niks aan kunt doen.

Lees verder: slecht slapen

Moeite met concentreren

Wanneer je moe bent lukt het concentreren vaak niet meer. De ruimte in je hoofd is op en het lijkt wel alsof je hoofd enkel uit watten bestaat. Je neemt simpelweg niks meer op. Het stofje dat hier verantwoordelijk is heet ‘BDNF’ Uiteraard moet je eerst zorgen dat je minder cortisol aanmaakt anders is het dweilen met de kraan open.

Vervolgens moet je zorgen voor de juiste ‘voedingsstoffen’ voor het herstel. BDNF is een van die essentiële stoffen die het herstel van je zenuwcellen kunnen bevorderen.

Lees ook: slecht kunnen concentreren

Dit filmpje gaat over oververmoeidheid en concentratieproblemen:

Dromen over rust

Eenmaal oververmoeid, droom je over intens ontspannen vakanties die je totale energie weer terugbrengen. Je verlangt naar totale ontspanning en echt totaal niks meer hoeven doen. Enkel relaxen, eten en drinken en je hoofd leeg maken trekken je nog.

Hoewel vaak een vakantie een tijdelijke oplossing is wanneer je kortstondig oververmoeid bent, doe je er goed aan om structurele stappen te zetten wanneer je zeer veel nadenkt over rust. Dit vraagt om effectieve stappen in gedrag en visie (onderaan dit artikel gaan we daar dieper op in)

Lees ook: rust in je hoofd krijgen

Piekeren

Als je oververmoeid bent, lukt helder nadenken niet meer. Het gevolg? Piekeren tot je er bij omvalt! Alles lijkt donker en zwart en het kost moeite om de lichtpuntjes uit je leven te halen. Oververmoeidheid brengt onrealistische denkbeelden.

Je bent niet meer in staat om een gezonde afstand te houden van de dagelijkse gebeurtenissen. Je raakt overweldigd en het negatieve begint te overheersen. Dit kan zo ver gaan dat mensen door oververmoeid zijn, depressief raken.

Men zegt daarom wel eens: ‘piekeren is de verkeerde kant op fantaseren’. Het maakt je moe, depressief en bovendien leidt het piekeren nergens toe.

Lees verder over stoppen met piekeren

Afvallen

Het lichaam probeert het gebrek aan energie te compenseren door extra energie te gaan verbruiken. Het gevolg hiervan is dat je afvalt. Voor sommigen gewenst, maar vaak is dit ongezond. Doordat je afvalt krijg je een tekort aan de juiste voedingsstoffen waardoor je feitelijk ‘ondervoed’ raakt.

Een andere reden van het afvallen is dat het lichaam in oververmoeidheid de spieren op scherp zet, klaar om in actie te komen. In de spieren ligt energie opgeslagen in de vorm van glycogeen. Dit is een vorm van energie die razendsnel beschikbaar is (bij een noodgeval bijvoorbeeld) Een uitgeputte voorraad glycogeen kenmerkt zich door hongergevoel, trillen/ bibberen en gammel zijn. Voor sporters lijkt dit op een hongerklop. Spieren voelen dan moeizaam en pijnlijk aan.

Doordat oververmoeidheid de spieren continu prikkelt om klaar te staan om in actie te komen, vreet dit de voorraden op. Het gevolg is eenvoudig: een enorme energie behoefte, die, wanneer niet gestild, leidt tot afname in gewicht.

Om deze vicieuze cirkel te doorbreken is goede voeding, die het maag en darm kanaal ondersteunen, van belang. Meer hierover lees je hier

Ongewenst afvallen

Aan oververmoeidheid is goed te werken. Vaak is stress de belangrijkste oorzaak namelijk. Meer weten hierover?

Coaching bij stress

Aankomen

Aankomen door oververmoeid zijn gebeurt doordat de veel mensen de energievoorraden op een verkeerde manier aan proberen te vullen. Door oververmoeidheid krijg je vaak een grote behoefte aan suikers. Suikers worden opgeslagen (indien niet gebruikt) in de vorm van vet op het lichaam.

In studies bij mensen en dier is een verband aangetoond tussen verhoogde cortisolwaarden, een hongergevoel, een hunkering naar voedsel met een hoog gehalte aan koolhydraten (suikers) en/of vet, en gewichtstoename.  De grootste negatieve uitwerking van cortisol is dat het vet van de opslagplaatsen van vetvoorraad kan verplaatsen naar vetafzettingen diep binnen in de buik (het beruchte buikvet). Bij vrouwen resulteert dit in ‘rolletjes om de middel’ bij mannen in een ‘bierbuik’. Aankomen door oververmoeidheid is dus eigenlijk heel logisch.

Lees verder over aankomen in gewicht

Afnemende prestaties

Werk en sportprestaties nemen af door oververmoeidheid. Het lichaam is leeg en kan geen extra energie meer leveren om tot grote prestaties te komen. Het is simpelweg gewoon op.

Wanneer je moe bent, moet je niet van je lichaam verwachten om toch maar door te zetten. Wat je ook moet van jezelf of van je omgeving, luister naar je lichaam en zorg voor een gezonde arbeids/rust balans.

Lees ook: meer presteren

Van oververmoeid naar overspannen en burnout

Oververmoeid zijn leidt tot overspannenheid als je niet oppast. De vermoeidheid is een seintje van het lichaam dat het allemaal wat rustiger aan moet. Negeer je deze signalen en ga je maar door, kom je al snel terecht in een chronische stress situatie, of in een burnout terecht

Lees ook: verschil burn out en overspannen

Depressie

Door oververmoeidheid loop je de kans in een vicieuze cirkel te geraken. Een aantal zaken lukken niet meer doordat je moe bent, hierdoor begin je achter de feiten aan te lopen en krijg je het gevoel dat niks je meer lukt. Depressieve gevoelens ontstaan doordat je je op een gegeven moment waardeloos en minderwaardig voelt

Oververmoeid? Dit is wat je kunt doen!

Wil je oververmoeid zijn oplossen, doe je er goed aan om een aantal zaken stevig in acht te nemen. Om oververmoeidheid de baas te zijn, is het belangrijk om regelmatig te bewegen, gezond te eten, goed te ontspannen en te slapen, maar ook eens goed in de spiegel te kijken. Hieronder leggen we dit uit:

Oververmoeid zijn oplossen: Beweging

Door te gaan bewegen bouw je uiteraard conditie op. Ook zorgt beweging voor de aanmaak van endorfine waardoor je cortisolniveau daalt. Simpelweg raak je door beweging minder gestresst. Bewegen, of sporten, heeft ook positieve effecten op het lichaam. Het versterkt hart en bloedvaten, spierkracht, etc. Door te bewegen ‘stroomlijn’ je je lichaam en kost alles minder energie. Ook slaap je beter.

Lees ook: bewegen tegen stress

Een gezonde vorm van beweging is ‘sjoggen’:

Oververmoeid zijn oplossen: Eten

Door gezond te eten krijgt je lichaam de juiste voeding. Er zijn ontzettend veel fantastische voedingsplannen en websites. Wij hanteren liever het normale. Zorg voor gezonde voeding, die, zoals het woord al zegt, het lichaam voedt.

Je hebt dus voedingsstoffen nodig die het lichaam gebruikt heeft. Dit aanvullen heet voeden. Goede voeding is als hout op een houtkachel: Goed hout brandt lang en zorgt voor veel warmte. Slecht hout zorgt voor veel rook en weinig warmte.

Lees ook: koolhydraten en eiwitten

Oververmoeid zijn oplossen: Rust

Oververmoeid zijn los je ook op door te rusten. Rusten in de zin van slaap, maar ook in de zin van ontspannende activiteiten. Een gezonde slaaphygiëne zorgt ervoor dat je uitgerust en sterk wakker wordt. Ook verwerk je in je slaap de gebeurtenissen van de voorgaande dag(en), waardoor je daar minder over hoeft te piekeren.

Ontspanning zorgt ervoor dat je je gedachten op een rijtje houdt. Ontspanning zorgt er daarom ook voor dat je weer lekker kunt slapen (je staan minder ‘aan’)

Lees ook over onrust in je lichaam

Oververmoeid zijn oplossen: Gedrag

Om oververmoeidheid op te lossen, doe je er ook goed aan om soms in de spiegel te kijken. De manier waarop je naar de wereld kijkt, is cruciaal in hoe moe je wordt. Als je je overal drukt om maakt, word je al snel oververmoeid. Als je zelf de keuze hebt waar je je druk over wilt maken, raak je wellicht wel moe, maar nooit oververmoeid. Het is dus belangrijk om zelf het stuur vast te houden.

Wanneer dit niet gebeurt, spreken we van regieverlies, of een gebrek aan autonomie. Juist dit laatste is de primaire reden dat mensen burn-out raken. De factor gedrag is vaak het meest lastig aan te passen van alle punten die hier genoemd zijn. Toch is het lichaam vaak een klankbord van je hoofd.

Wat er boven in je hoofd afspeelt, merk je weer terug in je lichaam. Als je de boel niet op een rijtje krijg in je hoofd, slaap je slecht, word je humeuriger, raak je achterop en ligt oververmoeidheid of burnout op de loer. Een coach kan je helpen om hierin wijzigingen aan te brengen

Lees ook over stemmingswisselingen

Wij hebben een uitgebreid artikel voor je klaarstaan over de symptomen van een burnout. Hierin gaan we in alle op symptomen en bijbehorende klachten.

Gerelateerde artikelen:

• Weten wat je wilt, hoe belangrijk is dat eigenlijk?
• Keuzestress: hoe maak je een evenwichtige keuze zonder lang te twijfelen?

Hulp bij stress en een burn-out

Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!

Bekijk ons aanbod voor:

• Stress coaching
• Burn out coaching
• Ondernemerscoaching