Onzelfzuchtigheid wordt vaak als een deugd gezien. Andere willen helpen en hun noden op de eerste plaats zetten is een goede eigenschap, plus het wordt vaak door je vrienden en familie geapprecieerd. Maar als je té onzelfzuchtig bent, kan dit leiden tot stress en zelfs een burn-out. Waar leg je je grenzen? En hoe voorkom je dat zo een mooie eigenschap toch een valkuil wordt?

Wat is onzelfzuchtigheid?

Om dieper in te gaan op de connectie tussen onzelfzuchtig gedrag en stress, moeten we eerst weten wat onzelfzuchtigheid precies is. Iedereen kan wel eens aardig zijn tegen een ander, maar dat betekent nog niet dat het een intrinsiek deel van hun persoonlijkheid is.

Definitie en kenmerken van onzelfzuchtigheid

Onzelfzuchtigheid is het tegenovergestelde van zelfzuchtigheid (wat we ook wel egoïsme noemen). In simpele termen betekent dat dus dat je als een onzelfzuchtig persoon snel een ander voor jezelf zal zetten. Je vindt het belangrijker dat de mensen rondom je gelukkig en gezond zijn dan jij zelf. En je zal alles doen om daarvoor te zorgen. Soms noemt men het ook altruïsme: als je iets voor een ander doet zonder er zelf een voordeel uit te halen [1]. Het maakt dus niet uit of je er wat voor terugkrijgt, je vindt gewoon dat je doet wat juist is.

In de psychologie delen we mensen soms op in ‘gevers’ en ‘nemers’. De woorden spreken eigenlijk al voor zich: een ‘gever’ is iemand die onzelfzuchtig is en snel alles geeft om andere mensen blij te maken, terwijl een ‘nemer’ de persoon is die iets nodig heeft. In de ideale wereld zijn we allemaal eens een gever of een nemer in onze relaties afhankelijk van de situatie. Maar in de praktijk blijkt dat niet iedereen een goede balans vindt.

De rol van empathie, mededogen en het helpen van anderen

Men vraagt zich al lang af waarom sommige mensen zo onzelfzuchtig zijn. Er wordt ons wel eens geleerd dat iedereen vooral zijn of haar eigenbelang dient, en het overlevingsinstinct zou ook moeten betekenen dat we vooral eerst aan onszelf denken. Maar in de praktijk is niets minder waar. Onze naasten helpen zit in ons bloed.

Hoe kunnen wij je helpen?

Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland en zeer ervaren in het oplossen van stress en burn-out klachten.

De sterkste motivator voor onzelfzuchtigheid is empathie. Dit is ons vermogen om ons in te leven in de emoties van andere. Als iemand pijn heeft, voelen we die pijn aan. En willen we die graag verhelpen. Het is normaal voor jou als mens om mededogen te voelen ten opzichte van het lijden van mensen om je heen. Onzelfzuchtig zijn betekend dat je dit lijden wil verminderen, zelfs als er geen beloning aan vast hangt.

Voorbeelden van onzelfzuchtig gedrag

Een collega komt naar je toe en zit diep te zuchten. Ze zegt dat ze zoveel werk op haar to-dolijst heeft staan dat ze helemaal overrompeld is en door de bomen het bos niet meer ziet. Ze heeft duidelijk stress. Ze vraagt of je een paar van haar taken kan overnemen. Eigenlijk heb je zelf ook best veel te doen, maar toch zeg je ja. Je past die nieuwe taken er nog wel tussen, of neemt je voor wat vrije tijd in te boeten om je collega te helpen. Herken je dit? Dit is een klassiek voorbeeld van onzelfzuchtigheid.

Andere helpen zonder dat daar iets tegenover staat is typisch onzelfzuchtig. Of je dit nu doet door nooit nee te zeggen als iemand om hulp vraagt of door jezelf altijd kandidaat te stellen voor die vervelende taak die niemand anders wil doen. Geef jij wel eens geld aan een bedelaar op straat? Of laat je een vriend het laatste stuk pizza pakken, ook al had je het zelf wel gelust?

De voordelen van onzelfzuchtig zijn

Er werd al enkele keren vermeld dat bij onzelfzuchtigheid, je eigenlijk niets terugverwacht. Hoewel dit waar is, betekent het niet dat je geen voordelen haalt uit onzelfzuchtig zijn. De motivatie komt echter eerder van binnen, op psychologisch vlak, en dus niet door een fysieke beloning.

Voldoening en geluk door het helpen van anderen

De meest voor de hand liggende reden waarom mensen zicht onzelfzuchtig gedragen heeft te maken met onze emotionele reactie. Als je iets goed doet, voel je je goed. Andere helpen geeft een gevoel van voldoening, waarbij ons brein letterlijk hormonen aanmaakt die ons blij maken. Ironisch genoeg klinkt dit wat egoïstisch, je gaat immers andere op de eerste plaats zetten omdat het jezelf gelukkig maakt. Maar zo zit onze biologie nu eenmaal in elkaar.

Versterking van relaties en opbouwen van vertrouwen

Bewijzen dat je er kan zijn voor iemand anders is goed voor onze relaties. Het kan misschien dat je op het moment niets nodig hebt, maar als je in de toekomst met een probleem zit, zal iemand die door jou geholpen werd ook sneller geneigd zijn de gunst terug te betalen. Als je andere te vriend wil houden, ga je soms offers voor hun moeten brengen. Dit bouwt vertrouwen en laat zien dat men op je kan rekenen.

De voordelen van onzelfzuchtig zijn

Positieve impact op de samenleving

Hierboven bespreken we de positieve impact op kleine schaal in onze persoonlijke relaties, maar dit geldt net zo goed op een meer algemeen vlak. Als samenleving kunnen wij meer bereiken door elkaar te helpen. Samen staan we sterk! Denk maar aan voedselbanken en andere goede doelen, en hoeveel deze kunnen betekenen voor mensen die het minder goed hebben. Onzelfzuchtig gedrag zorgt ervoor dat iedereen in de samenleving een beter leven heeft.

De valkuilen van onzelfzuchtigheid

Hoewel onzelfzuchtigheid dus zeker vele voordelen kent, is er ook een donker kantje aan deze eigenschap. Namelijk: als je altijd eerst aan andere denkt en nooit aan jezelf, kan de stress je makkelijk te veel worden. Met alle gevolge die daar vaak aan vasthangen.

Overbelasting en het effect op het eigen welzijn

Als persoon heb jij natuurlijk grenzen. Hoewel we allemaal zouden willen dat we dag in dag uit overvloeien van energie, is dit gewoon niet realistisch. Op is op. Als je al je energie steekt in andere, zal je overbelast raken. Dit zorgt voor stress en weinig mogelijkheden om je eigen noden te voldoen, met op termijn zelfs een burn-out tot gevolg.

Zelfzorg en het vinden van een balans

Om deze stress aan te kunnen, is het belangrijk dat je pauzes inlast en voor jezelf zorgt. Wat precies dit inhoudt kan verschillen van persoon tot persoon. Misschien haal jij energie uit een wandeling maken en wat frisse lucht te krijgen? Andere hebben juist nood aan tijd alleen, met popcorn en een grappige film. Wat jij ook gebruikt om die rust te vinden en even enkel aan jezelf te denken, zorg ervoor dat je hier nog steeds tijd voor maakt, ook al ben je onzelfzuchtig met andere bezig. Dan heb je ook meer energie om die onzelfzuchtigheid te gebruiken wanneer het nodig is.

Omgaan met misbruik of ondankbaarheid

Een andere belangrijke valkuil schuilt in de reactie van andere. De meeste mensen zullen je dankbaar zijn voor je hulp, maar je kan ook iemand tegenkomen die misbruik maakt van je onzelfzuchtigheid. Niet alleen slurpt dit veel energie, je krijgt er dan nog een portie harde woorden bovenop. Ze zullen bijvoorbeeld geen dank tonen of zelfs kritiek hebben op je hulp, alsof het nooit goed genoeg is. Hiervoor moet je uitkijken, want het kan voor meer stress en zelfs negatieve gedachte zorgen. Herinner jezelf eraan dat je het verdient om bedankt te worden voor je werk.

Onzelfzuchtigheid, stress en burn-out

Waar je dus zeker rekening mee moet houden is de connectie tussen onzelfzuchtigheid en stress. Als je overbelast wordt, kan dit leiden tot een burn-out. Niet enkel slecht voor je persoonlijk welzijn, dit zorgt er ook voor dat je andere niet kunt helpen. Té onzelfzuchtig zijn constant zorgt dus op de lange termijn dat je er niet kan zijn voor je vrienden en familie wanneer het echt uitmaakt. Niemand wil dat je jezelf schaadt door altijd jezelf op de laatste plaats te zetten.

Gratis e-book:
zo herken je
een burn-out
(Inclusief checklist)

Voorkom dat je energiereserves definitief leeg raken en je in een ernstige burn-out belandt met alle gevolgen van dien. Met dit e-book leer je de symptomen tijdig herkennen.

e-book-symptomen-burnout

Hoe bewaar je het evenwicht tussen onzelfzuchtigheid en zelfzorg?

Iedereen moet voor zichzelf uitmaken hoeveel mentale en fysieke energie ze kunnen besteden aan andere zonder zichzelf uit te putten, maar er zijn wel enkele trucjes die je kan gebruiken om een balans te vinden.

  • Als iemand om hulp vraagt, zeg niet direct ja. Overweeg echt of je er de tijd en energie voor hebt. Denk ook na of jij wel de juiste persoon bent voor deze vraag. Misschien ken jij wel iemand die even goed of zelfs beter geschikt is.
  • Neem af en toe tijd voor jezelf. Zet je gsm op stil en spendeer een paar uur zonder aan andere te denken.
  • Geef aan wanneer het teveel is. Herken je eigen grenzen door in te zien wanneer je stress ervaart en wees duidelijk door naar andere aan te geven wanneer die grenzen bereikt zijn.
  • Voel je niet schuldig als je dan toch eens niet kan helpen of aan jezelf moet denken. Hier is niets mis mee. Probeer jezelf eraan te herinneren dat dit op de lange termijn juist beter is, omdat mensen meer aan je hebben als je sterk in je schoenen staat.

Conclusie: De tol van onzelfzuchtigheid: stress, burn-out en eigen welzijn

Onzelfzuchtig zijn is en blijft een deugd. Het is maar goed dat er zoveel mensen behulpzaam zijn voor hun naaste en niet enkel aan zichzelf denken. Toch, als jij één van die personen bent, denk eraan dat de stress die je kan ervaren als je telkens je eigen grenzen overschrijdt makkelijk overvloeit in een serieus probleem. Houd je gul hart, het is een mooie eigenschap. Maar vergeet niet jezelf ook af en toe te prioriteren.

Hulp bij burn-out en stress

Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is simpelweg ontzettend lastig. De coaches van Meulenberg Training & Coaching begrijpen precies wat je doormaakt en weten hoe zwaar het kan zijn. Ze hebben dit vaak zelf meegemaakt! Met hun jarenlange ervaring en expertise staan ze klaar om jou stap voor stap te helpen aan een volledig herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching en verzuimtraining heb jij je leven lang plezier!

burn-out coach
Wij staan voor je klaar!

Veelgestelde vragen

Door op tijd je grenzen aan te geven en deze niet te overschrijden. Voel je zelf dat je te veel stress ervaart, wees dan niet bang om aan de rem te trekken. Goede gewoontes kunnen helpen, zorg er bijvoorbeeld voor dat je elke dag minstens één ding doet voor jezelf.

Als je duidelijke tekenen van stress ervaart: hoofdpijn, een opgejaagd gevoel, slecht kunnen slapen of constant het gevoel hebben dat je overspoeld wordt door de eisen van andere.

Nee, helemaal niet. Juist het tegenovergestelde! Als je veel stress ervaart, ga je andere juist minder goed kunnen helpen. Spendeer dus af en toe tijd en energie aan jezelf, dan kan je doorgaans makkelijker onzelfzuchtig uit de hoek komen.

Onzelfzuchtigheid betekent dat je mensen helpt zonder daar eigenbelang bij te hebben. Onzelfzuchtig en altruïsme zijn eigenlijk synoniemen van elkaar.

Referenties

  1. Wikipedia.org – Altruïsme – gevonden op 12/07/2023
    Link naar pagina op wikipedia.org

Vergelijkbare berichten

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *