Beweegangst na een burn-out

Beweegangst is angst om te bewegen tijdens of nadat je een burn-out hebt gehad. Maar helaas: niks doen, in bed blijven liggen of een dag televisie kijken zorgt juist voor een afbraak van fysieke en mentale vermogens. Tijdens een burn-out is zowel het lichaam als de geest overbelast, wat kan leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor pijn, spanning, en angst. In dit kwetsbare stadium kan beweegangst ontstaan, wat herstel verder kan vertragen.

Het is niet moeilijk voor te stellen dat beweegangst een grote impact heeft op het leven. De angst om in beweging te moeten komen levert heel veel stress op waardoor het lijkt alsof de lichamelijke klachten niet overgaan. Juist de stress zorgt voor een vermoeid gevoel, hoofd vol watten en pijnlijke ledematen.

Wat is beweegangst bij een burn-out?

Bij beweegangst door burn-out vermijden mensen lichamelijke activiteit uit angst dat beweging klachten zoals vermoeidheid, pijn, of uitputting verergert. Dit kan te maken hebben met:

• Verhoogde stressgevoeligheid: Bij een burn-out reageert het zenuwstelsel overmatig op prikkels, waardoor bewegen als extra belastend wordt ervaren.
• Angst voor uitputting: Veel mensen met een burn-out hebben weinig energie en zijn bang dat bewegen hen nog verder uitput.
• Pijnsensatie: Stress en chronische spanning kunnen leiden tot fysieke klachten, zoals stijve spieren of hoofdpijn. Deze pijn kan beweging ontmoedigen.
• Controleverlies: Mensen met een burn-out hebben vaak het gevoel geen controle te hebben over hun lichaam, wat de angst voor onverwachte pijn of blessures kan versterken.

Schaalgrootte

Naar schatting heeft 25% van de mensen die een burn-out hebben gehad na 2 jaar nog steeds last van angst om te gaan bewegen (van Dam, Radboud) [1]. Zeker mensen die overtraind zijn geweest. Dit is een vorm van burn-out waarbij beweging de oorzaak lijkt van een burn-out.

De oorzaak van beweegangst

Dat beweegangst ontstaat, is niet vreemd. Sterker nog, tijdens een burn-out is het een bescherming van het lichaam om niet te veel te gaan doen. Je moet tijdens een burn-out herstellen. De extreme overbelasting moet ophouden. Het lichaam slaat alarm wanneer het over de grenzen heengaat.

In een latere fase wanneer het lichaam (deels) hersteld is, werkt dit alarmsysteem vaak te snel. Het waarschuwt al voordat je je echt moe voelt.

Waarom ontstaat beweegangst bij burn-out?

Een burn-out put niet alleen mentaal uit, maar zorgt ook voor fysieke veranderingen, zoals verhoogde spierspanning, verminderde conditie, en een overactief stresssysteem. Deze factoren kunnen bijdragen aan een negatieve houding tegenover beweging:

• Hyperbewustzijn van het lichaam: Bij een burn-out zijn mensen vaak extreem alert op fysieke signalen, wat leidt tot overinterpretatie van onschuldige sensaties.
• Negatieve associaties: Mensen kunnen beweging associëren met falen, pijn, of schuldgevoelens over niet genoeg herstellen.
• Vermijding: Het vermijden van activiteiten lijkt op korte termijn geruststellend, maar versterkt de angst op lange termijn.

Hoe herken je beweegangst?

Stel je voor dat je stervoetballer bent en je moet morgen de finale van de Champions League voetballen. De vorige 2 finales heb je verloren en iedereen kijkt naar jou, als topscorer. Hoe zou je die nacht slapen?

Zo voelt beweegangst voor iemand die een burn-out heeft gehad. Je hebt een burn-out gehad en morgen heb je een verhuizing, fietstochtje, feestje en je ziet er echt als een berg tegenop. Gedachten zoals de volgende schieten door je hoofd:

• Lukt het me wel?
• Straks word ik weer ziek!
• Ik zweet me nu al kapot!
• Vanmorgen voelde ik me al moe
• Ik denk niet dat ik dat al kan

De adrenaline die hierbij vrijkomt en de aanmaak van cortisol die er uit voortvloeit verhogen stress. Uiteindelijk zorgt de stress voor vermoeidheid wat een beloning geeft aan de negatieve gedachten zoals: “ik zei het toch!”. Het gevaar is dat je op deze manier nooit helemaal uit een burn-out komt.

Niet alleen vooraf heb je angst, maar ook achteraf als je merkt dat je moe bent. Je denkt automatisch dat je beter kunt gaan herstellen in plaats van doorgaan. Ook als de vermoeidheid heel normaal is (je hebt een drukke dag gehad bijvoorbeeld) kan de angst ontstaan. De vermoeidheid lijkt op die tijdens je burn-out en dat brengt angst met zich mee.

Gevolgen van beweegangst

Het is lastig om te kampen met beweegangst. Als je het nog nooit gevoeld hebt, beeld dan een andere angst in: bijvoorbeeld hoogtevrees. De angst om je lichaam te belasten is vergelijkbaar met het staan op een wiebelige ladder op een meter of tien hoog. Je verkrampt, hartslag gaat omhoog, zweet breekt je uit en je wilt maar één ding: stoppen!

De gevolgen zijn:

• Sociaal isolement: Beweegangst zorgt er letterlijk voor dat je niet meer in beweging komt en thuis blijft. Hierdoor mis je dus de omgang die je anders zou hebben gehad wanneer je met anderen gaat sporten.
• Meer fysieke klachten: Spierstijfheid, verminderde bloedsomloop, en gewrichtspijn kunnen ontstaan door langdurige inactiviteit.
• Toename van angst: Vermijding versterkt de angst en vermindert het zelfvertrouwen.
• Nooit helemaal afrekenen met burn-out: Na een burn-out heeft een lichaam weer tijd nodig om conditie op te bouwen. Beweegangst zorgt er voor dat die nodige conditie niet opgebouwd wordt.
• Vertraagd herstel: Lichamelijke inactiviteit belemmert ook het herstelproces, omdat je lichaam geen gelegenheid krijgt om conditie en kracht op te bouwen die nodig is voor herstel.
• Mentale klachten: Een gebrek aan beweging kan gevoelens van somberheid en isolatie verergeren.

‘Aangeleerde hulpeloosheid’ en beweegangst

Van Dam (Radboud) [2] omschrijft de term ‘aangeleerde hulpeloosheid’ bij mensen met beweegangst. Dit is een toestand waar in je hebt geleerd dat je zelf je situatie niet kunt veranderen (‘ik ben moe, dus ik lig op bed’) en dan wegzakken in apathie (‘ik wacht wel af tot ik me beter voel’). Het lukt niet meer om te zoeken naar oplossingen.

Een afhankelijkheid van de omgeving hierin kan de reden zijn. Als een partner/ familielid/ goede vriend je continu verzorgd heeft tijdens jouw burn-out, bestaat de kans dat dit de angst vergroot. Het wordt je wel heel makkelijk gemaakt om niets meer te doen, juist wanneer rustig aan doorgaan het belangrijkst is. Vaak is zo’n omgeving die zegt ‘joh, zou je vandaag niet rustig aan doen?’. Je bent dus niet de enige die uit een burn-out komt, ook jouw omgeving kan hier een belangrijke rol in spelen.

Hoe doorbreek je beweegangst bij burn-out?

Het is belangrijk om beweegangst te herkennen en stapsgewijs te overwinnen. Hier zijn enkele strategieën:

• Focus op plezier: Kies activiteiten die je leuk vindt en die geen druk veroorzaken. Hou dit vervolgens ook zo.
• Begrip en acceptatie: Begrijp dat beweegangst een normaal gevolg is van een burn-out. Dit is de eerste stap naar herstel.
• Kleine stappen: Begin met lichte, veilige activiteiten zoals wandelen of yoga. Focus op beweging zonder prestatiedruk.
• Professionele begeleiding: Een burn-out coach van Meulenberg kan helpen om op een verantwoorde manier beweging op te bouwen.
• Ademhalingsoefeningen: Ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen helpen om spanning te verminderen en de verbinding met je lichaam te herstellen.

Beweegangst en het herstelproces bij burn-out

Beweging speelt een cruciale rol in het herstel van een burn-out, maar het moet op een bewuste en zorgvuldige manier worden geïntegreerd. De BERG-methode, ontwikkeld door Meulenberg Training & Coaching, kan hierbij uitkomst bieden. Deze methode richt zich op het herkennen van stresssignalen en het opbouwen van zowel mentale als fysieke veerkracht.

Ervaring met beweegangst

Ik weet nog heel goed dat ik een aantal jaar na mijn burn-out de Alpe d’Huzes fietste. Dit betekent dat je zes keer de Alpe d’Huez opfietst. De dag er op was ik bang, echt heel erg bang, om weer ziek te worden. Ik voelde me kapot, zweet gutste weer over mijn lijf en niets lukte me meer. Tot grote verbazing van mijn vrouw, die het doodnormaal vond dat je na zo’n prestatie moe was. Dit was voor mij de bevestiging uiteindelijk dat ik toch nog steeds heel erg sterk was en mijn burn-out voorbij.

Pas na een monstertocht op de racefiets was ik ervan overtuigd dat ik niet meer ziek was.

Door stapje voor stapje te gaan verkennen wat je kunt, zorg je er voor dat je bewijst aan je geest dat je het wel weer kunt. Tast voorzichtig je eigen mogelijkheden af. Als het niet lukt, stel dan je tempo bij in plaats van helemaal te stoppen. Zorg voor een goed dag-en-nachtritme, optimaliseer je slaap en ga niet over je grenzen heen, maar wees ook niet overmatig voorzichtig.

Van beweegangst afkomen?

Heb jij last van beweegangst en wil je op een verantwoorde manier weer in beweging komen? Bij Meulenberg Training & Coaching helpen we je om stress en burn-out klachten aan te pakken en met vertrouwen je herstelproces in te gaan. Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek.

Veelgestelde vragen

Referenties

1. Gezondheidsnet.nl – Kwart houdt problemen na burn-out – Gevonden op 19/11/2024
   Link naar de pagina op gezondheidsnet.nl
2. Repository.ubn.ru.nl – Studies on cognitive performance in burnout – Gevonden op 19/11/2024
   Link naar het document op repository.ubn.ru.nl