Als burn-outcoaches zien we elke dag de impact van psychisch verzuim op organisaties. Iedere werkgever krijgt hiermee te maken. Hoe krijg je inzicht in de gezondheidsrisico’s die je werknemers lopen? Dat doe je met de risico-inventarisatie en -evaluatie: de RI&E.

Veel bedrijven denken dat de RI&E alleen gaat over fysieke gevaren, en natuurlijk is de RI&E verplicht, maar het is ook een enorm waardevolle tool als het gaat om de mentale gezondheid en overbelasting van je werknemers.

Werkgevers moeten de signalen van psychische belasting serieus nemen, want de kosten van verzuim zijn enorm. Wij helpen bedrijven bij het in kaart brengen van deze risico’s en bouwen aan een mindset waarin mentale gezondheid prioriteit krijgt.

• Hoe voorkomt een RI&E psychisch verzuim?
• Hoe zet je een RI&E gericht in?
• En hoe kunnen wij je daarbij helpen?

Je leest het in dit artikel. Samen creëren we een gezonde, veilige werkcultuur waar medewerkers niet alleen overleven, maar floreren!

Psychisch verzuim: het stille risico

Mensen zijn meer dan machines, en hun mentale gesteldheid bepaalt in sterke mate of ze duurzaam, productief en gezond kunnen blijven werken. Dit betekent dat een RI&E zonder psychische invalshoek niet compleet is. Daarom is ook de evaluatie van de psychosociale arbeidsbelasting (PSA) een verplicht onderdeel van de risico inventarisatie.

Wat is psychisch verzuim?

Psychisch verzuim komt voort uit langdurige werkstress. Denk aan:

• Te hoge werkdruk;
• Onduidelijke verwachtingen;
• Gebrek aan autonomie;
• Onveilige werkcultuur (pestgedrag, geroddel, burn‑out stigma).

Deze psychische risico’s kunnen op elke werkplek voorkomen.

Symptomen: regelmatige hoofdpijn, concentratieproblemen, afname van productiviteit, gevoel van emotioneel opgebrand zijn. Wie deze signalen negeert, loopt risico op serieuze burn‑out.

RI&E: Verplicht, maar geen bijzaak

Veel mensen denken dat een RI&E alleen relevant is als je werkt met veiligheidsrisico’s, zoals gevaarlijke stoffen of brandgevaar. Niets is minder waar! Ook de psychosociale kant moet aandacht krijgen. Overbelasting en stress leidt namelijk tot verzuim.

Verzuim kost geld. Gemiddeld duurt burn‑outverzuim 8 maanden. Medewerkers keren terug, onzeker en met verminderde belastbaarheid. Of ze keren niet meer terug en organisaties verliezen kennis, ervaring en energie. Tijd om deze risico’s binnen jouw bedrijf te onderzoeken!

Risico inventarisatie en evaluatie: hoe zet je het in?

De risico inventarisatie en evaluatie bestaat uit twee fases: het analyseren van psychische risico’s, en de verdere uitwerking ervan.

RI&E opstellen: wat zijn de psychische gevaren?

Tijdens de risico inventarisatie worden psychische gevaren binnen je bedrijf geidentificeerd. Ga wat de huidige stand van zaken is:

1. Werkdruk: Wat zijn de piekperiodes? Zijn er onrealistische deadlines?
2. Autonomie: Hoe groot is de invloed op het eigen werk?
3. Rolduidelijkheid: Zijn taken, rollen en verwachtingen helder?
4. Ondersteuning: Is er ruimte om te sparren met collega’s en leidinggevenden?
5. Veiligheid op sociaal vlak: Is het voor werknemers veilig om fouten te melden?
6. Werk-privé balans: Is er structureel tijd voor herstel buiten werk?

Gebruik een anonieme vragenlijst, teaminterviews en functioneringsgesprekken om bovenstaande te laten toetsen. Houd je organisatie verantwoordelijk om dit elk jaar te doen. Zijn er dreigende stresssignalen? Dan nog vaker.

Risico evaluatie: hoe ernstig is de situatie?

Je hebt vastgesteld welke risico’s op psychisch verzuim er bestaan op je werkvloer. Tijd om ze goed in kaart te brengen. Maak een grafiek met twee assen:

• Kans: Hoe vaak komt het voor? Dagelijks, wekelijks, sporadisch?
• Impact: Wat is het effect? Gaat het om wat gemopper, of zitten mensen tegen een burn-out aan?

Geef scores en beoordeel op prioriteit. Wat zijn de belangrijkste risico’s? Bijvoorbeeld: ‘dagelijkse piekdruk + slechte rolduidelijkheid = urgent’ terwijl ‘sporadisch conflict’ nog wachten kan.

Van analyse naar actie: plan van aanpak

Het plan van aanpak is een verplicht onderdeel van de RI&E. Het plan van aanpak moet worden opgesteld en vastgelegd. In deze aanpak staat welke maatregelen de organisatie gaat nemen om de geïnventariseerde risico’s te beperken.

Maatregelen kiezen en opnemen

Op basis van de geïnventariseerde risico’s kies je wat de juiste maatregelen zijn. De werkgever is verantwoordelijk voor het nemen van deze maatregelen, die worden opgenomen in het plan van aanpak. Zorg dat elke maatregel duidelijk is vastgelegd, zodat werknemers weten wat er van hen verwacht wordt.

Plan van aanpak uitvoeren en actueel houden

De werkgever neemt zijn verantwoordelijkheid: hij zorgt voor het actueel houden van het plan van aanpak en het doorvoeren van verbeteringen. Controleer regelmatig of de genomen maatregelen nog voldoen en pas het plan aan waar nodig.

Tijd om beleid op te stellen. Bepaal ook wanneer je welke maatregel uitvoert:

Korte termijn – snel doorvoeren

• Werkdruk verminderen: herverdeeld taken, extra ondersteuning in piek.
• Gebruikmaken van persoonlijke check-ins: wekelijks bellen door leiding bij signalen.
• Open cultuur stimuleren: zorg dat werknemers niet bang hoeven zijn te praten over hun gemaakte fouten.
• Rustmomenten plannen: wandelpauzes, stilte-uren, adembreaks.
  Elke actie hierboven is een maatregel om psychische risico’s te beperken.

Middellange termijn – duurzame gedragsverandering

• Trainingsprogramma’s: stressmanagement, time-management, zelfleiderschap.
• Coaching: voor medewerkers met stresssignalen.
• Teamdagen: transparante uitleg over rollen, verwachtingen, feedbackregels.

Luister hierbij naar je personeel: laat werknemers advies geven. Zijn de genomen maatregelingen effectief? Hoe worden de trainingen ervaren? Bevalt de coaching?

Lange termijn – organisatorisch beleid

• Screening van nieuwe functies: check vroegtijdig op stressrisico’s.
• Werktempo monitoren: ga het verzuim, de werkdruk en de stressindicatoren regelmatig na.
• Medewerkersbetrokkenheid: stuur elke 6 maanden surveys uit en werk met focusgroepen.
• Hygiënenormen mentaliteit: zorg voor een burn‑out-vrij beleid als onderdeel van de werkcultuur.

Evaluatie RI&E

De ondernemingsraad en de personeelsvertegenwoordiging adviseren over de aanpak en de genomen maatregelen. De evaluatie van de RI&E moet periodiek plaatsvinden om te waarborgen dat deze actueel blijft.

Toetsing en borging: de Nederlandse arbeidsinspectie

Het plan van aanpak moet ook regelmatig worden geëvalueerd en getoetst door een gecertificeerde deskundige of arbodeskundige.

Wettelijke toetsing: wat is je bedrijf verplicht?

Een gecertificeerde arbodienst moet:

• Controleren of de inventarisatie psychosociale risico’s en werkomstandigheden compleet is.
• Evalueren of scores objectief zijn.
• Controleren of het plan van aanpak werkelijk aansluit.

Het laten toetsen van de RI&E is verplicht. De Arbeidsinspectie controleert of de RI&E is getoetst en de inspectie kan hierop handhaven; het ontbreken van een getoetste RI&E leidt vaak tot een boete.

Continue monitoring

Doe dit elk kwartaal:

• Kort moment met leiding: “hoe gaat het echt?”
• Anonieme mini-enquête: korte vragen, 3 minuten invullen.
• Registratie van verzuim; analyseer trends in stressgerelateerd ziekteverzuim.

Documenteer de voortgang in het plan van aanpak: welke actie door wie is afgerond? Welke volgende stappen zijn gepland?

Vaak gemaakte fouten en hoe ze te voorkomen

Bij Meulenberg Training en Coaching (MTC) werken we al jaren met werkgevers en werknemers die overspannen zijn. We hebben dus vaak gezien wat de gevolgen van een slecht geïmplementeerde RI&E zijn. Dit zijn de fouten die we vaak zien:

Fout	Gevolg	Oplossing
Te weinig aandacht voor psychische risico’s.	Systeem draait, maar de stress wordt steeds slopender.	Zet systemen op om ook de mentale risico’s in kaart te brengen.
Geen follow-up op plan van aanpak.	Document blijft bij een papiertje, niets wordt echt geregeld.	Wijs een interne coördinator aan die het proces overziet.
Enkel focus op individuele verzuimers.	Probleemprocessen blijven bestaan, teams raken overbelast.	Zorg voor interventies op team- en organisatieniveau.
Te veel formaliteiten, te weinig dialoog.	Mensen voelen zich niet betrokken of gehoord.	Communiceer simpel, vraag door, luister actief.
Geen kwaliteitscontrole.	RI&E lijkt compleet maar belangrijke details worden gemist.	Behandel externe toetsing niet als formaliteit, neem het serieus.
Geen aanvullingen na toetsing.	RI&E blijft onvolledig.	Implementeer aanvullingen na de toetsing door deskundigen.

In bovenstaand kader vind je de fouten en de gevolgen daarvan, maar ook een paar simpele oplossingen die je helpen de fouten te voorkomen. In onze ervaring zijn er vaak maar kleine aanpassingen nodig om veel betere resultaten te bereiken.

Succesvoorbeelden in de praktijk

Een industriebedrijf met hoge fysieke en mentale belasting

Bij de RI&E werd opgemerkt dat juist de ervaren werknemers regelmatig over hun grenzen gingen.

Hoe heeft Meulenberg Training en Coaching hierbij geholpen?
We boden individuele coaching trajecten met een focus op grenzen aangeven en herstel. Dit werd aangevuld met de training ‘Energiek Leiderschap’ voor de voormannen.

Wat was het resultaat?
Dat was aan de cijfers te zien: 35% minder langdurig verzuim binnen een half jaar. Ook waren leidinggevenden zich bewuster van hun verantwoordelijkheid om problemen tijdig te signaleren.

Een IT-dienstverlener: continu online, drukte op kenniswerkers

Teams binnen dit bedrijf ervaarden tijdsdruk en veel interrupties (denk aan: mailtjes van bovenaf, teamsberichten, en plotselinge verandering van aanpak). De stress was “normaal” geworden.

Hoe heeft Meulenberg Training en Coaching hierbij geholpen?
We organiseerden een teamtraining ‘Van Stress naar Energie’. Ook regelden we energie-checks voor elke medewerker. We gaven ze inspiratie via de online module ‘Heb je een minuutje?’, over micro-herstel.

Wat was het resultaat?
We merkten een sterke daling in stressscores. Zonder dat de werkdruk verlaagd werd, rapporteerden medewerkers hogere concentratie en meer werkplezier.

Zorgorganisatie: emotionele belasting in wijkteams

Bij deze organisatie bleven veel signalen van overbelasting onbesproken. De veerkracht daalde en er lag druk op het team.

Hoe heeft Meulenberg Training en Coaching hierbij geholpen?
We gaven workshops over stress en herstel, regelden een-op-een coaching voor medewerkers in de gevarenzone en begeleidden teams bij het verbeteren van psychische veiligheid.

Wat was het resultaat?
We zagen dat teams de ruimte ervaarden om hun grenzen te bespreken. Uiteindelijk daalde langdurig verzuim met 22% in 9 maanden.

Een logistiek- en distributiecentrum: onregelmatig werk leidde tot vermoeidheid

De RI&E liet zien dat er niet genoeg ruimte was voor herstel na nachtdiensten en piekdrukte.

Hoe heeft Meulenberg Training en Coaching hierbij geholpen?
We gaven een training over Energie en Herstel. Hierbij focusten we op leefstijl, slapen en balans. Daarnaast zorgden we voor coaching op maat voor medewerkers met een verhoogd risico op uitvallen.

Wat was het resultaat?
Al gauw merkten we minder fysieke en mentale uitval in drukke periodes. De medewerkers rapporteerden dat ze meer energie hadden.

ROI: investeren loont

De voordelen van een goede risicoanalyse op een rijtje:

Minder verzuimkosten

• Korter en minder verzuim.
• Minder casemanagementkosten.
• Minder vervangingskosten.

Hogere productiviteit

• 20–30 % hogere output, vanwege gezonde medewerkers.
• Meer kracht en ruimte om te innoveren.

Betere reputatie

• Jouw imago: een werkgever die investeert in zijn mensen.
• Meer binding met je werknemers en je publiek.
• Minder verloop.

Met een goed plan van aanpak en een goed geborgde RI&E krijg je een gezonde organisatie. Uiteindelijk houd je er gezonde werknemers en financieel voordeel aan over.

Praktische checklist: RI&E

Tijd om aan de slag te gaan? Bij het Steunpunt RI&E [1] vind je vragenlijsten om mee te beginnen. Kies degene die bij jouw branche past, en doorloop de volgende stappen:

1. Vul de vragenlijst RI&E in.
2. Analyseer de scores per risicodomein.
3. Plan korte interventies, die je binnen 4 weken in kunt zetten.
4. Zet de vervolgstappen in het plan van aanpak.
5. Plan een externe toetsing (binnen 2 maanden na start).
6. Monitor elk kwartaal verzuim & stresssignalen.
7. Herhaal inventarisatie jaarlijks of bij een verandering.
8. Stel werkcultuurteam samen voor analyse op lange termijn.

Met deze stappen implementeer je een risico-inventarisatie en evaluatie. Kom je er nog niet helemaal uit? Neem contact met ons op, dan helpt een van onze coaches je verder.

Maak van RI&E een motor voor duurzame mensenzorg

Na het implementeren van bovenstaande stappen ben je nog niet klaar. Maak er een mindset van, waarbij je blijft werken aan een veilig en gezond werkklimaat. Evalueer regelmatig of het plan van aanpak nog aansluit op de praktijk, en pas het waar nodig aan.

Zorg dat je continu informatie verzamelt en die met je team bespreekt. Zo’n actieve houding creëert een veilige werkomgeving voor iedereen. Maak van veiligheid en mentale gezondheid elke dag een prioriteit.

Van verplicht papiertje naar een waardevol instrument voor jouw bedrijf

Ja, natuurlijk is de RI&E verplicht. Maar als je het goed inzet, is het ook een strategisch instrument dat inzicht biedt in de mentale gezondheid van jouw medewerkers. Tegenwoordig zijn psychisch verzuim en burn-out constant risico’s voor bedrijven. Daarbij biedt een goed uitgevoerde RI&E grip, richting en resultaat, door risico’s te benoemen en aan te pakken.

Wie stress en burn‑out serieus neemt, voorkomt kosten, versterkt betrokkenheid en bouwt duurzame bedrijven. Dat loont!

Psychisch verzuim begint bij inzicht

Wij begeleiden van organisaties al jaren bij de mentale overbelasting die werknemers ervaren. We helpen je met het opstellen van een plan van aanpak dat echt werkt. Daarbij focussen we op stressbestendigheid, mentale belasting en duurzame inzetbaarheid. We begeleiden je van analyse tot uitvoering, zodat jij als werkgever er nooit alleen voor hoeft te staan.

Ontdek onze aanpak voor Burn-out Preventie, Werkstress Begeleiding en Mentale Inzetbaarheid. Je zult merken dat dit een investering is die je er snel uit hebt, en waar je organisatie jarenlang voordeel van heeft!

Veelgestelde vragen

Referenties

1. Rie.nl – Branche RI&E-instrumenten – Gevonden op 18/12/2025
   Link naar de pagina op rie.nl