Taboe op demotie: een stap terug doen omdat je de druk niet aankunt

Taboe op demotie: In onze samenleving heerst de opvatting dat het altijd beter kan, dat je altijd meer kunt doen en dat je altijd moeten blijven groeien. Om die reden streven de meeste medewerkers naar promotie en naar hogere functies. Maar wat nu als je in plaats van een stapje vooruit een stapje terug doet? Ben je dan een mislukkeling?

Taboe op demotie

Promotie wordt geassocieerd met succes en we leven in een prestatiemaatschappij waarin succes belangrijk is en ook wordt verwacht. Als je aan ouders zou vragen wat ze voor hun kinderen wensen, antwoorden de meesten dat ze hopen dat hun kinderen het beter hebben dan zij en een goede baan zullen krijgen. Het succes wordt afgemeten aan de positie in een organisatie en het stijgen op de carrièreladder.

Demotie is het tegenovergestelde van promotie. Het betekent dus dat de medewerker een stapje terug doet en een lagere functie krijgt. Demotie roept daarom een negatief beeld op. Het woord alleen al klinkt als verlaging, verlies, falen en tekortschieten. Voor veel medewerkers is een verlaging in positie verbonden met het wegnemen van motivatie en enthousiasme.

Bovendien is werk in onze Nederlandse cultuur erg belangrijk. Het is een van de eerste dingen waar je naar vraagt als je iemand leert kennen. Mensen identificeren zich met hun werk en de status die ze daaraan ontlenen. Demotie wordt daarom uitgelegd als degradatie. Een medewerker die – ook al is het vrijwillig – een stapje terug moet doen, heeft in de ogen van de meeste mensen gefaald. Maar is hoger wel altijd beter?

Redenen voor demotie

Er zijn verschillende redenen voor demotie. De leidinggevende kan demotie voorstellen vanwege het gedrag of disfunctioneren van de medewerker, maar het initiatief kan ook bij de medewerker zelf liggen. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen om persoonlijke redenen voor een lichtere baan kiezen. Een medewerker wil bijvoorbeeld meer thuis zijn voor de kinderen of voor een ziek familielid.

Of hij wil een stapje terug doen omdat de werkdruk hem te veel wordt en er genoeg van heeft om altijd maar te moeten scoren, altijd bereikbaar te zijn en altijd gestrest te zijn. Ook kan het zijn dat de medewerker om demotie vraagt omdat hij meer tijd aan andere zaken wil besteden. Wanneer een medewerker er zelf voor kiest om een stapje terug te doen, hoeft demotie helemaal niet negatief te zijn.

Voordelen demotie

Geleidelijk aan wordt het heersende taboe rond demotie doorbroken en zijn er steeds meer mensen die de voordelen van een demotie zien. Demotie kan bijvoorbeeld synoniem staan voor nieuw begin met volop kansen voor groei en persoonlijke ontwikkeling. Het is niet zo dat een medewerker daalt op de carrièreladder door een stapje terug te doen.

In plaats daarvan is het een heroriëntatie van zijn carrière en toekomst, zodat die meer overeenkomen met zijn eigen wensen. Voor sommigen kan demotie zelfs een hele opluchting zijn. Medewerkers die een stapje terug doen, hebben minder verantwoordelijkheden, minder vergaderingen en meer vrije tijd. Sterker nog: als je op tijd signalen herkent dat het verstandig is om een demotie aan te vragen, kun je veel leed en zelfs een burn-out voorkomen.

Vroegtijdig een burn-out herkennen? Bekijk de symptomen

Doorbreek het taboe

Als leidinggevende kun je helpen om het taboe van demotie te doorbreken. Demotie wordt ook negatief bezien, omdat demotie vaak pas wordt toegepast als er al een probleem is. Een werknemer loopt bijvoorbeeld al lange tijd op zijn tenen en functioneert niet meer. Door op dit moment demotie in te zetten als oplossing voor het probleem, wordt het als negatief ervaren.

Maak demotie daarom vanaf het begin al bespreekbaar. Leg tijdens sollicitatiegesprekken uit dat het in de organisatie heel normaal is als iemand op eigen verzoek een stapje terug doet. Door dit onderwerp vanaf het begin bespreekbaar te maken en uit te leggen, creëer je geen weerstand en wordt demotie niet langer als negatief bezien. Een stapje terug doen voor minder stress is heel normaal.