Geweldloze communicatie: een geschikt middel tegen stress?

Geweldloze communicatie: Iedereen wil graag begrepen worden in de communicatie. Het is een fundamentele behoefte van iedereen om zich gezien, gehoord en gewaardeerd te voelen. Toch word je soms gekwetst of kwets je zelf anderen in de communicatie. Een leuk gesprek kan zomaar uitmonden in een conflict, terwijl dat helemaal niet je intentie was. Hoe kun je in verbinding met elkaar blijven zonder je eigen gevoelens aan de kant te schuiven? Wat is geweldloze communicatie precies en hoe kun je op die manier gaan communiceren?

Wat is geweldloze communicatie?

Geweldloze communicatie of verbindende communicatie is een manier van communiceren die Marshall Rosenberg heeft ontwikkeld. Het gaat er bij deze vorm van communicatie om dat je conflicten kunt voorkomen en oplossen en dat je op een heldere manier leert communiceren zonder de ander te kwetsen.

Het meest ideale is dat jij probeert bij te dragen aan de behoeften van de ander en dat anderen bijdragen aan wat voor jou belangrijk is. In de praktijk gebeurt dit helaas vaak niet en dat zorgt voor frustraties en machteloosheid wat een vorm van geweld in de communicatie is. De kunst is dan om gedrag op een empathische wijze te bespreken en in verbinding met elkaar te blijven. Maar hoe doe je dat?

Lees ook over: jezelf niet goed genoeg vinden

Het model van geweldloze communicatie

Om geweldloze communicatie te bereiken is het van belang dat je jezelf beter leert begrijpen en dat je meer begrip voor anderen krijgt. Het volgende model kan je daarbij helpen.

Waarneming

De eerste stap naar geweldloze communicatie is waarneming. Hoe kijk je de wereld in? Wat gebeurt er precies? Wat zijn de feiten? Een objectieve waarneming zal bijdragen aan een gezamenlijke uitgangspositie en helpt misverstanden te voorkomen.

Zodra je gaat interpreteren, loop je het risico dat jouw interpretaties niet overeenkomen met die van je gesprekspartner en kan er onbegrip ontstaan. Dat komt doordat interpretaties altijd gebaseerd zijn op je eigen referentiekader. Probeer dus zo objectief mogelijk de feiten te benoemen zonder te oordelen.

Wanneer je een oordeel geeft, zal de ander zich ongetwijfeld aangevallen voelen en ontstaat er een conflict. Maar als je erin slaagt jouw waarnemingen op een vriendelijke manier te uiten en je open staat voor de ander, ontstaat er een gesprek waarin beiden zich meer gerespecteerd en begrepen voelen.

Gevoel

Alles wat je doet en wat via je zintuigen binnenkomt geeft een bepaald gevoel. Vraag je daarom af: Wat doet de waarneming met me? Door je gevoelens te benoemen, maak je duidelijk wat de feiten voor jou betekenen. Je kunt eerlijk vertellen hoe je je voelt als je daarbij wel opnieuw oppast dat je geen oordeel over de ander velt. Door onderscheid te maken tussen de feiten en wat jouw gevoel daarbij is, zal de ander eerder geneigd zijn het gesprek voort te zetten.

Behoefte

Je gevoelens zijn vervolgens weer gelinkt aan je behoeften. Achter elk gevoel gaat een behoefte schuil. Vraag je daarom af: Waarom voel ik me zo? Wat is de onderliggende behoefte bij dit gevoel? Communiceren over de wederzijdse behoeften vergroot het begrip voor elkaar.

Het is heel makkelijk om de ander te verwijten dat hij niet in jouw behoeften voorziet. Vooral als het gaat om negatieve gevoelens en emoties zijn we snel geneigd verwijten te maken. Wees daarom niet alleen alert op je eigen behoeften, maar ook op die van de ander.

Lees hier: Hoe kom ik erachter wat mijn behoefte is?

Verzoek

In de laatste stap vraag je jezelf af: Wat doe ik om aan de behoefte te voldoen? Door een concreet verzoek te doen, maak je duidelijk wat voor jou belangrijk is en neem je de verantwoordelijkheid om tot een oplossing te komen.

Het verschil tussen een verzoek en een eis is dat je de ander vrij laat of hij aan jouw verzoek wil voldoen. Wanneer je van een ander eist dat hij in jouw behoeften voorziet, zal er meer irritatie en conflict ontstaan. Je loopt natuurlijk het risico dat de ander jouw verzoek afslaat. Maar doordat er vertrouwen en oprechtheid in het gesprek is, is de kans groot dat het gesprek een goed einde heeft.

Geweldloze communicatie bij stress

In geweldloze communicatie is het belangrijk dat de gesprekspartners hetzelfde willen bereiken en de intentie hebben om te verbinden. Als je heel erg gestrest bent, lukt je dat vaak niet. Je kunt dan niet objectief in het gesprek staan en je hebt geen helder beeld van je eigen gevoelens.

Als je gestrest bent, is het daarom belangrijk om eerst te vertragen. Creëer eerst meer ruimte om bij je gevoel te kunnen. Neem regelmatig rust en probeer langzamer te leven. Zo krijg je meer helderheid op je gevoelens en behoeften.

Hetzelfde geldt wanneer je gekwetst of geraakt wordt. We zijn dan geneigd om meteen in de verdediging te schieten. Maar als je erin slaagt om zo snel mogelijk jezelf te herstellen – door bijvoorbeeld op je ademhaling te letten of door even afstand van het gesprek te nemen – kun je ruimte maken voor compassie.

Lees ook: naar adem snakken tijdens een gesprek

Van speelbal naar speler

Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen gevoelens. Als je geraakt wordt of als iemand over je oordeelt, kun je makkelijk je zelfverbinding kwijtraken. Je wordt dan eigenlijk de speelbal van de ander en laat de ander jouw gevoelens en reacties bepalen. Maar naarmate je jezelf beter begrijpt en jezelf beter verzorgd, word je weer de speler.

Om de speler in je eigen leven te blijven, moet je je eigen keuzes gaan maken en weten wat voor jou belangrijk is. Alleen dan kun je compassie voor jezelf hebben. Je kunt anderen niet veranderen, maar je kunt wel veranderen hoe jij naar ze kijkt. Als je neigt de speelbal in plaats van de speler te worden, is het de kunst in het gesprek te blijven en de ander in zijn behoeften te zien. Je kunt dan naar de ander luisteren en toch bij jezelf blijven.

Lees ook over de regie voeren over je leven

Burn-outcoach Martijn is erin geslaagd de speler in zijn eigen leven te worden. Geweldloze communicatie heeft hem daarbij enorm geholpen. Hij deelt zijn kennis en ervaring in deze podcast:

 

3 tips voor geweldloze communicatie

Geweldloos leren communiceren is een proces dat gaat met vallen en opstaan en het is ook iets waarin je altijd kunt blijven groeien. Hou daarbij de volgende tips in gedachten:

Krijg meer zelfkennis

Het is van belang dat je jezelf goed kent om geweldloos te kunnen communiceren. Ontdek jouw achterliggende gevoelens en behoeften in het gesprek. Door empathisch naar jezelf te luisteren blijf je ook vriendelijk naar jezelf toe. En hoe meer vrede je in jezelf hebt, hoe makkelijker de communicatie gaat. Zorg daarom altijd voor momentjes om tot jezelf te komen en die vrede in jezelf te vinden.

Lees ook: weten wie je bent

Blijf nieuwsgierig

Wees nieuwsgierig naar jezelf en naar de ander. Blijf jezelf afvragen wat er in de ander speelt en hoe hij het gesprek ervaart. In plaats van je te concentreren op hoe iets gezegd wordt en je aangevallen te voelen, vraag je af waarom het wordt gezegd. Ontdek wat zijn behoeften zijn en wat die van jou zijn. Verdiep je in de ander en vraag. Op die manier ontstaat er meer begrip en is het makkelijker om empathie te tonen.

Een goede woordkeus

De woordkeus is erg bepalend voor hoe een gesprek verloopt. Je kunt voorkomen dat een gesprek escaleert door je empathisch te uiten. Ook op de werkvloer kan een gesprek beter verlopen wanneer je eerst empathie toont en aansluiting maakt. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat je druk bent.’ En kom vervolgens de behoefte van je gesprekspartner tegemoet: ‘Ik zal het kort houden.’

Lees ook: voor jezelf opkomen

Wat is jouw mening over geweldloze communicatie? Wat vind jij een uitdaging in de communicatie met anderen? En denk je dat bovenstaande tips je daarbij kunnen helpen?