Stress bij het personeel van hulpdiensten: Politieagenten, ambulancepersoneel en brandweerlieden zijn trots op het werk dat zij doen. Met gevaar voor eigen leven zetten zij zich in voor een ander. Naast de risico’s die horen bij het vak, krijgen deze hulpverleners ook te maken met stressfactoren die het werk onnodig moeilijk maken. Stress bij het personeel van hulpdiensten ontstaat heden ten dage helaas vaak door een agressie door mensen die niks met een spoedmelding te maken hebben.
Ook luiden hulpdiensten de noodklok over interne en externe zaken die kunnen en móeten veranderen. Wanneer gaat onze waardering voor het personeel van hulpdiensten eens uitgedrukt worden in de goede arbeidsomstandigheden en de fatsoenlijke beloning die zij verdienen?
Stress bij het personeel van de hulpdiensten
Stress is niet altijd negatief. Met name spannende stress kan ervoor zorgen dat je extra alert bent waardoor je snel en adequaat kunt handelen in een hectische situatie. Een snel en adequaat optreden van het personeel van de hulpdiensten is niet zelden van levensbelang voor de betrokkenen. Deze spannende stress is voor het personeel een vanzelfsprekend onderdeel van het werk.
Er zijn echter ook stressfactoren die niet vanzelfsprekend bij het werk horen en voorkomen kunnen worden. Deze factoren veroorzaken frustrerende stress. Zo komt uit een onderzoek onder politieagenten naar voren dat zij met name stress ervaren door agressie en geweld van burgers, onderbelasting en intern grensoverschrijdend gedrag.
Agressie en geweld van burgers is ook door het ambulancepersoneel een veelgenoemde stressfactor, maar ook zij noemen interne zaken die voor veel stress zorgen. Zo is de werkdruk onder ambulancepersoneel erg hoog: er is te weinig deskundig opgeleid personeel. En het personeel dat wel goed is opgeleid, kiest liever voor een baan in het ziekenhuis die beter wordt betaald. Dit terwijl het aantal spoedritten juist elk jaar met zo’n vijf procent toeneemt.
Chronische stress bij het personeel van hulpdiensten
Wanneer een situatie van frustrerende stress lange tijd aanhoudt, kan dit leiden tot schadelijke stress. Er is sprake van schadelijke stress wanneer er klachten ontstaan doordat het lichaam langdurig stress heeft en het niet meer (lang genoeg) terug kan keren naar een situatie van rust.
Symptomen van schadelijke, chronische stress zijn lichamelijke klachten, psychische klachten, veranderingen in het denken en veranderingen in gedrag. Zo kan men last krijgen van hoofdpijn, rugpijn, vermoeidheid of spijsverteringsklachten.
Psychische symptomen zijn bijvoorbeeld somberheid, frustratie en vaak huilen. Men kan ook last krijgen van vergeetachtigheid en moeite hebben met concentreren. Tot slot kan het gedrag veranderen: men kan bijvoorbeeld meer gaat eten, meer alcohol gaan drinken of meer gaan roken.
En dit is slechts een kleine opsomming van de mogelijke symptomen van schadelijke stress. Schadelijke, chronische stress kan leiden tot een burn-out. Het is vanzelfsprekend dat iemand met frustrerende of chronische stress minder snel en adequaat kan reageren dan een gezond iemand. Schadelijke stress heeft dus ook invloed op de kwaliteit van iemands functioneren op het werk.
PTSS bij politieagenten, ambulancepersoneel en brandweerlieden
PTSS is een veel voorkomende beroepsziekte onder personeel van hulpdiensten. Een Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) kan ontstaan wanneer iemand langdurig of extreem wordt blootgesteld aan een traumatische gebeurtenis. Bij het personeel van hulpdiensten is er sprake van werk gerelateerde PTSS wanneer de traumatische gebeurtenis heeft plaatsgevonden tijdens werktijd.
Het trauma kan bijvoorbeeld een ernstige verwonding of verminking zijn waarmee men wordt geconfronteerd op de plaats van een ongeval. Ook wanneer er een kind betrokken is bij een ongeval, een (acute) ziekte of een misdrijf kan dit voor hulpverleners traumatisch zijn. Het kan echter ook een trauma zijn dat het personeel zelf overkomt zoals bijvoorbeeld het instorten van een brandend gebouw terwijl er nog brandweerlieden binnen zijn of bij geweld en agressie door burgers.
Uit onderzoek is gebleken dat maar liefst 34% van de politieagenten na een traumatisch incident symptomen van PTSS vertoont. 84% van de politieagenten die zich laat behandelen voor PTSS geneest hiervan weer volledig. 60% zegt wel restklachten over te houden zoals concentratieproblemen.
Bij de meeste politieagenten verdwijnen de klachten echter vanzelf binnen een maand. Er wordt overigens pas een diagnose PTSS gesteld wanneer de symptomen langer dan een maand aanhouden. De diagnose PTSS wordt gesteld volgens de richtlijnen van de DSM-IV.
PTSS bij het personeel van hulpdiensten
Er is sprake van PTSS wanneer de persoon in kwestie:
- A | Is blootgesteld aan een feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding en/of seksueel geweld
- B | Het trauma voortdurend herbeleeft
- C | Consequent prikkels die geassocieerd worden met het trauma vermijdt
- D | Negatieve veranderingen in gedachten en stemming gerelateerd aan het trauma vertoont
- E | Aanhoudende symptomen van verhoogde prikkelbaarheid vertoont (hyperactivatie)
- F | De verstoringen (symptomen uit B, C, D, E) langer dan een maand vertoont
- G | Door de klachten een klinische significante lijdensdruk ervaart of beperkt wordt in het sociale of beroepsmatige functioneren, of het functioneren op andere belangrijke terreinen
- H | Geen klachten heeft die toegeschreven kunnen worden aan de fysiologische effecten van een middel (medicatie, alcohol) of aan een somatische aandoening.
Agressie en geweld tegen hulpdiensten
De stress die voortkomt uit de aard van het werk brengt al voldoende risico met zich mee. Het is daarom ook een zeer kwalijke zaak dat juist de mensen die levens redden met gevaar voor eigen leven, te maken krijgen met geweld en agressie van burgers.
Agressie en geweld wordt in het actieprogramma ‘Aanpak agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak’ van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties als volgt gedefinieerd:
‘Het welbewust verbaal uiten, gebruiken van fysieke kracht of macht, dan wel het dreigen daarmee, gericht tegen een werknemer, onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met het verrichten van de publieke taak. Dit resulteert, of kan resulteren een gevoel van bedreiging, letsel, psychische schade, materiële schade, of zelfs de dood ’ (Bron: Rijksoverheid)
Met name de agressie waar ambulancepersoneel mee te maken krijgt is de afgelopen jaren veelvuldig in het nieuws geweest. Er is de laatste jaren dan ook veelvuldig onderzoek gedaan naar agressie en geweld tegen ambulancepersoneel. Uit de cijfers blijkt dat de agressie en geweld meestal verbaal is en veroorzaakt wordt door de patiënt zelf.
Daarnaast komt ook fysiek geweld voor. Familie, vrienden of toevallige omstanders maken zich ook schuldig aan agressie. Veelal is er alcohol of drugs in het spel. De incidenten waarbij er sprake is van verbaal en/of fysiek geweld vinden dan ook meestal plaats in het weekend of tijdens de jaarwisseling. Niet alleen drugs en alcohol liggen ten grondslag aan agressie en geweld tegen hulpverleners, ook psychiatrische aandoeningen en oplopende emoties kunnen leiden tot agressie.
Agressie tegen hulpverleners
Enkele voorbeelden van agressie tegen hulpverleners
Training tegen agressie
Vanuit de opleiding worden hulpverleners getraind in het omgaan met geweld en agressie van burgers. Nadat er een geweldincident heeft plaatsgevonden kan het personeel binnen de eigen organisatie rekenen op eventuele hulp en begeleiding. Sinds enkele jaren is het mogelijk om daders van geweld en agressie tegen hulpverleners via het snelrecht of het supersnelrecht te berechten. Deze procedure werkt sneller dan een normale procedure en de straffen zijn dubbel zo zwaar. Toch zien hulpverleners vaak af van het doen van aangifte vanwege het verlies van anonimiteit en de administratieve rompslomp.
De cijfers laten zien dat het aantal geweldsincidenten bij ambulancepersoneel lager is dan dat het in de media wordt voorgesteld. Er vinden jaarlijks enkele tientallen ernstige geweldsincidenten plaats. Laten we echter één ding vooropstellen: elk incident waarbij het personeel van hulpdiensten gedupeerd raakt is er één te veel. SIRE zei het al in 2012: Handen af van onze hulpverleners!
Het is toch van het zotte dat het personeel van hulpdiensten getraind moet worden tegen agressie van omstanders? SIRE zei het al in 2012: Handen af van onze hulpverleners!
Slechte arbeidsomstandigheden
De politie noemde in een onderzoek al de stress door onderbelasting en grensoverschrijdend gedrag van collega’s op de werkvloer. Het ambulancepersoneel luidde ook al eens de noodklok over de hoge werkdruk, de onderbezetting en de ondermaatse verdiensten. Het is de vraag wanneer het personeel van de hulpdiensten eens beloond gaat worden naar wat zij verdienen.
Er is een grote publieke waardering voor politieagenten, ambulancepersoneel en brandweerlieden; het wordt tijd dat deze waardering ook eens uitgedrukt wordt in goede arbeidsomstandigheden en een fatsoenlijke beloning.
Stress bij het personeel van hulpdiensten verminderen
Ten eerste moeten de arbeidsomstandigheden van politieagenten, ambulancepersoneel en brandweerlieden goed zijn en moeten de salarissen evenredig zijn aan het risico dat zij dagelijks lopen en de verantwoordelijkheden die zij hebben. Er moet geld vrij worden gemaakt om deskundig personeel op te leiden en de werkdruk te verlagen.
Bovendien moet er een gedragsverandering plaatsvinden in de maatschappij. Alcohol- en drugsgebruik mogen geen excuus zijn om hulpverleners met agressie en geweld tegemoet te treden. Wanneer er toch sprake is van een geweldincident moet het voor de hulpverlener zo makkelijk mogelijk worden gemaakt om (anoniem) aangifte te doen. De ingewikkelde procedure en administratieve rompslomp mogen geen belemmering vormen om dit soort wandaden te berechten.
Elk geweldsincident gericht tegen de hulpverleners is er één te veel en moet zwaar bestraft worden. Het is toch van het gekke dat iemand die tracht het leven van een ander te redden (soms zelfs met gevaar voor eigen leven) belaagd wordt door een omstander? Wat mij betreft mogen hier keiharde maatregelen tegen getroffen worden!
Conclusie: Stress bij het personeel van hulpdiensten
Politieagenten, brandweerlieden en ambulancepersoneel zijn trots op het werk dat zij doen. En het publiek is trots op hen. De grote meerderheid van de maatschappij weet het werk dat zij doen wél te waarderen.
Waarom wordt het dan nog steeds geaccepteerd dat zij moeten werken onder arbeidsomstandigheden die verre van ideaal zijn? Wat is de reden dat zij niet het salaris krijgen dat zij verdienen? Waarom moeten zij naast de dagelijkse stress ook nog eens geconfronteerd worden met geweld en agressie?
Maatschappij en overheid: Hoe ver gaan wij het laten komen met de stress bij het personeel van hulpdiensten? Zijn we ons bewust van de desastreuse gevolgen?
Het wordt tijd dat de zaken eens op orde worden gesteld.
Gerelateerde artikelen
- Stress in de bouw – Hoe ga je daar mee om?
- Stress in het onderwijs
- Stress bij boeren – Stress verminderen in de agrarische sector
Hulp bij burn out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
