Verschil leiderschap en management: hebben we geen managers meer nodig?

In organisaties gaat steeds vaker de discussie over het ontbreken van leiders en leiderschap. Wat is eigenlijk het verschil tussen een leider en een manager en hoe staat het in een organisatie? En betekent het dan dat we geen managers meer nodig hebben?

Misschien nog wel veel belangrijker wat is de eigen rol en taak binnen jouw organisatie?

In dit artikel gaan we in op al deze vragen.

Definities leiderschap en management

Als je gaat zoeken naar de verschillen tussen leiderschap en management kom je heel veel verschillende quotes en definities tegen, bijvoorbeeld:

• Een manager doet de dingen goed, een leider doet de goede dingen (Drucker).
• The manager has his eye on the bottom line; the leader has his eye on the horizon. (Bennis).
• De leider is degene die in de hoogste boom klimt, de hele situatie overziet en roept: verkeerde jungle! Maar wat wordt vaak teruggeroepen door de managers en de mensen die druk zijn met de productie? Mond houden! Het gaat uitstekend! (Covey).

Op papier is het verschil tussen een leider en een manager wellicht niet altijd duidelijk aan te geven. Immers een manager heeft ook vaak een leidinggevende functie en zou je dus ook als de leider kunnen zien.

Verschil leiderschap en management

Als je verder gaat kijken kun je toch wel duidelijk verschillen onderscheiden:

Bij leiderschap gaat het over de toekomst en is met name gericht op verandering. Een leider kijkt naar de lange termijn en probeert mensen hierin mee te nemen. Hij realiseert zijn doelen “mensgericht” waarbij stimuleren, motiveren, synergie en samenwerken voorop staan. Charisma en empathie zijn belangrijke kenmerken van een echte leider. Een goede leider delegeert, geeft ook aandacht aan de sociale en persoonlijke aspecten van werknemers.

Een manager richt zich meer op het hier en nu, denkt vaker aan de korte termijn. Hij is meer doelgericht en de focus ligt meer op de processen. Vaak zie je dat in traditionele organisaties leidinggeven nog altijd gebaseerd is op hiërarchie en autoriteit. Een manager probeert in controle te blijven en besluitvorming vindt vaak plaats op basis van ratio.

Noodzaak van verandering

Bedrijven en organisaties zijn eigenlijk steeds minder gebaat bij het traditionele management, waarin heel vaak het controleren en kort houden van medewerkers centraal staat. Dit leidt steeds vaker tot stress, ziekteverzuim en zelfs burn out bij werknemers. Covey schrijft hierover in zijn managementboeken: “Men wil steeds meer gouden eieren, maar men verzorgt de kip (werknemers) die ze legt steeds minder. Bedrijven moeten er juist alles aan doen om optimaal gebruik te maken van de volledige potentie van hun medewerkers”.

Binnen organisaties zie je dus dat management steeds minder populair aan het worden is. Er is steeds meer behoefte aan inspirerende leiders. Werknemers willen serieus genomen worden. Organisaties veranderen steeds meer in de huidige arbeidsmarkt en het verminderen van hiërarchie is noodzakelijk om als bedrijf goed te kunnen functioneren.

Met name doordat de werkdruk in organisaties vaak toeneemt, met alle gevolgen van dien. Eigenlijk betekent dit ook dat de managers meer als leiders moeten gaan optreden. Met meer oog voor het welzijn van de werknemers, meer loslaten en delegeren. Overigens betekent dit niet dat managers overbodig worden. Planning, organisatie en controle binnen organisaties blijven noodzakelijk, maar de inrichting van de processen en aansturing moet anders.

Leider en manager één en dezelfde persoon

Eigenlijk zou de leider/manager één zelfde persoon moeten zijn. Hij bewaakt het proces in het heden en heeft aandacht voor de toekomst en visie van de organisatie. Maar het allerbelangrijkste is de aandacht voor de werknemers. Hij is empathisch, luistert naar zijn werknemers en hoort tussen de regels door ook de aspecten die niet gezegd worden. Ook zorgt hij voor een veilige werkomgeving en creëert vertrouwen.  Hij zorgt ook dat werknemers voldoende ruimte en tijd om zichzelf te ontwikkelen, zowel binnen als buiten werktijd.

Is jouw organisatie nog traditioneel en hiërarchisch? Met een manager die vooral gericht is op het geven van instructies en bewaken van het proces? Die vooral aandacht heeft voor de dingen die fout gaan en niet de dingen die goed gaan? Of werk je in een omgeving met een meer plattere organisatiestructuur waarbij er geld en tijd geïnvesteerd wordt om werknemers te stimuleren, mee te laten denken en samen te werken?

Onderzoek wijst uit dat deze bedrijven waarin mensen aangemoedigd worden om voortdurend te leren, zelf de leiding te nemen en zelfs fouten mogen maken, succesvoller zijn.

Proactieve houding

Dat klinkt natuurlijk allemaal wel aardig, maar hoe is jouw eigen rol in dit hele verhaal? (of je nou werknemer of leider/manager bent) Vaak zie je dat er geklaagd wordt op de werkvloer; bijvoorbeeld de roddels en negatieve verhalen bij het koffieautomaat over collega’s, managers, directie of klanten. Doe je zelf hier ook aan mee of niet?  Onderzoek wijst uit dat negativiteit wint van positiviteit.

Je hebt zelfs 3 positieve ervaringen nodig om 1 negatieve ervaring te vergeten. Jouw eigen rol in de organisatie is belangrijk. Denk je zelf mee proactief mee als er zaken spelen in je bedrijf, gevraagd of ongevraagd. Geef je zelf je grenzen aan en neem jezelf de regie? En wat als blijkt dat je in een organisatie zit waar je absoluut niet happy bent?

Persoonlijk leiderschap

Het vergt persoonlijk leiderschap om keuzes te maken en zelf de regie te nemen over je leven. Persoonlijk leiderschap heeft vooral te maken met authentiek en autonoom zijn. Het “wat”, “hoe” en “waarom” moet het vertrekpunt zijn. Het betekent dat je gelooft wat je doet en daar ook naar handelt. Dit geldt niet alleen in je privéleven maar ook op je werk. Het belangrijkste aspect van persoonlijk leiderschap is bewustwording en handelen, spreken en luisteren vanuit het mens dat je bent.

Veelgestelde vragen