Controledwang: Nog een keer checken of je alle papieren hebt klaargelegd voor je reis, al je kleren precies recht opgevouwen in de kast liggen of nog een keer checken of het gas wel uit is gezet. Het geeft een vreemd gevoel van rust op dat moment zelf, deze controle op zaken. Terwijl het op de langere termijn juist veel stress oplevert.
Veel mensen herkennen, zeker in drukke tijden, het hebben van controledwang. Om alles ook letterlijk onder controle te kunnen houden. Maar waar komt het precies vandaan en hoe kun leren loslaten als echte controlfreak?
Wat is controledwang?
Controledwang is een sterke niet te onderdrukken behoefte om controle te houden op situaties en over dingen, bijvoorbeeld door routines te blijven volgen en vaste gewoontes aan te houden. Soms in een heel extreme vorm.
Wanneer controle dwang serieuze problemen in het dagelijkse leven oplevert en men niet meer goed kan functioneren, spreken we van een dwangstoornis, ofwel een obsessief compulsieve stoornis. Je bent dan bijvoorbeeld veel tijd kwijt aan het wassen van je handen, een bepaalde route aflopen of je kunt niet naar je werk, omdat je wel 15 keer terug moet naar huis om alles te controleren. Dit gaat vaak gepaard met dwanggedachten en dwanghandeling. Er is lang niet altijd sprake van een dwangstoornis, heel vaak ontstaat dit geleidelijker wijs en ben je in eerste instantie op zoek naar het herpakken van grip en overzicht.
Veel personen herkennen dan ook wel een mate van controle behoefte. Het is immers prettig om de controle te hebben, overzicht en rust te behouden en bijvoorbeeld niet voor onverwachte situaties komen te staan. Zeker in drukkere periodes, met de nodige , kan de behoefte om controle te behouden groot zijn. Terwijl juist loslaten op dat moment rust kan geven en de stress doet afnemen.
De keerzijde is dat het loslaten van dingen en de situatie laten komen zoals deze is, veel stress op kan leveren. Je kunt moeilijk iets aan het lot over laten, waardoor er ook geen spontane, ontspannende en leuke dingen kunnen gebeuren. Daarnaast heeft het anticiperen en incalculeren van alles wat er zou kunnen gebeuren en grote impact op je sociale leven.
Controle kan leiden tot een burn-out doordat je veel (extra) extra stress ervaart. Voorkom een burn-out, wees alert op de symptomen hiervan!
Download hier het E-book: Symptomen burn-out
De control freak
De controlfreak heeft het goed voor elkaar en daar is niks mis mee. Je bent goed voorbereid, alles is perfect geregeld en er gebeuren geen onverwachte dingen. Dit is wel zo overzichtelijk en je kunt gemakkelijk anticiperen op situaties (die waar mogelijk al zijn ingecalculeerd). Maar deze mate van controle behouden kost enorm veel energie en levert de nodige stress op. Je bent zo intensief bezig met het controleren van alles wat er gebeurt, dat rust, slaap en ontspanning niet meer in jouw leven voorkomen.
Lees ook: Slecht slapen door stress
Controledwang levert veel gepieker op, je wilt nadenken over alles wat er mogelijk kan gebeuren of hoe iets zal gebeuren, tot in de kleinste details. Het is echter niet haalbaar om alles wat er gebeurt te voorzien en dit levert logischerwijs heel veel gepieker en stress op.
De behoefte om alles perfect te willen regelen is heel groot, zo groot, dat wanneer het feest of de gelegenheid zich aandoet het moeilijk is om hier nog van te genieten. Het feest staat in het teken van organisatie en voorbereiding. Wanneer er iets leuks en spontaans gebeurt, geniet je hier niet van, maar schiet je regelrecht in de stress.
Lees ook: Veel en vaak piekeren
Mensen met een hevige behoefte om controle te behouden, voeren vaak dwanghandelingen uit om zo controle te houden. Er kan niet worden afgeweken van deze dagelijkse routine en sociale activiteiten moeten wijken om vaste gewoontes uit te kunnen voeren. Deze handelingen kunnen heel veel tijd kosten en leveren zoveel stress op, dat mensen er veel last van kunnen hebben en dit een enorme impact op het leven heeft.
Waarom wil je controle houden?
Je hebt een irreële angst om de controle los te laten en zaken op zijn beloop te laten, maar waarom?
Om een antwoord te geven op de vraag hoe je de dingen beter kunt loslaten en je minder behoefte voelt om alles onder controle te hebben, is het belangrijk te achterhalen wat de oorzaak is van de controledwang.
Een van de oorzaken van controle dwang is onzekerheid. Je wilt controle houden omdat je op andere vlakken geen controle hebt of daar onzeker over bent. Door goed voorbereid te zijn en niets aan het toeval over te laten heb je een mate van controle over in elk geval jezelf. Daarnaast weet je zeker dat wanneer jij controle hebt en iets regelt of organiseert er niks misgaat en het ‘goed’ gebeurt.
Je wilt geen fouten maken en bent bang voor alles wat er zou kunnen misgaan. Dit ben je voor door zelf de controle te houden.
Daarnaast kan een dwangstoornis erfelijk zijn. Dit gaat dan vaak samen met een andere psychische stoornis (angst of depressie) en vaak in combinatie met een ingrijpende levensgebeurtenis. Wanneer je leven ineens drastisch veranderd door een scheiding, het verkrijgen van een hogere functie op het werk, of bijvoorbeeld door ontslag, hebben mensen behoefte aan controle. Je wilt weer grip krijgen op alles wat er gebeurt.
Deze grip is prettig, je weet wat je kunt verwachten, geen onverwachte situaties en je voelt je hierdoor minder onzeker en instabiel. Zoals al eerder beschreven, levert dit overmatig behouden van controle heel veel stress op. Het is belangrijk dat dit in een goede balans is. Als controlfreak hoef je niet ineens alle controle los te laten, maar kun je stap voor stap, met een professional leren de dingen meer op zijn beloop te laten.
Lees ook over omgaan met perfectionisme
De controle willen houden komt vaak door een laag zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen. Beide onderwerpen zijn onderdelen van onze preventieve stresscoaching
Wat gebeurt er als je de controle loslaat?
Je bent er over uit. Je wilt leren loslaten en niet altijd alles te allen tijde onder controle hebben. Bijvoorbeeld omdat de stress te hoog is, de controle dwang te veel invloed heeft op het dagelijks functioneren of doordat je sociale leven op een (te laag) pitje staat.
Het is slim om samen met een coach of trainer aan de slag te gaan met het loslaten van controle. Je kunt angsten en spanningen bespreekbaar maken, je hebt een klankbord en je kan gebruik maken van alle tips en adviezen. Het loslaten van de controle geeft namelijk vaak onnodig veel angst en heeft een behoorlijke invloed op je leven.
Toch heeft het hele grote voordelen, stress zal verminderen, je sociale kring zal zich uitbreiden, (leuke)spontane situaties zijn weer mogelijk en je kunt beter ontspannen. Stop met het nastreven van perfectie of het in de hand houden van alle situaties, dit is simpelweg niet haalbaar en het is nooit genoeg.
Daarnaast wil je de situaties (en daarmee de angst) ook niet gaan mijden, je hebt zo ook geen kans om een positieve ervaring op te doen en de drempel om het een volgende keer te doen wordt nog veel hoger.
Niet alleen voor jou als persoon zal het veel opleveren, maar het zal ook een groot effect op je relaties hebben. Dingen worden weer simpeler, je hebt geen torenhoge verwachtingen vooraf in je hoofd zitten en het zal makkelijker worden om alles wat er gebeurt te aanvaarden. Je leert weer om toleranter te worden tegenover fouten en imperfectie. Je ziet wat de achterliggende oorzaak is van jouw controledwang en welke gedachten en gedragingen dit bij je oproept. Door hier mee aan te gaan werken en te leren loslaten, zal de hevige (soms onbewuste) stress die je ervaart ook verminderen.
Lees ook over je werk loslaten
De controle willen houden werkt vaak averechts.
Dit maakt het juist zo lastig. Onbewust ervaar je heel veel stress, doordat je werkelijk alles onder controle wilt houden. En dit is juist niet wat je wilt. Je wilt overzicht, orde en grip, maar door hier zo obsessief controle over te willen houden bereik je een averechts resultaat. Je zult in plaats van de gewenste controle, juist heel veel stress, gepieker en weinig slaap hebben.
Controle behouden is niet onuitputtelijk, het kost heel veel energie en dit is een keer op. Je voelt je gestrest, moe, gefrustreerd, opgejaagd en bang. Allesbehalve ‘in control’.
Meer info over een opgejaagd gevoel
Naast dat dit voor jezelf averechts werkt, zal je ook merken dat dit op anderen een verkeerd effect heeft. Waar jij bijvoorbeeld door een perfecte voorbereiding wilt zorgen voor een vlekkeloos evenement, levert dit grote problemen op wanneer mensen juist iets doen wat jij niet wilt. Door zo veel controle te willen houden over de dingen, zal je veel frustratie ervaren in het samenwerken of samen zijn met anderen.
Je kunt nooit op alle mogelijke handelingen en reacties van andere mensen anticiperen en bij het nastreven van te veel controle zullen ook anderen jou heel veel stress opleveren.
Lees ook: symptomen van stress
Wanneer je te veel bezig bent met het in controle houden van alles wat er gebeurt, de druk is opgelopen en je veel stress ervaart, is het belangrijk om weer te leren loslaten.
Soms is het moeilijk dit zelf te doen en heb je hulp nodig. Door samen met een coach aan te slag te gaan en de controledwang aan te pakken, zal je juist uiteindelijk juist weer helemaal ‘in control’ zijn. En dat is ontspannend.
Gerelateerde artikelen
- Hoge bloeddruk door stress – Hoe verlaag je je bloeddruk?
- Oorzaken uit de jeugd die een gevolg kunnen hebben voor burn-out
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Beste Ruud.
Wat een fantastische voorbeelden
Controle over mijn leven te willen hebben omdat niemand anders de zaken op orde zal brengen.
Bedankt
Fijne reactie Angele.
Dankjewel!