Er bestaan verschillende soorten verzuim. Een medewerker kan af en toe een dagje ziek zijn, maar kan ook maandenlang uitvallen vanwege psychische klachten. Elke soort verzuim heeft een andere oorzaak, verloop en impact op je organisatie. Hoe ga je om met de verschillende soorten verzuim? En hoe kun je de negatieve gevolgen van verzuim beperken?

Verschillende aanpak

Verzuim houdt in dat een medewerker niet op het werk verschijnt en als reden hiervoor ziekte geeft. Het maakt uit of iemand een paar keer per jaar een dag afwezig is of maandeling uitvalt met burn-outklachten. Verschillende soorten verzuim vragen elk om hun eigen aanpak. Kortdurend, middellang of langdurig verzuim vraagt om een andere aanpak. Veel organisaties behandelen verzuim als een geheel, terwijl het in werkelijkheid maatwerk vereist.

Langdurig verzuim kost meer dan alleen geld. Het drukt op de bezetting, verstoort de continuïteit en heeft een negatieve invloed op de sfeer in het team. Voor de medewerker zelf is de impact minstens zo groot: herstel duurt langer, het zelfvertrouwen neemt af en de stap terug naar het werk voelt steeds hoger. Een effectief verzuimbeleid maakt daarin echt verschil. Niet door te controleren, maar door te luisteren, te begrijpen en signalen op tijd te zien.

Soorten verzuim

Een effectief verzuimbeleid begint met duidelijkheid. Niet elk verzuim is hetzelfde. Er is bijvoorbeeld een verschil tussen ziekteverzuim en ongeoorloofd verzuim, en ook binnen ziekteverzuim wordt een onderscheid gemaakt tussen kort, middellang en langdurig. Elke vorm heeft diverse oorzaken en vraagt om een eigen aanpak. Pas als je het verschil kent, kun je op tijd de juiste stappen zetten.

Kort verzuim

Kort verzuim duurt meestal enkele dagen tot hooguit twee weken. De oorzaak lijkt vaak lichamelijk, maar herhaald kort verzuim kan ook het eerste teken zijn van mentale overbelasting. In deze fase is het belangrijk om in contact te blijven: zonder druk, maar met echte aandacht. Luister, vraag door en ontdek wat er echt speelt.

Middellang verzuim

Verzuim dat langer dan een week duurt maar korter dan zes weken, noemen we middellang verzuim. Dit is een cruciale fase: de medewerker is nog niet langdurig uitgevallen, maar wel uit balans. Juist nu kun je als organisatie het verschil maken door betrokken te blijven, tijdig ondersteuning te bieden en de juiste vragen te stellen. Wacht dus niet af, maar ga in gesprek en geef helderheid.

Langdurig verzuim

Is je medewerker langer dan zes weken ziek? Dan spreken we van langdurig verzuim. Vaak liggen hier diepere oorzaken aan ten grondslag, zoals stress, burn-out of andere psychische klachten die onder psychisch verzuim vallen. Herstel in deze fase is complex en vraagt om nauwe samenwerking tussen medewerker, leidinggevende en externe professionals. Betrokkenheid van de werknemer is onmisbaar voor een duurzaam herstel. Dit is geen moment voor standaardoplossingen, maar voor maatwerk, vertrouwen en een stapsgewijze terugkeer.

Kortdurend, middellang & langdurig verzuim: Duur en kosten

Kortdurend verzuim (1–7 dagen)

• Frequentie: De frequentie van kortdurend verzuim is vrij hoog. Het CBS rapporteert dat een verzuimperiode in 2023 gemiddeld 8,2 werkdagen duurde en dat de meeste gevallen van korte duur waren. Kortdurend verzuim betekent dat een medewerker minder dan een week ziek is, bijvoorbeeld bij een griepje of ander klein ongemak [1].
• Risico: Dergelijke verzuimdagen beïnvloeden de bezetting en kunnen leiden tot hogere werkdruk binnen teams. Werkgevers mogen in principe een redelijk verzoek tot kort ziekteverlof niet weigeren en zijn verplicht de verzuimdagen uit te betalen, tenzij er uitzonderingen zijn in cao’s. Bovendien blijken medewerkers die regelmatig kort verzuimen meer kans te hebben op langdurige uitval.

Middellang verzuim (8–42 dagen)

• Frequentie: Middellang verzuim duurt langer dan een week. Het valt qua duur tussen kort en langdurig in. Het duurt langer dan een paar dagen, maar wordt nog niet als langdurig beschouwd. Vaak speelt hierbij een combinatie van gedrag en medische noodzaak mee. Denk bijvoorbeeld aan herstel na een operatie of een blessure.
• Impact: De gemiddelde verzuimduur in dit segment ligt rond de 8,2 dagen per episode.
• Kosten: Gemiddeld kost een zieke medewerker tussen de € 362 en € 405 per dag in 2024, inclusief doorbetaling en vervanging [2].

Langdurig verzuim (>42 dagen)

• Frequentie: Langdurig ziekteverzuim – langer dan zes weken – komt minder vaak voor, maar heeft veel grotere impact. Het gaat bijvoorbeeld om chronische aandoeningen of stress- en burn-outklachten. De gemiddelde verzuimduur bij stressgerelateerde klachten is 101 werkdagen, en bij burn-out kan dit oplopen tot 163 werkdagen [3]. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor zowel werkgever als werknemer. Volgens de Wet verbetering poortwachter moet de werkgever een plan van aanpak opstellen en een intensief re-integratietraject starten, samen met de bedrijfsarts en arbodienst. Maatregelen kunnen variëren van een aangepaste werkplek tot een flexibel rooster of een andere werkomgeving om terugkeer te ondersteunen.
• Kosten:
• Gemiddeld €19.151 per stressgerelateerd verzuim­­traject.
• Bij burn‑out zijn de totale verzuimkosten ruim €60.200 per burn-out.
• Gemiddeld per verzuimdag kost dit €362 – €405 (all‑in).

Frequent verzuim, frequent kortdurend verzuim

Wanneer een medewerker zich meerdere keren per jaar ziekmeldt, is dat een signaal dat er iets uit balans is. Het gaat niet om het aantal dagen, maar om het patroon dat meer zegt dan de losse meldingen.

Meestal ligt de oorzaak niet in lichamelijke klachten, maar in mentale overbelasting, hoge werkdruk, te weinig herstelmomenten of onuitgesproken spanningen. Dit vraagt geen controle, maar oprechte interesse: wat speelt er echt?

Voor leidinggevenden is het belangrijk om dit niet te laten liggen. Geen vinkjes op een lijst, maar een open gesprek: wat maakt dat iemand regelmatig uitvalt, en wat heeft diegene nodig om duurzaam inzetbaar te blijven?

Bij Meulenberg helpen we organisaties zulke gesprekken op een natuurlijke manier te voeren zonder oordeel, maar met duidelijkheid. Want wie niets doet, ziet frequent verzuim doorschuiven naar langdurige uitval. En dat is precies wat je wilt voorkomen.

Kleuren verzuim

Wist je dat er ook verschillende kleuren verzuim bestaan? In de HR-wereld wordt soms gewerkt met een “verzuimkleurmodel”, waarbij verschillende kleuren staan voor de oorzaak of het type verzuim.

Wit verzuim

Er is sprake van wit verzuim wanneer een medewerker daadwerkelijk ziek is en daardoor niet kan werken. Denk bijvoorbeeld aan een operatie, griep of een acute fase van burn-out. Hierover bestaat geen discussie. Het vraagt vooral om goede begeleiding, zodat herstel kan plaatsvinden zonder extra druk.

Grijs verzuim

Bij grijs verzuim is iemand wel ziek of uit balans, maar zou met aanpassingen misschien (gedeeltelijk) kunnen werken. Denk aan klachten als vermoeidheid, lichte rugpijn of milde stress. Hier spelen vaak persoonlijke afwegingen mee: voelt iemand zich in staat om te werken, en is er voldoende steun vanuit de organisatie? Juist in deze grijze zone maakt begrip, maatwerk en flexibiliteit het verschil.

Zwart verzuim

Zwart verzuim is verzuim zonder geldige reden: iemand meldt zich ziek, maar is feitelijk niet ziek. Dit kan te maken hebben met onvrede, conflicten of motivatieproblemen. Het vraagt om een open gesprek over de onderliggende oorzaken, zonder direct te oordelen. Vaak blijkt er meer aan de hand dan alleen ‘niet willen werken’.

Roze verzuim

Bij roze verzuim werkt een zieke medewerker gewoon door. Dat klinkt loyaal, maar als een medewerker ziek is, maakt hij sneller fouten, is minder productief en zorgt er uiteindelijk voor dat het verzuim langer duurt. Vaak spelen betrokkenheid en verantwoordelijkheidsgevoel een rol, maar ook werkdruk of angst om collega’s te belasten. Hier is het belangrijk om de zieke werknemer ruimte te geven voor herstel en te laten zien dat goed zorgen voor jezelf ook in het belang van het team is.

Verzuimbeleid

Een goed verzuimbeleid begint met inzicht in de hoeveelheid verzuim binnen de organisatie en de oorzaken daarvan. Werkgevers zijn wettelijk verplicht om beleid te voeren dat ziekteverzuim beperkt en re-integratie bevordert. Dat betekent dat het belangrijk is om helder te hebben hoe de organisatie omgaat met ziekmeldingen, begeleiding en terugkeer naar werk.

In een effectief beleid worden voorgestelde maatregelen opgenomen die passen bij de aard en duur van het verzuim, zoals aanpassingen van de werkplek, flexibele werktijden of extra ondersteuning. Duidelijke afspraken tussen werkgever, werknemer en eventueel de bedrijfsarts zorgen ervoor dat iedereen weet wat er verwacht wordt, waardoor herstel en duurzame inzetbaarheid beter worden ondersteund.

Duurzame inzetbaarheid

Duurzame inzetbaarheid gaat over de lange termijn. Over medewerkers die niet alleen vandaag goed functioneren, maar dat over vijf of tien jaar nog steeds kunnen. Dat lukt alleen als je medewerkers gezond blijven, ze hun werk zinvol vinden en ze ruimte hebben om zich te ontwikkelen.

Een effectief HR-beleid speelt hierop in door structureel aandacht te geven aan de factoren die duurzame inzetbaarheid bevorderen. Wacht niet tot iemand uitvalt, maar kijk naar wat iemand nodig heeft om het fysiek, mentaal en emotioneel vol te houden. Waar zit energie en waar lekt die weg?

Bij Meulenberg zien we duurzame inzetbaarheid niet als een tijdelijk project, maar als een manier van werken. Dat betekent: oprechte gesprekken voeren, knelpunten bespreken en medewerkers actief betrekken bij hun eigen inzetbaarheid.

Flexibele werktijden, duidelijke verwachtingen en voldoende herstelmomenten helpen daarbij. Maar het echte verschil zit in gedrag: leidinggevenden die ruimte geven en medewerkers die verantwoordelijkheid nemen. Dat is de basis voor duurzame inzetbaarheid en dat is precies waar wij organisaties in ondersteunen.

Langdurig verzuim terugdringen met coaching

1. Eigenaarschap bij de medewerker

Wanneer medewerkers zelf de regie nemen over hun energie, gezondheid en ontwikkeling, blijven ze duurzaam inzetbaar. Wij ondersteunen organisaties om dit eigenaarschap te versterken met persoonlijke coaching, inspirerende trainingen en begeleiding die echt verschil maakt.

2. Leiderschap dat ruimte biedt

Duurzame inzetbaarheid begint bij leiders die niet alleen sturen op prestaties, maar ook op welzijn. Wij geven leidinggevenden praktische handvatten om het gesprek te voeren over belastbaarheid, motivatie en toekomstgericht werken. HR ondersteunt daarbij en speelt een belangrijke rol om deze gesprekken te faciliteren, zodat duurzame inzetbaarheid verankerd raakt in de hele organisatie.

3. Ingebed in de dagelijkse praktijk

Geen losse acties of jaarlijkse vitaliteitsweken, maar duurzame inzetbaarheid als vast onderdeel van de werkcultuur. Denk aan herstelmomenten, ontwikkelgesprekken en maatwerkafspraken. Wij helpen dit concreet en werkbaar te maken.

Conclusie: grip op verzuim begint bij aandacht

Verzuim heeft altijd impact op de medewerker, het team en de organisatie. Of het nu kort of langdurig, frequent of onzichtbaar is. Je kunt die impact beperken door verder te kijken dan verzuimregistratie. Het begint met inzicht, gedrag en het juiste gesprek.

Met een praktisch en mensgericht beleid voorkom je dat kleine signalen uitgroeien tot grote problemen. En met gerichte ondersteuning houd je mensen duurzaam inzetbaar. Bij Meulenberg Training & Coaching helpen we organisaties om verzuim echt aan te pakken. We gebruiken geen standaardmodellen, maar geven begeleiding die werkt in de praktijk.

Wil je weten hoe wij jouw organisatie kunnen helpen? Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek. Samen maken we verzuim bespreekbaar en beheersbaar.

Veelgestelde vragen

Referenties

1. HRMorgen.nl – Ziekteverzuim in cijfers – Gevonden op 18/08/2025
   Link naar de pagina op hrmorgen.nl
2. Arboconcern.nl – Analyse van kosten bij ziekteverzuim en besparingsmogelijkheden – Gevonden op 18/08/2025
   Link naar de pagina op arboconcern.nl
3. Decasemanageronline.n – Gemiddeld Ziekteverzuim in Nederland – Gevonden op 18/08/2025
   Link naar de pagina op decasemanageronline.nl