De invloed van omgeving op ons gedrag: We zeggen vaak dat we ‘onze eigen koers varen’, maar is dat ook altijd zo? Waar we ons wel of juist niet door laten beïnvloeden is lang niet altijd zwart wit. Het is vaak een schemergebied. Veranderingen in ons eigen gedrag zijn niet altijd plots, maar komen geleidelijk.
Soms heb je namelijk helemaal niet door dat je omgeving jouw gedrag direct of indirect beïnvloedt. Zo kun je je anders gaan gedragen. De veranderingen zijn niet doelbewust, maar kunnen jouw gedrag zo beïnvloeden dat jij daar hinder van ondervindt.
Soms kun je jouw omgeving kiezen. Maar wat als dit niet het geval is? Bijvoorbeeld je werkomgeving? Wat gebeurt er dan met ons en ons gedrag? De omgeving waarin we ons bevinden heeft dan dus direct en indirect invloed op ons gedrag.
Je omgeving bestaat uit verschillende factoren. Zo kun je bij omgeving letterlijk denken aan de ruimte waarin je je bevindt. Je omgeving bestaat echter uit veel meer facetten. Denk hierbij ook aan de mensen om je heen, de sfeer van je omgeving, kleuren, geuren, licht en donker. Zo bevat onze omgeving altijd veel meer elementen, die ons gedrag kunnen beïnvloeden, dan we ons beseffen.
De ideale omgeving
Van nature verkeert de mens het liefst in een veilige omgeving; een plek waar we ons geborgen voelen. Daardoor voelen we ons het best in een omgeving die we al kennen, omringd door mensen die we kennen. ‘Oost, west, thuis best’ is een spreekwoord dat meteen aangeeft dat ‘thuis’ een prettige plek voor ons is, of in ieder geval zou moeten zijn. Dat we ons thuis meestal prettig voelen komt doordat het een bekende omgeving is waar jij voor een groot deel meebepaalt hoe de sfeer en omstandigheden zijn.
Zo hebben we als holbewoners onze holen ingeruild voor prettige huizen of appartementen en jagen we niet meer, maar gaan we elke ochtend aan het werk om vervolgens ons voedsel in de supermarkt te kunnen kopen. Veel van onze gedragingen zijn echter minder veranderd dan we denken. Lichamelijk reageren we nog veelal hetzelfde op prikkels vanuit onze omgeving als eeuwen of millennia geleden.
Het liefst creëren we dan ook zelf een passende en prettige omgeving om ons heen. Op je thuisomgeving heb je tot op bepaalde hoogte een invloed. Hier ben je ook nog eens omringd door mensen die jij toelaat tot ‘jouw domein’. Factoren die je grotendeels zelf in de hand hebt maken het dus makkelijker om een fijne en vertrouwde plek te creëren.
Gedrag in een sociale context
Helaas kun je niet altijd invloed uitoefenen op je omgeving. Denk hierbij aan plaatsen waar veel mensen samenkomen zoals concerten, markten, protestdemonstraties et cetera. Dat we ons ook kunnen aanpassen aan een omgeving die niet de onze is maakt van ons sociale mensen. Hierdoor kunnen we namelijk ook nieuwe mensen leren kennen en met allerhande omstandigheden leren omgaan.
Slechts zelden heeft een omgeving voor iedereen de ideale omstandigheden. Ons aanpassingsvermogen is dan ook gelukkig flink ontwikkeld. Zo hebben we leren omgaan met veranderingen in onze omgeving. Dat we inmiddels zo flexibel zijn in de acceptatie van onze omgeving en ons kunnen aanpassen wil nog niet zeggen dat een aanpassing altijd goed is voor ons.
Verschillende omgevingsfactoren kunnen verschillende invloeden hebben op ons gedrag. Zo voelen we ons aangetrokken tot cafés en restaurants die warmte en gezelligheid uitstralen. De horeca-ondernemer speelt hier met zijn inrichting, muziek en meubilair op in. De ondernemer creëert een omgeving die mensen in het algemeen aangenaam vinden. Een omgeving kan dus uitnodigend zijn en ons gedrag direct beïnvloeden.
We stappen de horecagelegenheid binnen en voelen ons op ons gemak. We drinken en eten en brengen tijd door met vrienden of familie. Je ervaart de omgeving als prettig, de sfeer is ontspannen en je gedrag is daardoor sociaal.
Onze omgeving en ons gedrag
Er zijn veel manieren waarop onze omgeving van invloed is op ons gedrag. Zo is de kans groter dat je in een rommelige ruimte ook sneller geneigd bent om rommel te maken en daarin onverschilliger te zijn dan je normaal gesproken gewend bent. Een schone opgeruimde ruimte zal tot meer geordend en net kunnen rekenen. Wederom een duidelijke invloed van de omgeving op ons gedrag.
Ook is bewezen dat donkere ruimtes ten opzichte van lichte, heldere ruimtes onze stemming en humeur kunnen beïnvloeden. Donkere ruimtes verlagen onze activiteit in het algemeen, waar licht juist tot een hogere productiviteit leidt.
De verklaring is uiteraard simpel. We zijn geen nachtdieren dus wanneer het donker is wordt automatisch een rusttoestand aanmoedigt. ‘s Nachts willen we graag dat het donker is, want te veel licht heeft een nadelig effect op je slaapgedrag. Kortom er zijn legio voorbeelden die aantonen dat onze omgeving soms grote invloed heeft op ons gedrag.
De mensen om ons heen
Tot de omgeving rekenen we niet alleen een fysieke ruimte, maar ook de mensen die deze ruimte vullen. Thuis is dat je partner en eventueel je gezin. Op het werk zijn het jouw collega’s en soms ook de klanten waarmee je werkt. De mensen om ons heen bepalen gezamenlijk ook voor een groot deel hoe de omgeving er uit ziet, hoe deze aanvoelt en vooral ook hoe de sfeer is. Mensen beïnvloeden elkaar. Het zij bewust of onbewust.
Als er iemand in een gezelschap plotseling triest is doordat hij of zij bijvoorbeeld zojuist geïnformeerd is over een overlijden in de familie, dan zal dit een directe invloed hebben op de omgeving. Een feeststemming kan dan ineens omslaan in een mineurstemming. Mensen beginnen ineens ingetogener te spreken en soms zelfs te fluisteren. We passen ons aan aan een omgeving die ineens anders aanvoelt en een omgevingssfeer kan dus door een enkele wijziging volledig veranderen.
Op een kinderpartijtje kan het er ook gezellig aan toe gaan. Als slechts een klein deel van de groep ineens druk gedrag vertoont dan merk je vrijwel meteen dat andere kinderen hieraan mee gaan doen. De andere kinderen passen zich aan op de andere kinderen in hun omgeving. De mens is dus een grote invloed op ons gedrag doordat zij een belangrijke factor van de omgeving zijn.
De verschillende soorten invloeden van omgevingsfactoren op ons gedrag
Hieronder beschrijven we verschillende soorten invloed van de omgeving.
Invloed op jouw stemming:
De omgeving waarin je je begeeft kan jouw stemming beïnvloeden. Zo verandert je stemming wanneer je je in een zeer deprimerende of juist in een zeer vrolijke omgeving bevindt. Ook kleuren, licht en donker en zelfs geuren kunnen hier een rol in spelen.
Invloed op jouw acties en gedragingen:
Een rommelige omgeving zet aan tot onverschilligheid en om zelf ook rommelig/slordig gedrag te vertonen. Een drukke omgeving zet aan tot druk gedrag waar juist een kalme, serene omgeving het omgekeerde zal doen.
Invloed op interactie:
In een gezellig en warme omgeving zijn we sneller geneigd om sociale interacties aan te gaan met anderen. Je zoekt dit soort interacties sneller op als de omgeving zich daarvoor leent. Sfeer is hierbij een belangrijke factor. De sfeer wordt positief beïnvloedt door de inrichting, meubilair, maar ook door de mensen om je heen.
Invloed op stress:
De omgeving kan stress opwekken of de stress juist doen afnemen. Denk hierbij aan stress vanuit je werkomgeving, maar ook thuis kunnen bepaalde situaties in je omgeving juist bijdragen aan stress of dit doen afnemen. De invloed op stressgevoelens kunnen ontstaan door een hoge werkdruk, maar ook door een bepaald voorval in je direct omgeving.
Dit zijn slechts veelvoorkomende invloeden die de omgeving op mensen kan hebben. Er zijn nog veel meer voorbeelden te noemen. Vaak betreft het invloeden die we niet bewust ervaren. Sommige van deze invloeden vanuit onze omgeving kunnen echter ook nadelige gevolgen hebben.
Stress door onze omgeving
Wanneer op het werk een uitzonderlijke druk heerst dan is dat in je werkomgeving meteen te merken. Collega’s reageren soms kortaf, de gezelligheid verdwijnt wat meer naar de achtergrond en iedereen is gefocust ‘to get the job done’. Als mens passen we ons gedrag onmiddellijk aan aan de omstandigheden in onze omgeving. Ook jij focust ineens nog meer op de taken dan je normaal gesproken al doet. Je voelt het aan wanneer de mensen om je heen gestrest raken.
Sociale interactie heeft ineens minder prioriteit. Niemand op de werkvloer wil dat anderen de perceptie hebben dat het hun minder interesseert en dat ze niet dezelfde druk ervaren. Elders op deze website komt het ‘pleasegedrag’ aan bod. De mens wil van nature dus de mensen om hem of haar heen niet teleurstellen. Sterker nog: men stelt anderen graag tevreden. Wanneer onze omgeving haastig, gestrest en ons om welke reden dan ook onder druk zet, voelen we ons vanzelf ook gestrest. Als je dan eindelijk thuis bent dan zijn ook daar soms omstandigheden die stress creëren. Ook hierdoor verandert jouw gedrag op dezelfde wijze.
Waar stress ons in de oertijd instinctief stuurde door te vluchten of te vechten gaan we tegenwoordig anders om met stress. We vluchten niet meer, maar wel kunnen we proberen om problemen uit de weg gaan of ze proberen te ontkennen. We vechten niet meer maar zoeken naar andere oplossingen door bijvoorbeeld harder en meer te gaan werken. Onze omgeving draagt dus rechtstreeks bij aan de mate waarin we stress ervaren en hoe we er mee omgaan. Vooral dat laatste is iets waar we zelf wel invloed op hebben.
Stress en ons gedrag
Op een andere pagina op deze website leggen we al uit hoe stress ontstaat. Maar wat doet stress eigenlijk met ons gedrag? Stress brengt heel wat processen in ons lichaam op gang. Zo is reeds aangetoond dat stress een flinke invloed kan hebben op je gewicht, je slaapritme en liefdesleven. Het gedrag van de mens verandert ook in tijden van stress.
Doordat je slecht slaapt en/of rusteloos bent ben je vaak ook minder energiek. Doordat stress veelal gepaard gaat met een vorm van frustratie kan je in je gedrag ook ineens minder tolerant zijn naar anderen. Vaak moet het gezin, vrienden of moet zelfs collega’s hiervan de gevolgen ondervinden. Je bent vaak minder geduldig en zelfs een eventuele woede-uitbarsting op zijn tijd is niet uitgesloten. Je eet- en drinkpatronen kunnen drastisch veranderen. Hierdoor kunnen de eerder vermelde gewichtsproblemen ontstaan.
Stress kan je gedrag ook zo beïnvloeden dat roken en alcoholgebruik aanzienlijk toenemen. Veelal wordt je gedag ook minder sociaal. Je hebt de energie niet om af te spreken met familie en vrienden of je bent zelden in een goed humeur. Mensen die onder constante stress staan zullen na verloop van tijd merken dat ze zich minder openstellen voor sociale interactie. Je trekt je terug uit wat normaal gesproken jouw sociale vangnet is. Stress zorgt er ook voor dat je minder goed kunt focussen. Dat merkt je omgeving doordat je misschien minder goed werk aflevert maar ook privé kun je je soms minder goed concentreren op een gesprek, een tv-programma of op een goed boek. Kortom, stress heeft weinige goede invloeden op ons gedrag.
Gedrag in een werkomgeving
Als werkgever kun je praktisch proberen om de planningen en workloads zo goed mogelijk te spreiden. In de praktijk dit helaas niet altijd mogelijk is. Wel kun je ervoor zorgen dat je de stressmomenten in jouw onderneming zoveel mogelijk inperkt. Je kunt de gevolgen van stress en burn-out voorkomen door aan stresspreventie te doen. Je kan zelf leren om beter met stress om te gaan en het tijdig te signaleren.
Langdurige stress is nog steeds een grote veroorzaker van ziekteverzuim. Ziekte is iets waar medewerker noch werkgever op zitten te wachten.
We kunnen stress dus niet altijd voorkomen. Wel kunnen we een zo goed mogelijke omgeving creëren. Een omgeving waarin stress tot een minimum gereduceerd wordt. Een plek waarin prettige factoren die ons gedrag positief beïnvloeden worden benadrukt. Ook al kun je stress niet volledig voorkomen je kunt wel proberen er grip op te krijgen.
Ook kun je veel doen om te voorkomen dat medewerkers uiteindelijk zelfs met een burn-out te maken krijgen. Het is niet alleen van belang om stress te signaleren en naar een oplossing te zoeken, maar het is ook zake om op een juiste manier om te gaan met personen die terugkeren na een burn-out. Samen kunnen we een omgeving creëren waarin ons gedrag zo min mogelijk negatief wordt beïnvloed.
Gerelateerde artikelen
- Stressoren in het werk: werk dat leidt tot extra stress
- Back to the basics (als het allemaal teveel wordt)
- Simpel leven: het geheim van een stressvrij bestaan
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Interessant stuk.