Autonomie van werknemers: Wat heeft een werknemer nodig om werkgeluk te ervaren? Autonomie speelt hierin een cruciale rol. Meer nog, werknemers die zeggenschap hebben over hun werk en (werk)keuzes, zijn vaak productiever.
Er is zelfs een verband tussen meer autonomie en minder burn-outklachten. Vandaar dat steeds meer organisaties de autonomie van hun werknemers hoog op de agenda hebben staan. Wat is autonomie? En hoe kun je als organisatie de autonomie van je werknemers bevorderen?
Wat is autonomie?
Autonomie kun je opdelen in twee woorden die beide uit het Grieks komen: autos, wat ‘zelf’ betekent, en nomos/nomia, wat ‘wet’ betekent. Autonomie betekent dan ook dat iemand zelf zeggenschap heeft, zelf als het ware de ‘wet’ bepaalt.
Voor werknemers houdt autonomie in dat ze voldoende invloed kunnen uitoefenen op 1) het werk en 2) de manier waarop het werk uitgevoerd wordt.
Autonomiebehoefte
De behoefte aan autonomie kan verschillen per werknemer. Maar volgens arboportaal (https://www.arboportaal.nl/campagnes/actieteam-goed-gezond-werken/de-basisbehoeften-van-elke-werknemer) valt autonomie onder een van de basisbehoeften van een werknemer.
Welke persoonlijkheden je dus ook hebt op de werkvloer, ze hebben er allemaal, stuk voor stuk, behoefte aan. Als leidinggevende is het belangrijk om na te denken over de autonomiebehoefte van individuele werknemers, zodat je ze kunt geven wat ze nodig hebben.
Iemands autonomiebehoefte is ook afhankelijk van zijn functie. Een werknemer die aan de lopende band staat, heeft waarschijnlijk minder beslissingsvrijheid (nodig) dan een ontwerper van automodellen. Het is aan de leidinggevende om goed te bekijken of de werknemers de autonomie hebben die ze nodig hebben om optimaal te functioneren.
Hoge taakeisen, minder autonomie
Volgens de Arbobalans 2018 (https://www.monitorarbeid.tno.nl/publicaties/arbobalans-2018) ervaren werknemers regelmatig te weinig autonomie. Van de werknemers ervaart 45% regelmatig een lage autonomie. En dat terwijl de taakeisen van werknemers toenemen.
Dat is een ontwikkeling waar TNO zich zorgen over maakt. Hoge taakeisen en lage autonomie brengt TNO in verband met werkstress. TNO stelt zelfs: ‘De stijging in burn-outklachten hangt onder andere samen met een dalende autonomie en stijgende taakeisen.’
Wat zijn de voordelen?
Het is inmiddels duidelijk dat het veel voordelen heeft om in te zetten op de autonomie van je werknemers, zeker nu de taakeisen van werknemers stijgen. Wat zijn voordelen van autonomie bij je werknemers? We zetten er een paar op een rij en zullen vervolgens een aantal uitwerken.
- Meer werkgeluk
- Meer loyaliteit
- Minder verzuim
- Meer productiviteit
- Minder kans op burn-out
- Meer teamspirit
- Meer creativiteit
- Minder stress
- Meer groei
- Betere sfeer
- Meer ontwikkeling
- Meer flexibiliteit
Werkgeluk
Een werknemer die autonomie ervaart, is gelukkiger in zijn werk. Dat is belangrijk omdat hij als mens heel wat tijd doorbrengt op de werkvloer. Zijn werk is een groot deel van zijn leven. Werkgeluk en levensgeluk staan dus niet zo ver van elkaar en hebben veel invloed op elkaar.
Juist het feit dat een werknemer veel beslissingen zelf mag maken, geeft hem zelfrespect en (mens)waardigheid. Dat geldt vooral als hij het vertrouwen van zijn leidinggevende voelt. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat een werknemer die autonomie ervaart, waarschijnlijk minder snel op zoek gaat naar een andere baan. Autonomie leidt dus tot gelukkiger en loyalere werknemers.
Alle andere voordelen van autonomie die hieronder genoemd worden, zijn allemaal een logisch gevolg van meer werkgeluk. Vandaar dat wij al jaren trainingen geven aan bedrijven om ze op weg te helpen naar meer werkgeluk. Autonomie is een van de belangrijkste randvoorwaarden voor werkgeluk.
Zie ook: Help je werknemers op weg van werkdruk naar werkgeluk
Minder stress
Autonomie zorgt er bij uitstek voor dat een werknemer zich gehoord voelt. Hij krijgt namelijk de vrijheid om zijn werkzaamheden uit te voeren op de manier die hij zelf heeft bedacht. Hij heeft dus niet het gevoel dat zijn leidinggevende hem steeds op de vingers kijkt. Geen negatieve stress dus.
De stress die een autonome werknemer wel kan ervaren, is positieve werkstress: de motivatie om goed werk te leveren. Psychologieprofessor Steve Maier zegt hierover dat ‘stressfactoren waar we geen controle over hebben veel schadelijker zijn dan stress die we wel in enige mate kunnen controleren’. Als je ervoor zorgt dat de werknemers van jouw kant geen onnodige stress ervaren, zul je ze ook gelukkiger op de werkvloer meemaken.
Minder verzuim
Meer autonomie leidt tot minder ziekteverzuim. Zoals we hebben gezien, zorgt meer autonomie voor meer werkgeluk. Als je met plezier werkt, kost je werk je minder moeite en minder negatieve energie. Daarom: betere luim, minder verzuim.
Het is niet voor niets dat TNO lage autonomie gekoppeld aan hoge taakeisen in verband brengt met burn-outklachten. Een werknemer met autonomie voelt zich bovendien verantwoordelijk voor zijn eigen aandeel binnen het team of binnen een afdeling. Hij voelt zich betrokken en werkt met plezier. Dat zijn kenmerken van een bevlogen werknemer.
Zie ook: Wie is er verantwoordelijk voor ziekteverzuim?
Meer productiviteit en groei
Met autonomie kan de som meer zijn dan het geheel der delen. Als je afdeling als een team samenwerkt en iedereen zijn of haar rol goed invult, bereik je meer dan wanneer iedereen precies doet wat er voorgeschreven is. Natuurlijk heeft iedereen in een team een taak. Iedereen moet weten wat die taak is. Maar als iedereen zeggenschap heeft over de invulling van die taak, krijg je eerder dat personen gaan excelleren.
Het is zoals een team dat goed op elkaar ingespeeld is. Ze bereiken samen steeds meer omdat iedereen groeit in zijn rol. De sfeer wordt beter, iedereen gaat voor elkaar door het vuur. Een zelfde teamspirit en goede sfeer kan ontstaan in een werkteam.
Als leidinggevende heb je de taak om de juiste persoon op de juiste plek te krijgen. Daarna is het een kwestie van motiveren. Teamleden vinden hun autonome plek in een overzichtelijke groep en ontwikkelen zichzelf op een duidelijker vlak. Ieder teamlid zal zich nuttig voelen waardoor er meer ruimte is voor creativiteit en groei. Meer individuele groei, meer groei in de zelfsturende teams, meer groei in het hele bedrijf.
Betere ontwikkeling
Werknemers kunnen zich meer ontwikkelen dan leidinggevenden soms denken. Ze moeten alleen de ruimte krijgen om dat te doen. Je zult misschien verbaasd staan van de mogelijke toevoegingen aan je onderneming. Vaak blijft hier een hoop potentieel onbenut.
Neem het voorbeeld van een werknemer die we Klaas-Jan zullen noemen. Bij een reorganisatie was er voor hem geen plek meer. Hij begint voor zichzelf en heeft binnen no time een goed lopende onderneming in zijn vakgebied. Hij doet nu moeilijker taken dan toen hij nog in loondienst was. Hoe komt dat? Hij maakt zijn eigen inschattingen en bekijkt wat hij nodig heeft om zich te ontwikkelen.
Wat jammer dat zijn baas het potentieel van deze werknemer nooit heeft benut. Klaas-Jan had te weinig zeggenschap in zijn werk en kwam daardoor niet tot bloei. Een gemiste kans! Maak van je werknemers ondernemers in loondienst door autonomie.
Flexibeler als organisatie
Een werknemer die zeggenschap heeft over zijn werk en hoe hij dat werk uitvoert, is flexibeler. Hij heeft niet een soort handleiding uit zijn hoofd geleerd: hij weet wat hij doet en waarom hij het doet. Hij zal zijn werkwijze ook afstemmen op de behoefte en de situatie. Als de situatie en behoefte veranderen, zal hij zonder problemen zijn aanpak daarop afstemmen.
Als autonomie een thema is binnen de organisatie en alle medewerkers op deze manier werken, zal de organisatie flexibeler omgaan met veranderingen. Flexibiliteit is in een markt die snel verandert erg belangrijk om bij te blijven. Bedrijven willen snel kunnen inspelen op veranderende omstandigheden. Dit kan alleen als autonomie organisatiebreed een thema is.
Autonomie stimuleren
Wees als werkgever creatief bij het stimuleren van autonomie bij je werknemers. Zoals eerder besproken leent de ene functie zich er misschien meer voor dan de andere, maar werknemers hebben allemaal dezelfde basisbehoeften. Bekijk per werknemer in welke mate hij behoefte heeft aan autonomie.
Hoe kom je erachter wat iemands behoefte is? Vraag het. Ja inderdaad: vraag simpelweg wat iemands behoefte is. En luister vervolgens. Wil iemand zich graag ontwikkelen? Of wil iemand liever gehoorzaam het werk verrichten op basis van jouw ideeën? Geef iemand in beide gevallen ruimte.
Een lage autonomiebehoefte kan veroorzaakt worden door gebrek aan vertrouwen. Kijk daarom of je zo’n werknemer meer vertrouwen kunt geven. Geef hem taken die hij aankan en laat zijn zelfvertrouwen op die manier groeien. Als hij steeds de sturing, vrijheid en waardering krijgt die hij nodig heeft, zal hij steeds zelfstandiger kunnen werken.
Grip krijgen op verzuim als gevolg van stress en burn-out?
Dring de groeiende gevolgen van stress en burn-out terug!
Meulenberg Training & Coaching verzorgt dagelijks workshops en trainingen binnen bedrijven om grip te krijgen op stress en burn-out. De resultaten? Meer grip, meer herkenning, een betere, open communicatie en minder verzuim.
Meer informatie hierover? Neem contact op:
Binnen 24 uur een reactie.
Een stappenplan voor autonomie
Hoe creëer je autonomie?
- Raak als organisatie overtuigd van het voordeel van autonomie
- Bespreek autonomie(behoefte) met je werknemers
- Investeer in opleiding
- Stop bewust met micromanagen
- Geef opdrachten zonder onnodige invulling te geven
- Geef ruimte voor experimenten
- Evalueer experimenten/resultaten en leer met elkaar van de successen en mislukkingen
- Vraag zo nodig een externe partij om de organisatie te helpen bij de bewustwording over dit onderwerp. Pas als iedereen achter autonomie staat, heeft het kans van slagen.
Valkuilen bij autonomieHoeveel voordelen het ook heeft om autonomie te stimuleren, het is ook verstandig op de hoogte te zijn van enkele valkuilen als het gaat om autonomie. Geef als werkgever niet zo veel vrijheid dat je de regie volledig kwijtraakt en niet meer op de hoogte bent van hoe projecten lopen.
Autonomie is dus niet: zoek het lekker uit, we zien elkaar weer als het klaar is. Je wilt geen chaos. Je wilt een team dat weet wat er moet gebeuren, met een rolverdeling voor elk teamlid. Gebrek aan betrokkenheid van de leidinggevende kan demotiverend werken.
Werknemers willen graag beslissingen nemen, maar ze zullen af en toe moeten kunnen sparren over welke opties er zijn en wat de beste keuze is. Gun elkaar voldoende contactmomenten, zodat iedereen gemotiveerd blijft en eventuele problemen in een vroeg stadium opgelost kunnen worden.
Omarm autonomie als organisatie
Uit recente onderzoeken blijkt dat er voor werkgevers behoorlijk wat werk aan de winkel is als het gaat om autonomie. Ongeveer de helft van de werknemers ervaart niet voldoende autonomie! Dat is een enorme groep die minder werkgeluk ervaart en meer risico loopt op werkstress en burn-out. Dat is een enorm potentieel dat onbenut blijft.
Zelfsturende teams waarbinnen iedereen autonomie ervaart zijn belangrijker dan ooit. Investeer dus in de autonomie van je werknemers; zorg dat je bedrijf gezond en gezellig blijft. Zo voorkom je een hoop narigheid en creëer je een klimaat van werkgeluk, bevlogenheid, productiviteit en ontwikkeling.
Wie zijn wij?
Meulenberg Training en Coaching ondersteunt, met een team van ervaren trainers, organisaties bij de preventie van stress en het (her)vinden van werkgeluk op de werkvloer. Onze trainingen zijn gericht op leidinggevenden binnen bedrijven. Een burn-out kost de organisatie al snel € 70.000.
Naast het financiële leed is het menselijk leed groot. Niet alleen voor de werknemer maar ook voor naaste collega’s die de klappen op moeten vangen. Voor je het weet zit je in een negatieve vicieuze cirkel.
Wil je een effectieve aanpak voor langdurig verzuim en het vergroten van werkplezier? (in plaats van continue brandjes te blussen). Wil je je dat we met je meedenken? In een meedenksessie denken we een uur met je mee. Onze ervaring is dat we de kern op tafel krijgen. De meedenksessie is geheel kosteloos, wij begrijpen ook dat je wilt weten met wie je te maken hebt.
Gerelateerde informatie
In onze kennisbank vind je honderden artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen: