Het imposter syndroom: ben jij bang door de mand te vallen?

Het imposter syndroom: Heb jij ook weleens het gevoel dat je niet bekwaam genoeg bent voor je werk? Je hebt netjes je opleiding afgerond en je hebt misschien zelfs al jaren werkervaring opgedaan, maar toch heb je altijd het gevoel dat anderen het veel beter kunnen doen.

Het maakt niet uit hoeveel succes je hebt of hoeveel complimentjes je ontvangt, je blijft sterk aan jezelf twijfelen. En je hebt altijd de angst dat vroeg of laat anderen erachter zullen komen dat je eigenlijk helemaal niets kan.

Als jij last hebt van je eigen gedachten die je omlaag halen en je onzeker maken, is dit artikel voor jou geschreven. Je bent namelijk niet de enige die dit gevecht in zijn hoofd voert. Wat is het imposter syndroom precies? Hoe ontstaat het? En wat kun je doen tegen dat negatieve stemmetje in je hoofd?

Wat is het imposter syndroom?

Het imposter syndroom wordt ook wel het oplichterssyndroom of bedriegerssyndroom genoemd. Het woord ‘syndroom’ klinkt gelijk als iets heftigs, maar het is geen psychische aandoening. De term wordt gebruikt om de onderliggende angst aan te geven dat anderen zullen ontdekken dat je eigenlijk helemaal niet zo goed bent in je werk. Je hebt het gevoel dat je een bedrieger bent en dat je gewoon maar wat aanrommelt.

De term vindt zijn oorsprong in 1978. Klinisch psychologen Pauline Clance en Suzanne Imes publiceerden in dat jaar het artikel: “The imposter phenomenon in high achieving women: Dynamics and therapeutic intervention” [1].

In het artikel wordt het onderzoek beschreven dat zij hielden onder een groep hoog opgeleide vrouwen die sterk aan zichzelf twijfelden. Ze dachten dat hun succes een fraude was en dat dat vroeg of laat aan het licht zou komen.

Hoe ontstaat het imposter syndroom?

Iedereen voelt zich weleens onzeker over zijn eigen kunnen. Maar bij het imposter syndroom is het een sterke overtuiging over jezelf die je moeilijk kunt weerleggen. Hoe komt het dat sommigen meer last hebben van imposter gevoelens? Het heeft voor een groot deel met je persoonlijkheid te maken en ook je opvoeding speelt een rol.

Weinig zelfvertrouwen

Het imposter syndroom komt veel voor bij hoger opgeleiden die een laag zelfbeeld hebben. Sommigen hebben van nature weinig zelfvertrouwen en anderen zijn met de tijd zo gevormd door hun omgeving. Doordat je weinig in jezelf gelooft, geloof je ook niet dat je intelligent bent en succes verdient.

Perfectionistisch

Ook perfectionisten lopen meer risico dit syndroom te ontwikkelen. Je legt de lat heel hoog voor jezelf, het moet altijd beter en het is nooit goed genoeg. Helemaal als je ouders hebt die erg prestatiegericht zijn, kun je een ontevredenheid over je eigen kunnen hebben ontwikkeld. Een behaald succes stelt niet zoveel voor, omdat het beter kan.

Onzeker over prestaties

Ook al ben je enorm goed voorbereid en heb je succes, je blijft je onzeker voelen over je prestaties. Je voelt je een bedrieger, omdat je denkt dat jouw succes puur toeval is. Je hebt geen prestatie geleverd dankzij jouw capaciteiten, maar dankzij externe omstandigheden. Bovendien stelt je succes niet zoveel voor. Iedereen had het kunnen doen.

Imposter syndroom leidt tot stress en burn-out

Om maar niet door de mand te vallen, ga je overmatig hard werken. Een fout maken betekent voor jou een bewijs dat je het echt niet kan. Je zet dus alles op alles om je werk zo goed mogelijk uit te voeren. Maar de goede resultaten van je harde werk geven je niet meer zelfvertrouwen. Je gaat steeds harder werken en gaat over je eigen grenzen heen. Je ervaart steeds meer stress en je loopt een groot risico burn-out te raken.

Anderen doen het tegenovergestelde en vluchten voor uitdagingen. In plaats van de lat heel hoog te leggen, leg je hem juist heel laag. Zo denk je te voorkomen dat anderen ontdekken dat je eigenlijk niets kan. En mocht je toch door de mand vallen, val je in iedere geval minder diep. 

Maar helaas is dit niet een goede manier van jezelf beschermen. Je kunt niet doen waar je eigenlijk goed in bent, je krijgt geen uitdagingen meer, je ambities verdwijnen en al die dingen kunnen veel stress geven. Door onder je niveau te gaan werken, loop je het risico bore-out te raken.

Het imposter syndroom en meer studeren

Is hogerop komen een idee? Een extra cursus volgen om sterker in je schoenen te komen staan? Helaas raak je imposter gevoelens niet kwijt door meer ervaring op te doen. Je kunt zelfs meer last van het syndroom krijgen, omdat er zogenaamd meer van je verwacht wordt als je meer diploma’s hebt. En jij blijft je onbekwaam voelen om aan al die verwachtingen te voldoen.

Hoe ga je er mee om?

Hoe kom je af van dat vervelende stemmetje in je hoofd die je constant herinnerd dat anderen veel beter zijn? Is het mogelijk je op je plek te gaan voelen op je werk?

Praat erover

Een positieve feedback op je werk krijgen is niet voldoende om het imposter syndroom te bestrijden. Maar het kan wel een opluchting zijn als je hoort dat anderen met dezelfde gevoelens worstelen. Dit kan je helpen je er meer over te uiten en de oorzaak van de imposter gevoelens te achterhalen.

Hoe voel jij je nu bijvoorbeeld, terwijl je dit artikel leest? Is het stiekem niet prettig dat er een naam is voor dit constante gevecht in je hoofd? Neem daarom iemand in vertrouwen en praat over je negatieve gedachten.

Ontdek de onderliggende angst

Ben je bang afgewezen te worden? Of denk je dat je wordt ontslagen als je een fout maakt? Door op zoek te gaan naar wat de kern van je angst is, kun je je realiseren dat die angst onterecht is. Hoe beter je de imposter gedachten gaat herkennen, hoe sneller je ze kunt weerleggen.

Je gedachten veranderen is niet makkelijk en het zal je niet in een keer lukken. Maar je kunt jezelf trainen. Wanneer je het negatieve stemmetje in je hoofd beter gaat herkennen, lukt het je beter je gedrag er minder door te laten bepalen.

Schrijf complimenten op

Wanneer je af en toe een compliment krijgt, is dat niet voldoende om van die diepgewortelde overtuigingen af te komen. Maak daarom specifiek een lijstje van je successen en schrijf de complimenten op. Op een moment dat negatieve gedachten de overhand nemen, kun je terugvallen op je lijstje om een realistischer kijk op jezelf te krijgen.

Wees natuurlijk zelf ook gul in het geven van complimenten. Er lopen meer mensen met het imposter syndroom rond dan je denkt. Praat er daarom meer over en durf je eigen angsten onder ogen te komen. Denk jij dat je het imposter syndroom hebt? Hoe ben je erachter gekomen? En wat helpt jou ermee om te gaan?

Bronnen

1. “Definition of term” –