Komt een burn-out door de werkgever? Dat is een interessante vraag, maar helaas is deze vraag ook deels suggestief. Want ook al zou een werkgever zijn best doen om alle werknemers een burn-out te bezorgen, dan zou dat nog niet lukken.
Persoonlijke factoren bij de werknemer spelen altijd een rol. Maar de houding, organisatie en acties van een werkgever kunnen het percentage burn-out wél zeer sterk verhogen of verlagen. Dus het is de moeite waard om daar wat mee te doen. Hieronder vind u een aantal tips om uw organisatie te behoeden voor langdurig verzuim.
Cijfers over burn-out
Onlangs werden nieuwe cijfers bekend gemaakt over het aantal werknemers dat zich met een teveel aan stress of een burn-out bij de bedrijfsarts meldt. De uitkomsten zijn schokkend: in 2016 was het percentage mensen dat leed aan een psychische beroepsziekte gestegen naar 42 procent. In de meeste gevallen ging het om een burn-out.
In 2014 lag dit percentage nog een stuk lager, namelijk op 32 procent. Volgens Van der Molen – hoofd van het Nederlands Centrum van Beroepsziekten van het AMC – is de oorzaak van de toename van het aantal burn-out gevallen te verklaren door de werkbelasting die steeds verder omhoog gaat.
De realiteit: 14 procent van de werknemers heeft jaarlijks burn-out klachten. Volgens de Arbobalans van TNO heeft ruim 22 procent van het ziekteverzuim een directe relatie heeft met overspannenheid en burn-out. Dit laat zien dat er iets structureel flink mis gaat op de gemiddelde werkvloer.
Werkgevers lijken zich niet te realiseren dat de jaarlijkse kosten voor het doorbetalen van zieke werknemers meer dan 10 miljard bedragen. Door stress en burn-out zitten werknemers gemiddeld 7 maanden thuis en moet hun salaris gewoon worden doorbetaald. Ziekteverzuim kost minimaal 250,- per dag.
De vervanging van zieke werknemers is bij de kosten nog niet eens meegerekend. Een burn-out kost derhalve al snel 70.000,-. Veel werkgevers vervangen de zieke werkkrachten niet vanwege de hoge kosten, met het gevolg dat het overige en nog gezonde personeel extra hard aan de slag moet. Het gevolg daarvan laat zich raden.
Belangrijke factoren voor langdurig ziekteverzuim
In het rapport langdurige werkloosheid (LISV 1999) worden de volgende stressoren benoemd:
- Een slechte werksfeer en gebrek aan mogelijkheid het eigen werktempo te bepalen verhogen het risico vier keer.
- Een hoog werktempo en een gemis aan creatieve inbreng verhogen het risico drie keer.
- En eentonig werk, geen plezier hebben in het werk en een hoge tijdsdruk verhogen het risico twee keer.
Daarnaast is een algemeen organisatie-bewustzijn voor de risico’s van burn-out binnen van belang. Hierdoor worden persoonlijke- en organisatiefactoren die de kans op burn-out vergroten binnen een organisatie sneller onderkend.
Persoonlijke factoren die leiden tot langdurig ziekteverzuim
Er zijn een heel aantal persoonlijke factoren die werknemers extra vatbaar maken voor burn-out. Hieronder noem ik er een aantal:
- Perfectionisme. Perfectionistische mensen hebben als valkuil nooit tevreden te zijn over hun werk. Ze verrichten daardoor vaak meer werk dan er van ze gevraagd zijn. Ze hebben vaak ook een doorzettingsvermogen zonder rem ontwikkeld, de perfectionistische drive stuwt ze voort. Zonder deze rem nemen ze geen maatregelen om de eigen stress, overspannenheid of burn-out te voorkomen.
- Doorgeschoten ‘hard werken mentaliteit’. Vanuit de, deels onbewuste, gedachte dat je alles oplost met harder werken zullen deze mensen regelmatig mogelijke maatregelen om de eigen stress, overspannenheid of burn-out te voorkomen als onzin beschouwen.
- Overmatige zorgzaamheid. Sommige mensen zijn zo zorgzaam dat het sterk ten koste gaat van zichzelf. De oorzaak hiervan ligt vaak in jeugdtrauma’s of in parentificatie. Ze zullen vaak geen maatregelen nemen om de eigen stress, overspannenheid of burn-out te voorkomen, omdat een ander hun nu eenmaal nodig heeft.
- Een narcistische instelling. Vanuit de behoefte een bepaalde onzekerheid te ‘overrulen’ heeft iemand de houding aangenomen van ‘ik kan alles’, ‘ik ben altijd sterk’ of ‘ik ben erg goed’. Voor deze mensen is het lastig aan zichzelf toe te geven dat het werk teveel wordt. Daarom nemen ze geen maatregelen om de eigen stress, overspannenheid of burn-out tegen te gaan.
- Aangeleerde hulpeloosheid. Door ervaring in de jeugd of hun latere leven hebben mensen het geloof verloren dat ze invloed op hun situatie hebben. Ze laten zich daardoor te veel gebeuren zonder adequate ‘coping-strategieën’ in te zetten. Daarom nemen ze niet de nodige maatregelen om de eigen stress, overspannenheid of burn-out te voorkomen.
Komt een burn-out door de werkgever?
Naast persoonlijke factoren die ervoor zorgen dat een medewerker een burn-out krijgt, zijn er ook factoren waar een leidinggevende invloed op heeft. Werkplezier speelt hierbij in ieder geval een belangrijke rol. Als je op je werk merkt dat jij belangrijk bent, dat je verantwoordelijkheid mag dragen en je gewaardeerd wordt, dan groeit jouw zelfvertrouwen.
Zelfvertrouwen dat bijdraagt aan een gelukkig gevoel. Als jij je gelukkig voelt op je werk, is de kans kleiner dat je teveel stress gaat ervaren. Juist deze stress draagt bij aan een verhoogde kans op het krijgen van een burn-out.
Leidinggevenden kunnen burn-out voorkomen
Een belangrijke factor als het gaat om het werkplezier is de houding van leidinggevenden. Heb je een baan waarbij jouw leidinggevende / je manager geen duidelijkheid geeft over wie wat moet doen, dan kun je daar onzeker van worden. Dat is een voedingsbodem voor stress en dat wil je graag voorkomen. Een leidinggevende heeft de taak om duidelijk aan te geven wat er van zijn werknemers wordt verwacht. Als jouw baas of manager teveel van je verwacht, dan kan dit jou onder druk zetten. Je krijgt het gevoel dat je veel moet en dat je geen steken mag laten vallen.
Een goede leidinggevende schept duidelijkheid maar luistert naar zijn mensen en voelt aan wat er van ze gevraagd kan worden. De combinatie van duidelijkheid scheppen, het creëren van een goede werksfeer samen met een warme persoonlijke aandacht voor de medewerkers zorgt voor een lager ziekteverzuim. Uit onderzoek van het Nederlands Instituut voor Onderzoek en Gezondheidszorg (NIVEL) is gebleken dat het ziekteverzuim in de gezondheidszorg sterk afneemt wanneer leidinggevenden investeren in goede werkomstandigheden en een prettige, ontspannen werkklimaat.
Gehoord worden door een leidinggevende
Als jouw leidinggevende / manager oog heeft voor jouw persoonlijke omstandigheden en echte belangstelling voor jou heeft, dan voel jij je serieus genomen. Alleen dat gevoel al zorgt ervoor dat jij je gewaardeerd voelt waardoor jij het werk beter aankunt. Zelfs “een stapje harder lopen” voor een baas die jou serieus neemt is dan geen punt meer.
Voor leidinggevenden is de boodschap helder: heb oog voor jouw mensen, je personeel en laat blijken dat je echte belangstelling voor ze hebt. Een werknemer die met een vervelende thuissituatie te maken heeft moet zijn verhaal kwijt kunnen, ook bij zijn leidinggevende. Soms kan ziekteverzuim worden voorkomen door iemand die door persoonlijke omstandigheden niet optimaal kan functioneren een paar dagen verlof te geven.
Voorkomen is beter dan genezen. Een werkgever die letterlijk geen oog heeft voor zijn personeel, omdat hij niet of nauwelijks contact heeft met zijn mensen, weet niet wat er speelt “op de werkvloer”, Hij/ zij ziet niet hoe mensen werken en of ze onder stress gebukt gaan.
Geluk in het werk, dat wil iedereen. Kinderen kunnen voor volwassenen een voorbeeld zijn als het om werkgeluk gaat. Kinderen experimenteren, maken fouten, voelen wat wel en niet goed gaat en raken betrokken bij wat ze doen. Als volwassenen dat niet mogen in hun werksituatie, kunnen ze zich ingeperkt voelen.
Een baas kan belemmerend werken, terwijl het tegendeel de bedoeling is. Een bemoeizuchtige manager is niet geliefd en kan onbedoeld stress bij zijn personeel veroorzaken. Een baas die jou de ruimte geeft en aanvoelt wat je nodig hebt kan waardevol zijn in het voorkomen van conflicten en stress.
Leiderschap dat ziekteverzuim beperkt
Een interessant voorbeeld van “hoe het ook kan” is de Gemeente Hollands Kroon (Wieringermeer en omgeving): de managers zijn verdwenen en de ambtenaren kregen zelf de verantwoordelijkheid om het werk te leveren waarvoor ze waren aangenomen. Wat werd er gevraagd van het personeel: Vertrouwen, bevlogenheid, contact, respect en lef. Wat bleek? De geluks- en tevredenheidsmetingen vlogen omhoog, het ziekteverzuim daalde en er werd veel geld bespaard door zelfsturende teams.
Vitaal personeel is goud waard en werkgevers realiseren zich dat steeds meer. Bewegen is belangrijk en op steeds meer werkplekken kun je gebruik maken van sportfaciliteiten. Veel bedrijven stimuleren “wandelen tussen de middag” en organiseren sportieve activiteiten voor het personeel. Dat zijn goede ontwikkelingen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat bewegen een essentiële rol speelt bij het voorkomen van stress en burn-out.
De kans op burn-out bij werknemers te verminderen
Als het gaat om een functie met risicofactoren op het gebied van burn-out kunt u nieuwe medewerkers selecteren die hier minder gevoelig voor zijn. Helaas is het regelmatig zo dat kwaliteiten die mensen erg geschikt maken voor een functie tegelijkertijd ook een risicofactor voor burn-out zijn. In dat geval is het belangrijk om uit te vragen welke strategieën zij hebben ontwikkeld om niet in de, bij hun kwaliteit horende, valkuilen te stappen.
Een deel van bovenstaande stressoren kan in veel gevallen tegen gegaan worden zonder dat er een grote organisatieverandering nodig is. Dat zijn:
Eigen tempo
- De mogelijkheid om het eigen werktempo te bepalen. Bij het inplannen van een agenda van een werknemer die veel afspraken met klanten of collega’s heeft kan bijvoorbeeld besloten worden dat iedere vierde afspraak vooraf vrij gepland wordt: de werknemer kan die tijd dan naar behoefte invullen met last-minute afspraken, administratieve taken en/of het onverwacht uitlopen van de eerdere afspraken. Zo krijgt de medewerker een groter gevoel van controle over zijn/haar drukke werk. Er zijn natuurlijk meer mogelijkheden om zelf te bepalen hoe de tijd wordt ingedeeld.
Creativiteit
- De mogelijkheid om eigen creativiteit in te brengen. Hierbij is het goed om te bedenken dat er meerdere soorten creativiteit zijn. Soms gaat het om de eigen creatieve expressie. Maar het gaat vaak ook om het inzetten van eigen creativiteit bij technische, organisatorische en/of intermenselijke oplossingen voor een voorliggend probleem. Onderzoek eens of het mogelijk is in uw organisatie om (geheel of gedeeltelijk) van standaardoplossingen af te stappen en mensen meer eigen regie te geven. Bovendien zal het hun rust geven als ze weten dat ze een oplossong kunnen inzetten die beter bij hun persoonlijkheid past.
Eentonigheid
- De organisatie kan bekijken of eentonig werk doorbroken kan worden door een andere indeling van de week. De kans is groot dat er meerdere taken zijn. Het helpt om die sneller in de tijd te rouleren of onder werknemers te laten rouleren. Ook kan het helpen om het werk met (wisselende) collega’s te laten doen of in een andere, prettigere omgeving.
Let wel op of de werknemer deze variatie wil. Het komt voor dat bijvoorbeeld laagopgeleide werknemers erg gehecht zijn aan hun eentonige werk en/of de afdeling waar ze werken.
Plezier
- Als mensen geen plezier hebben in het werk is het zaak te achterhalen waar ze wel plezier in hebben. Dat kan een bepaald type werkzaamheden zijn, maar ook een bepaalde werkomgeving (bijvoorbeeld klanten in de buurt die zo nu en dan een vraag stellen) of een bepaald type omgang met collega’s en/of klanten. Zo komt u er achter of dit probleem binnen de functie opgelost kan worden of dat de werknemer beter past op ander werk.
De juiste werknemers aantrekken
Een gezegde luidt: ‘eerst wie, en dan wat’. Dit gezegde vertelt hoe belangrijk het is om de juiste mensen op de juiste plaats te hebben. Vaak vragen bovenstaande maatregelen een forse inspanning. Maar uiteindelijk zullen deze inspanningen leiden tot een verhoging van het werkplezier. Werknemers die meer werkplezier ervaren zijn minder vaak ziek, maar werken bovendien efficiënter. Het beoordelen van de ‘match’ tussen het werk zelf en de werknemer, levert vaak een mooi uitgangspunt op.
De razendsnelle veranderingen in de wereld om u heen, vragen om een continue herijking van personeel en kerntaken. Daarmee bedoel ik niet dat een werknemer opeens ongeschikt is, maar dat het belangrijk is om te blijven kijken of een werknemer nog wel past op een bepaalde functie. De wereld verandert namelijk zo snel. Dit zal bijdragen aan minder stress en een grotere mate van ambassadeurschap
Cultuurverandering in de organisatie
Als een hoog werk tempo en/of een hoge tijdsdruk een rol spelen bij de toename van het aantal burn-out gevallen onder uw werknemers is er waarschijnlijk een grotere verandering nodig. Misschien is het mogelijk de werkdruk te verminderen door mensen te leren wat efficiënter te werken en de ontstane ruimte om te zetten in korte pauzes.
Bij een grote tijdsdruk kan eventueel de bij het werktempo genoemde idee ingezet worden, zodat er ruimte is om onverwachte tegenvallers op te vangen. Bovendien is het bijzonder zinvol om een eventuele verminderde productie ten behoeve van burn-out preventie af te zetten tegen verminderde uitgaven aan ziektekosten, vervangingskosten, productieverlies, arbodienst-kosten, re-integratie-inspanningen en (UWV)premiekosten.
Het is bijzonder zinvol om een eventuele verminderde productie ten behoeve van burn-out preventie af te zetten tegen verminderde uitgaven aan ziektekosten, vervangingskosten, productieverlies, arbodienst-kosten, re-integratie-inspanningen en (UWV)premiekosten.
Uiteraard is het oplossen van een slechte werksfeer ook een stevige uitdaging. Mogelijk bent u zelf of zijn sleutelmedewerkers uit de organisatie mede veroorzaker van de slechte werksfeer. Zo wordt het oplossen van dat probleem al snel iets wat het management persoonlijk raakt. Het is in dat geval erg lastig om dat door de mensen uit de organisatie zelf op te laten lossen. Het inzetten van coaching, interim management of de inzet van een nieuwe leidinggevende zijn mogelijkheden om met een ‘neutrale’ insteek de werksfeer te verbeteren.
Het kan ook zijn dat bijvoorbeeld een aantal van de bovengenoemde stressoren de werksfeer verpesten, dat maakt de oplossing minder persoonlijk belastend.
Besparing in ziekteverzuim
Een bedrijf wil omzet maken, een instelling wil resultaten behalen. In een begroting worden de getallen voor de “in- en verkoop” keurig op een rijtje gezet en aan het einde van het boekjaar worden de resultaten toegelicht in het jaarverslag. Elk bedrijf of instelling wil zwarte cijfers in plaats van rode cijfers.
Die cijfers gaan nog steeds te weinig over ziekteverzuim en het voorkomen daarvan, terwijl daarin juist echte winst behaald kan worden. Werkgevers die in hun begroting streefcijfers opnemen ten aanzien van het verwachte ziekteverzuim zetten een eerste goede stap. Vitaliteit moet een item zijn voor leidinggevenden! Als die stap een vervolg krijgt naar persoonlijke aandacht voor al het personeel, dan kan er in Nederland een besparing op ziekteverzuim worden gerealiseerd van miljarden euro’s.
Meer weten over onze trainingen die bijdragen aan het verlagen van het ziekteverzuim? Neem contact op of bezoek onze pagina: Training verlaging ziekteverzuim.
De trainingen die we inzetten ten behoeve van het verlagen van het ziekteverzuim, zijn altijd maatwerk. Samen met onze opdrachtgevers bestuderen we vooraf de knelpunten en passen ons aanbod hierop aan. Tussentijds eiken we de voortgang.
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is simpelweg ontzettend lastig. De coaches van Meulenberg Training & Coaching begrijpen precies wat je doormaakt en weten hoe zwaar het kan zijn. Ze hebben dit vaak zelf meegemaakt! Met hun jarenlange ervaring en expertise staan ze klaar om jou stap voor stap te helpen aan een volledig herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching en verzuimtraining heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Burn-out coaching
Stress coaching
Online coaching
Verzuimtrainingen