Een hoog plichtsbesef: We hebben allemaal verantwoordelijkheden: voor de zorg van de kinderen, het betalen van onze rekeningen en op het werk. Maar wat als het plichtsbesef van deze verantwoordelijkheden te groot wordt? Dit kan leiden tot stress en uiteindelijk een burn-out. Is jouw plichtsbesef (te) hoog? En zo ja, wat kun je er aan doen?
Wat is plichtsbesef?
Het plichtsbesef gaat om zaken die moeten gebeuren. Zodra je plichtsbesef hebt, weet je dat je verantwoordelijk bent voor bepaalde verplichtingen.
Mensen met weinig plichtsbesef leven met een gebrek aan discipline en trouw. Ze zullen zich op de werkvloer aan veel verplichtingen niet houden. Dit kan dan ook zorgen voor problemen op de werkvloer.
Het beste is om plichtsgetrouw te zijn. Niet met te weinig plichtsbesef, maar ook niet met te veel. Mensen die plichtsgetrouw zijn zullen hun verplichtingen netjes nakomen, hebben een hoog verantwoordelijkheidsgevoel en voelt zich dan ook schuldig wanneer verplichtingen niet (naar behoren) nagekomen worden.
En dan hebben we nog de groep werkers met een extreem hoog plichtsbesef. Hun leven wordt niet meer bepaald door wat zij willen, maar door de verplichtingen. In de lange termijn breekt dit ze op.
Een hoog plichtsbesef leidt vaak tot (veel) stress en in een hevige mate zelfs tot een burn-out. Wil je goed voor jezelf leren zorgen en een gezond plichtsbesef houden? Bekijk dan ons coachingsaanbod:
Hoog plichtsbesef
Klinkt het hoge plichtsbesef herkenbaar voor jou? Kijk even naar de volgende kenmerken van iemand met een hoog plichtsbesef. Als je je hierin herkent, heb jij hier waarschijnlijk ook last van.
- Je bent een perfectionist.
- Je moet van alles van jezelf. Je bent veeleisend als het gaat om je eigen verantwoordelijkheden.
- Je voelt je extreem verantwoordelijk.
- Je mag nooit eens genieten, pas als al je verplichtingen zijn volbracht.
- Je vindt je baan belangrijker dan je eigen rust of ontspanning.
- Je hebt naast je veeleisende baan ook nog veel andere, sociale verplichtingen.
Dit zorgt er ook voor dat als je eens níet je verplichtingen kunt volbrengen, je in een gat vol negatieve gevoelens valt. Je hebt een schuldgevoel, je schaamt je tegenover je collega’s en/of klanten, en voelt je machteloos.
Lees meer over jezelf machteloos voelen
Stress door plichtsbesef
Puur zakelijk gezien is een hoog plichtsbesef goed. Je werkgever kan ervan uit gaan dat je je werk perfect doet en dat je je aan je afspraken zult houden. Er is geen enkele kans dat je de kantjes eraf gaat lopen. Ook het doorzettingsvermogen dat erbij hoort zal je in je carrière ver gaan brengen.
Toch is een té hoog plichtsbesef voor jouzelf funest. Dit extreme verantwoordelijkheidsgevoel zorgt voor stress, en uiteindelijk een burn-out. Op een gegeven moment ben je namelijk volledig uitgeput door je perfectionisme, verantwoordelijkheidsgevoel en bemoeienissen.
Dit zie je veel bij leidinggevende posities. De standaard is hier om hard te werken en niet op te geven. Dit, in combinatie met veel verantwoordelijkheid en een groot besef hiervan, leidt tot uitputting.
Soms ligt het niet per se aan de functie zelf, maar heeft iemand een hoog plichtsbesef door zijn of haar eigen visie of opvoeding.
Door het grote plichtsbesef wil je constant aan alle verwachtingen (van de buitenwereld, maar ook van jouzelf) voldoen. Je rust en ontspanning staat misschien wel op de allerlaatste plek, en hierdoor ga je constant over je eigen grenzen heen. Je doet alles vanwege verplichtingen, en niet meer omdat je het zelf wilt. Je kan dan ook niet stoppen, omdat je dan het gevoel hebt dat je faalt.
Lees ook hoe je kunt leren omgaan met faalangst
Omgaan met een hoog plichtsbesef
Het is belangrijk af en toe en pauze in te lassen. De mogelijkheid hebben om te genieten, in plaats van altijd het rationele te kiezen. Want juist door die pauzes voorkom je stress. Voor mensen met een hoog plichtsbesef is dit makkelijker gezegd dan gedaan. Hoor jij bij deze groep mensen? Probeer dan, stapje voor stapje, jezelf wat meer ruimte te geven. In het volgende lijstje staan een aantal dingen die je zou kunnen doen:
Kennis opdoen
- Het lezen van deze blog is een goede eerste stap. Je bent je bewust van je hoge plichtsbesef, en wat het uiteindelijke gevolg kan zijn. Onthoud dan ook dat het constante ‘aan’ staan kan leiden tot stress en een burn-out. Hoe gedisciplineerd we ook zijn, we hebben allemaal wel eens rust of plezier nodig.
Maak een lijstje
- Schrijf op wat je belangrijk vindt in het leven. Een top vijf. Bijvoorbeeld, vriendschap, familie. Door het hoge plichtsbesef kun je in een sociaal isolement terechtkomen: je bent constant maar aan het werk en bezig met je verplichtingen, en niet met dingen die je echt belangrijk vindt. Door je top vijf kun je inzien waarop je zou moeten focussen, naast je verplichtingen.
Geniet!
- Kijk naar je lijstje en maak afspraken met jezelf. Staat ‘lekker eten’ op je lijstje? Zorg dat je elke week een keertje uit eten gaat, of dit nu een snelle lunch is of een avondlang dineren. Plan deze afspraken in en kijk ernaar uit. Weet dat, zodra je de deur uitstapt, je mág gaan genieten en het hebt verdiend. Zodra je gevoelens van verplichtingen op voelt komen, probeer het los te laten.
Leer loslaten
- Zodra je plichtsbesef op voelt komen: ga na of dit echt een verplichting is. Vaak voelen we ons verplicht om iets te doen, terwijl dat helemaal niet zo is. Zodra je het gevoel van verplichting kan loslaten, kan je inzien dat iets een keuze is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan verjaardagen van verre familieleden (waar je eigenlijk totaal geen zin in hebt) of extra verantwoordelijkheden op je werk
- Lees meer over loslaten
Weet dat je er vanaf kunt komen. Probeer je discipline die je normaal in je werk stopt nu in je eigen mentale welgesteldheid te stoppen, dan zal je plichtsbesef snel genoeg afnemen.
Lees verder: stress leren voorkomen
Hulp bij burn out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
