Misschien heb je het al ervaren: je grootste kracht kan je grootste valkuil zijn. Zo ben je misschien heel zorgzaam, maar heb je teveel hooi op je vork genomen toen je anderen wilde helpen. Wil je een burn-out voorkomen, dan moet je je eigen grenzen kennen. Hoe leer je wat je grenzen zijn?

Het model van de kernkwadranten biedt een eenvoudige en inzichtelijke manier om jezelf beter te leren kennen door je kernkwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en “allergieën” (waar je echt een hekel aan hebt, niet tegen kan) in kaart te brengen. Het model van de kernkwadranten is ontwikkeld door de bedrijfskundige Daniel Ofman, oprichter van Core Quality International. Zijn methode wordt wereldwijd toegepast.

In dit artikel leer je:

• Wat een kernkwadrant is en wat de vier kwadranten zijn.
• Hoe het model werkt en hoe je het zelf kunt invullen.
• Hoe je als leidinggevende kernkwadranten kunt inzetten om je team beter te begrijpen en te ondersteunen.

Waarom kernkwadranten?

Moet je herstellen van een burn-out, of wil je werken aan je stressbestendigheid? Dat vraagt persoonlijke ontwikkeling. Daarvoor moet je jezelf leren kennen: je sterke punten, maar ook je valkuilen, uitdagingen en waar je niet tegen kan.

Het vinden van een goede balans tussen je beste kwaliteiten en zwakke punten is nodig voor die persoonlijke ontwikkeling. Uiteindelijk leer je om te voorkomen dat je doorschiet in je valkuilen. Met kernkwadranten maak je je persoonlijkheid inzichtelijk. Daardoor begrijp je jezelf beter, en daarmee ook waarom je in bepaalde situaties op een bepaalde manier reageert.

Met dit inzicht leer je om je sterke punten beter in te zetten en bewuster te werken met je eigen persoonlijkheid. Zo vermindert je stress en leer je jezelf te accepteren.

Vier elementen, vier kernkwadranten

Een kernkwadrant is een model ontwikkeld door Daniel Ofman [1] dat inzicht geeft in waar je goed in bent en waar je uitdagingen liggen.

Je werkt deze vier kwadranten uit:

• Allergie: Eigenschappen van anderen die jou irriteren (bijvoorbeeld onverschilligheid). Dit is een eigenschap waar je echt niet tegen kan, omdat het zo ver van je eigen persoonlijkheid af ligt. Je kernkwaliteit is het positief tegenovergestelde van je allergie.
• Kernkwaliteit: Je sterke punten (bijvoorbeeld zorgzaamheid of ijver).
• Valkuil: Een doorgeschoten vorm van je kernkwaliteit, wat er gebeurt als je te ver doorslaat in deze eigenschap (door je zorgzaamheid word je bijvoorbeeld te betuttelend).
• Uitdaging: De uitdaging is het positieve tegenovergestelde van je valkuil; dit is de eigenschap die je kunt ontwikkelen om je valkuil te compenseren (bijvoorbeeld leren loslaten).

Wat is het doel van deze kernkwadranten?

Het kernkwadrant is dus een visueel hulpmiddel dat je helpt om inzicht te krijgen in je sterke en minder sterke kanten. Ze maken duidelijk:

• Wat je kernkwaliteiten zijn.
• Hoe je valkuilen ontstaan.
• Waar je persoonlijke ontwikkelmogelijkheden liggen (je uitdagingen).
• Waarom je bepaalde eigenschappen bij anderen storend vindt (je allergieën).

Het kernkwadrantenmodel is eenvoudig te begrijpen, maar biedt tegelijkertijd diepe inzichten in je persoonlijkheid. Of je nu stress wilt verminderen, effectiever wilt communiceren of je relaties wilt verbeteren, kernkwadranten zijn een krachtig hulpmiddel.

Wat zijn (eigen) kernkwaliteiten?

Kernkwaliteiten zijn de unieke eigenschappen waar je goed in bent. Ze typeren je als mens. Iedereen heeft een bepaald aantal kernkwaliteiten, en deze positieve eigenschappen verschillen per persoon. Denk aan eigenschappen zoals zorgzaam, daadkrachtig, flexibel, creatief of bescheiden.

Jouw kernkwaliteiten maken je niet alleen uniek, maar bepalen ook hoe je naar de wereld kijkt en hoe je reageert op situaties. Vaak zien anderen ze bij je: het zijn de eigenschappen die mensen bij je waarderen.

Een kernkwaliteit heeft ook een keerzijde. Als je deze eigenschap overdreven of onbewust teveel inzet, kan het gebeuren dat je kernkwaliteit doorschiet naar een valkuil. Dit betekent dat je kwaliteit te ver gaat en daardoor een negatieve uitwerking krijgt. Hierover later meer!

Valkuilen, uitdagingen en allergieën

Nu we de kernkwaliteiten begrijpen, moeten we vaststellen welke eigenschappen hier nog meer mee verband houden. We onderscheiden de volgende:

Valkuilen: te veel van het goede

Een valkuil ontstaat als je te veel van je kernkwaliteit inzet of deze te eenzijdig gebruikt. De kwaliteit verliest dan zijn positieve uitwerking en wordt een overdrijving die anderen kan irriteren of samenwerking bemoeilijkt.

Voorbeeld van een valkuil:

• Kernkwaliteit: daadkracht.
• Valkuil: dominantie (te veel daadkracht zonder ruimte voor anderen).

Valkuilen zijn vaak lastig te herkennen omdat je ze zelf koppelt aan je ‘beste’ eigenschappen.

Uitdagingen: het balanceren van je kernkwaliteit en valkuil

Een uitdaging is de eigenschap die je kernkwaliteit in balans brengt, zodat je niet in je valkuil belandt. Vaak ligt de uitdaging aan de ‘andere kant’ van het spectrum en voelt het tegennatuurlijk voor je om die te ontwikkelen. Besef dat je niet je kernkwaliteit hoeft af te leren, maar dat je toevoegt wat je nog mist.

Voorbeeld van een uitdaging:

• Kernkwaliteit: behulpzaamheid.
• Valkuil: bemoeizucht.
• Uitdaging: loslaten (vertrouwen dat anderen het zelf kunnen).

Allergieën: waar je echt niet tegen kunt

Een allergie is een eigenschap bij anderen waar je sterk op reageert, vaak omdat het de overdrijving is van jouw uitdaging. Je voelt weerstand of irritatie, maar deze eigenschap bevat vaak een waardevol element dat je zelf kunt gebruiken om te groeien.

Voorbeeld van een allergie:

• Kernkwaliteit: ondernemendheid.
• Valkuil: te snel handelen.
• Uitdaging: geduld.
• Allergie: passiviteit (als iemand té veel geduld heeft en niets onderneemt).

Herken je je allergieën, dan kun je ze inzetten voor je persoonlijke ontwikkeling. Je begrijpt welke eigenschappen je nog lastig vindt.

Waarom zijn kernkwadranten belangrijk?

Vaak zijn mensen zich niet bewust van hun eigen gedragspatronen en de behoeften die daaraan ten grondslag liggen. Velen lopen daardoor vast in hun werk of privéleven: in stressvolle situaties wordt je kernkwaliteit soms je grootste valkuil.

Inzicht in je kernkwadranten zorgt ervoor dat je in elke situatie kunt bepalen hoe je ze in wilt zetten. Je kent je zwakke en sterke punten goed. Hierdoor kun je je stress beter managen omdat je begrijpt wat je kunt bieden en wat je zelf nodig hebt.

Bijvoorbeeld: Stel dat je zorgzaam bent en altijd klaarstaat voor anderen. Dat is een prachtige eigenschap. Maar wat gebeurt er als je constant de zorgen van anderen op je schouders neemt? Je raakt overbelast. In het kernkwadrantmodel wordt dit doorschieten genoemd: een kernkwaliteit zoals zorgzaamheid kan omslaan naar een valkuil, bijvoorbeeld betuttelen.

Als iemand jouw zorgzaamheid niet waardeert of juist misbruikt, heb je je uitdaging (loslaten en grenzen stellen) nodig om de balans weer te vinden. En je begrijpt beter waarom je je ergert aan je allergie, wat in dit geval kan gaan om mensen die onbehulpzaam zijn.

Kennis van je kernkwadrant helpt je dus om stress te verminderen. Het helpt ook bij het herstellen van een burn-out en het vergroten van je energie. Werkgevers kunnen het inzetten om een succesvolle werker nog beter te ondersteunen of juist om overbelasting van het team te voorkomen.

Kernkwadranten maken: Hoe doe je dat?

Wanneer je graag met kernkwadranten aan de slag wilt, is het handig om daar hulp bij te krijgen, zeker in het begin. Het is immers niet makkelijk jezelf te analyseren. Toch is dat nodig om inzicht te krijgen in jezelf en anderen. Laat me je helpen!

Het invullen van een kernkwadrant is eigenlijk heel eenvoudig. Schrijf de antwoorden op de volgende vragen op:

1. Beschrijf je kernkwaliteit: Begin met iets wat jou typeert. Vraag jezelf af: Waar ben ik goed in? Wat waarderen anderen aan mij?
2. Herken je valkuil: Vraag jezelf af: Wanneer slaat mijn kracht door? Wat zijn momenten waarop ik mezelf in de weg zit?
3. Ontdek je uitdaging: Wat kun je ontwikkelen om meer balans te vinden? Welke eigenschap helpt je om je valkuil te compenseren?
4. Definieer je allergie: Hoe irriteren anderen jou? Vaak heeft dit te maken met het tegenovergestelde van je kernkwaliteit.

Maak het visueel door de vier elementen in een kwadrant te tekenen. Maak meerdere kernkwadranten te maken voor jouw verschillende kwaliteiten. Zo krijg je meer inzicht in je eigen handelen en gedragsdynamieken.

Kernkwadranten in de praktijk: Voorbeelden van kernkwadranten

Om je te inspireren, geef ik een aantal concrete voorbeelden van kernkwaliteiten met hun kernkwadranten:

Voorbeeld kernkwadrant 1: Zorgzaam

• Kernkwaliteit: Zorgzaam
• Valkuil: Betuttelend
• Uitdaging: Loslaten
• Allergie: Onverschilligheid

Voorbeeld kernkwadrant 2: Daadkrachtig

• Kernkwaliteit: Daadkrachtig
• Valkuil: Dominant
• Uitdaging: Geduld
• Allergie: Passiviteit

Voorbeeld kernkwadrant 3: Creatief

• Kernkwaliteit: Creatief
• Valkuil: Chaotisch
• Uitdaging: Structuur aanbrengen
• Allergie: Starheid

Herken je jezelf in een van deze voorbeelden van kernkwadranten? Of kun je je eigen kernkwadrant invullen? Het model is flexibel en toepasbaar op elke persoon.

Hoe kun je als leidinggevende kernkwadranten inzetten?

Zet je als leidinggevende deze vier kernkwadranten in, dan leidt dit tot een betere samenwerking. Je teamleden krijgen meer inzicht in hun eigen kwaliteiten en valkuilen, en begrijpen die van elkaar beter. Ze zullen zich gemotiveerder voelen om samen te werken op een manier die bij elk individu past, wat de teamspirit bevordert. Dreigt er een verzuimsituatie? Gebruik het kernkwadrant om na te gaan welke behoeften je werknemer heeft.

Voordelen van kernkwadranten voor leidinggevenden

1. Inzicht in teamdynamiek: Als je de kernkwaliteiten en valkuilen van je teamleden kent, kun je beter inspelen op hun sterke punten en valkuilen.
2. Betere communicatie: Het model helpt om irritaties en misverstanden te voorkomen, omdat je inzicht krijgt in elkaars allergieën en uitdagingen.
3. Persoonlijke groei stimuleren: Door medewerkers te helpen hun eigen kernkwadranten in kaart te brengen, ondersteun je hun persoonlijke en professionele ontwikkeling.
4. Burn-outpreventie: Je kunt stresssignalen eerder herkennen en medewerkers begeleiden bij het vinden van balans tussen hun kwaliteiten en uitdagingen.

Praktisch: Kernkwadranten toepassen in je team

1. Individuele gesprekken: Bespreek samen met je medewerkers hun kernkwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën. Dit kan in een coachingsgesprek of tijdens een beoordelingsgesprek.
2. Workshops: Organiseer een workshop waarin het hele team aan de slag gaat met kernkwadranten. Dit kan een waardevolle teambuildingactiviteit zijn.
3. Gebruik kernkwadranten bij conflicten: Als er spanningen in het team zijn, kan het model helpen om de oorzaak te achterhalen en tot een oplossing te komen.
4. Match taken met kwaliteiten: Geef medewerkers taken die aansluiten bij hun kernkwaliteiten en ondersteun hen bij het ontwikkelen van hun uitdagingen.

Persoonlijke ontwikkeling met kernkwadranten

Door je eigen kernkwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën te herkennen, krijg je meer grip op je gedrag. Je maakt bewustere keuzes en neemt concrete acties in je werk en privéleven. Het inzicht in je kernkwaliteiten en de bijbehorende valkuilen, uitdagingen en allergieën helpt je om:

• betere persoonlijke effectiviteit.
• beter om te gaan met irritaties en conflicten.
• meer uit je relaties te halen.

Kortom: het kennen van je verschillende kernkwaliteiten is een geweldig hulpmiddel voor je persoonlijke ontwikkeling!

Hoe helpen kernkwadranten bij stress en burn-out?

Komt iemands kernkwaliteit onder druk te staan, dan geeft dit stress. Het slaat om naar je valkuil (bijvoorbeeld omdat je te veel hooi op je vork neemt of de verantwoordelijkheid van anderen overneemt). De kernkwadranten maken je daar bewust van, zodat je op tijd kunt ingrijpen. Hiermee voorkom je dat stress uitgroeit tot een burn-out.

Conclusie: Het kernkwadranten model tegen stress

Kernkwadranten zijn nuttig voor persoonlijke groei en effectief leiderschap en dus ook om stress en burn-out te verminderen. Dit geldt voor jezelf of voor het team waar je leiding aan geeft. Je krijgt inzicht in iemands sterke punten, valkuilen, uitdagingen en allergieën.

Wil je aan de slag met kernkwadranten, voor jezelf of je team? Bij Meulenberg Training & Coaching weten we precies hoe we de sterke punten van jou en je team vinden. We leren je hoe je die positieve eigenschappen vaststelt, optimaal benut, en hun valkuilen voorkomt. Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek.

Gerichte hulp bij burn-out, stress en verzuim

Zit je middenin een burn-out, ben je overspannen of heb je last van hevige stress? Of wil je als werkgever langdurig verzuim verminderen? We snappen dat dit behoorlijke struggles zijn. Deze processen zijn lastig, tijdrovend en frustrerend.

Maar je hoeft het niet alleen te doen!

Wij van Meulenberg Training & Coaching begrijpen jouw situatie. We hebben het zelf ook meegemaakt op zowel persoonlijk als zakelijk vlak. Je vindt daarom begrip, warmte, medegevoel, maar ook een praktische, gedegen aanpak naar een toekomst met energie, plezier en voldoening.

Zoals onze klanten zeggen: Van het resultaat van onze aanpak heb je je leven lang plezier! Wij staan voor je klaar!

Veelgestelde vragen

Referenties

1. Wikisage.org – Kwadrant van Ofman – Gevonden op 29/01/2025
   Link naar de pagina op Wikisage.org