Sta je wel eens stil bij de dagelijkse routines en gewoontes die je hebt? Of heb je ooit gezien hoe bepaalde situaties of omstandigheden je reacties sturen? Gedragspatronen zorgen ervoor dat je vaak onbewust op de automatische piloot leeft. Juist emotionele triggers en gebeurtenissen leiden tot een specifieke reactie die je jouw gedrag kenmerkt. Zowel verbaal als non-verbaal neem je gedragspatronen over vanuit je jeugd, maar wat is de impact van je patronen? De eerste stap is het herkennen en erkennen van je gedragspatronen. De tweede stap is het loslaten doorbreken van negatieve gedragspatronen, maar waar begin je en hoe werkt gedragsverandering? In dit artikel gaan we dieper in op wat gedragspatronen zijn en wat de invloed van je keuzes en acties zijn!

Wat zijn patronen?

Gedragspatronen zijn jouw manieren om te reageren, communiceren en handelen op externe factoren, zoals emotionele triggers of gebeurtenissen. Met andere woorden: gedragspatronen zijn regelmatige, voorspelbare en herhaalde gewoontes. Dit zijn bewuste en onbewuste acties, die vaak worden bepaald door emotionele, sociale en cognitieve factoren.

Het voordeel van bewustwording over je gedragspatronen is dat je zelfkennis en zelfvertrouwen toeneemt. Zo kan je stressbestendigheid vergroten om beter te leren omgaan met stress, presteren onder druk of kalm te blijven in een wereld vol chaos en afleiding.

Hoe ontstaat een patroon?

Sommige gedragspatronen neem je over uit je familiesysteem, waardoor er sprake is van  aangeboren gedrag. Dit betekent dat je gedrag beïnvloed wordt door je biologische en genetische aanleg. Samen vormt dit deels je persoonlijkheid en emotionele en cognitieve gedragskenmerken. Zo kan je voor basale en natuurlijke neigingen of impulsen voelen om te overleven of functioneren. Vooral in je kindertijd heb je als baby al de neiging om te laten weten met lichamelijke gebaren of door te huilen, dat je borstvoeding of eten wilt. Ook kan je al van jongs af aan de natuurlijke neiging hebben om je emoties te voelen en uiten om je ouders bewust te maken dat je bijvoorbeeld wilt slapen. 

Desondanks zijn er ook aangeleerde gedragspatronen die een sterke invloed hebben op wie je nu bent en wat je nu doet. Zo ontstaan je gedragspatronen door: 

  • Opvoeding: als kind neem je gedragspatronen onbewust over van je ouders of opvoeders om te overleven en functioneren ‘zoals het hoort’
  • Sociaal-economische omstandigheden: financiële onzekerheid, het onderwijsniveau of arbeidsomstandigheden beïnvloeden je zelfvertrouwen en welbevinden
  • Culturele invloeden: het land en de cultuur waarop je opgroeit, speelt een rol bij het aanleren van je normen en waarden. Want wat wordt als acceptabel of onacceptabel beschouwd in jouw maatschappij?
  • Traumatische ervaringen: juist door trauma’s ontwikkel je copingstrategieën aangezien trauma’s je fysieke, emotionele en mentale gezondheid aantasten
  • Conditioneringen: door ervaringen en gebeurtenissen uit het verleden heb je geleerd om jezelf aan te passen aan je omgeving in plaats van trouw te zijn aan jezelf
Patronen leer je jezelf soms aan door je opvoeding

De invloed van je opvoeding op je gedragspatronen

Aangezien je opvoeding zo’n cruciale rol speelt in je aangeleerde gedragspatronen wil ik er nog dieper op ingaan. Als kinderen ga je namelijk onbewust gedragspatronen van je ouders en opvoeders overnemen en integreren in je eigen manier van denken, voelen en handelen. In dit praktijk vindt dit proces plaats door: 

  • Modeling: jouw ouders zijn vanaf je geboorte je primaire rolmodellen. Je leert door juist je ouders te observeren en precies na te doen wat zij doen. Of je vertoont precies het tegenovergestelde gedrag, omdat je niet 100% achter het gedrag van je ouders staat. Zo zie je hoe je ouders communiceren, oplossingsgericht denken en handelen bij uitdagingen en hoe zij omgaan met onrust, drukte, stress of spanning.
  • Feedback en versterking: je ouders gaven je feedback over je gedrag om je te leren wat ‘goed’ of ‘fout’ is. Met beloningen of straffen leerde je stapsgewijs de normen, waarden en ongeschreven regels van je ouders. Dit kan leiden tot het versterken of veranderen van bepaalde gedragspatronen.
  • Verbinding en emotionele band: de relatie met je moeder of vader bepaalt hoe vrij jij je nu voelt in je persoonlijk en zakelijk leiderschap. Hoe meer je je ouders accepteert voor wie zij zijn, des te meer je jezelf accepteer voor wie je nu bent en wat je doet. Door meer te focussen op zelfacceptatie en zelfliefde kan er zware last van je schouders vallen, omdat je trouwer leeft aan jezelf en niet per definitie ‘doet wat hoort’ volgens je ouders of de maatschappij. Dit stimuleert je emotionele welzijn.
  • Verbale en non-verbale communicatie: je ouders geven je niet alleen directe instructies en regels, maar ook indirecte boodschappen met non-verbaal gedrag en taalgebruik. Dit heeft een significante invloed op de manier waarop je denkt, voelt en handelt.

Dus heb je zelf nu kinderen? Wees er extra bewust van dat je jouw gedragspatronen doorgeeft aan je kinderen. Je ontkomt er namelijk niet aan dat je van generatie op generatie elkaar blijft observeren en nabootsen.

Welke soorten patronen zijn er?

Gedragspatronen zijn zowel positief als negatief en hebben invloed op je complete leven. Zowel op je werk als in je privé-situaties spelen je gedragspatronen een impactvolle rol in wat je wel of niet doet, zegt of voelt. Denk aan 10 soorten gedragspatronen als: 

  • Perfectionisme met een extreme behoefte om alles koste wat het kost buitengewoon goed te doen tot in detail 
  • Conflictvermijdend gedrag waarbij je iedereen te vriend wil houden om aardig en leuk gevonden te worden door de buitenwereld
  • Agressief gedrag inclusief de neiging om fysiek of verbaal agressief te reageren om je emoties en frustraties te uiten 
  • Manipulatief gedrag om opzettelijk iemand te beïnvloeden vanuit eigenbelang zonder liefdevol en respectvol rekening te houden met andermans behoeftes 
  • Uitstelgedrag met de neiging om je taken zoveel mogelijk uit te stellen, maar dit maakt je wel onrustig, gehaast, gespannen en gestresst 
  • Verlatingsangst waarbij je de angst hebt om dierbare mensen in je omgeving te verliezen, zoals je liefdespartners, ouders, kinderen, familieleden of vrienden
  • Codependentie wat je afhankelijk maakt van goedkeuring, bevestiging, liefde en aandacht van buitenaf om je goed genoeg te voelen
  • Impulsiviteit waarbij je direct acties onderneemt zonder na te denken of voelen over de mogelijke gevolgen en consequenties van je acties
  • Sociale angst met een onveilig en oncomfortabel gevoel om kritiek te ontvangen, beoordeeld te worden of nare opmerkingen te krijgen over wie je bent of wat je doet
  • Rigide gedrag waarbij je je allesbehalve flexibel opstelt en door je starre houding ben je niet of nauwelijks bereid om je houding of gedrag te veranderen
Patronen herkennen en doorbreken is voor iedereen nuttig

Zijn patronen goed of slecht?

Gedragspatronen kunnen zowel goed als slecht zijn, afhankelijk van de context en de persoon. Zo leiden sommige gedragspatronen tot gezonde, verbindende en gelukkige relaties. Terwijl gedragspatronen ook de boosdoener zijn, waarmee je je relatieproblemen, geldzorgen, stress- en burn-out klachten, verslavingen of trauma’s in stand houdt. Het voordeel is gelukkig wel dat je gedragspatronen niet volledig bepalen wie je nu bent en hoe je je gedraagt. Je hebt altijd een keuze om te kiezen voor verandering, juist als je destructieve patronen wil loslaten.

Besef alleen wel dat je gedragspatroon een vorm van zelfsabotage kan zijn als het leidt tot resultaten die tegengesteld zijn aan je ambities. Dan houd je jezelf voor de gek vanwege een gebrek aan discipline en doorzettingsvermogen. Dit komt mede door overgenomen belemmerende overtuigingen uit je opvoeding. Met als gevolg dat je nu beloftes niet nakomt, teveel verantwoordelijkheid neemt, emoties blijft onderdrukken of door besluiteloosheidheid geen of verkeerde keuzes maakt. Zo blijf je vastzitten in een vicieuze cirkel. Alsof je op een rotonde blijft rijden zonder een weloverwogen afslag te nemen om jouw pad te bewandelen en loyaal aan jezelf te zijn. 

Des te belangrijk om de specifieke oorzaak van je zelfsabotage te achterhalen en aan te pakken. Want wat geloof je over jezelf? Wanneer en waarom houd je jezelf te klein? Welke overtuigingen, patronen en overlevingsstrategieën houden je tegen om uit je comfortzone te stappen?

Hoe zorgen slechte patronen voor een burn-out?

Een burn-out kan worden veroorzaakt door slechte denk-en gedragspatronen. Zoals te veel werken zonder genoeg rust te nemen, te hoge verwachtingen hebben van jezelf, geen grenzen stellen en niet leren omgaan met stress. Dit leidt vaak tot chronische stress, wat op zijn beurt kan resulteren in een burn-out. Kortom: te weinig tijd nemen voor jezelf en ontspanning leidt tot een disbalans tussen je werk en privé. Zodra je te lang overspanning en overprikkeling voelt door disbalans in je leven, loop je jezelf compleet voorbij. Je pleegt vaak roofbouw op je lichaam en hebt last van emotionele uitputting

Wil je dat wij je helpen?

Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland. In de afgelopen jaren hebben we duizenden mensen geholpen.

Mede door een ongezond slaapritme, negatieve gedachten, emotionele eetbuien, hoge werkdruk, relatieproblemen en een gebrek aan een uitlaatklep raak je alsmaar sneller oververmoeid. Je staat dan helaas vrijwel altijd ‘aan’ in plaats van dat je jezelf rust in je hoofd en lichaam gunt door te niksen en ontstressen. Onderaan de streep vergroot je hiermee steeds meer de risico’s op een burn-out!  

Hoe kan ik een patroon doorbreken?

Het veranderen van negatieve gedragspatronen begint met bewustwording. Als je niet weet wat je gedrag is, kan je namelijk ook niet je gedrag veranderen. Vraag jezelf daarom af: “Wat is de oorsprong van mijn gedragspatroon? Welke eerste situatie uit het verleden kan je nog bewust herinneren waarop je dit gedrag al vertoonde? En hoe heeft dit gedragspatroon afgelopen jaren beïnvloed?”

Zodra je weet wat de impact van je gedragspatroon is, is het tijd om te voelen welke intenties en voornemens je hebt. Want wat wil je bereiken en voelen na het doorbreken van je patroon? Focus op wat je wel kunt veranderen in plaats van op wat je niet kunt veranderen. Ga bewust aan de slag met het ontwikkelen van een positieve mindset om negativiteit los te laten. Zo sta je meer open voor positiviteit in je leven. Ideaal voor als je minder drukte, stress of spanning wilt voelen.

Vergeet ook zeker niet om prioriteiten te stellen om tijd voor jezelf vrij te maken in je agenda. Zo kan je jezelf opladen als je rondloopt met stress of burn-out klachten. Het is zo verleidelijk om alsmaar ‘ja’ te blijven zeggen tegen anderen, maar wanneer zeg je eens ‘ja’ tegen jezelf? ‘Nee’ durven zeggen is een kwestie van assertief heldere grenzen stellen om geld, tijd en energie te besparen. Zo bescherm je jezelf om meer te focussen op wat écht belangrijk voor je is. Plus je voorkomt dat je teveel hooi op je vork blijft nemen uit angst voor afwijzing of afkeuring.

Maar heb je alsnog moeite met het doorbreken van stress of burn-out gerelateerde denk-en gedragspatronen? Overweeg om professionele hulp in te schakelen, zoals van een stress of burn-out coach die je kan helpen bij je stressvermindering of burn-out herstel. In plaats van symptoombestrijding kan je samen dieper ingaan op je overtuigingen en gedragspatronen. Want waarom is je stress of burn-out ontstaan? En wat kan je doen qua voeding, slaap, ademhaling of energiemanagement om gezonde gewoontes aan te leren? Zo krijg je regie over je leven. En je kan een beter leven leiden dan vóór je stress en burn-out klachten. Met meer tevredenheid, plezier en geluk!

De manier om patronen voor je te laten werken

Zodra je inziet en beseft dat je altijd een keuze hebt, maakt dat je vrij van belemmerende patronen. Dan hoef je je niet langer te gedragen als slachtoffer van je situatie, omdat je volledige verantwoordelijkheid kan nemen over je gedrag. Jij hebt als het ware de sleutel in handen richting de oplossing om niet langer verstrikt te raken in een negatieve spiraal

Bewuste keuzes maken motiveert je om je leven op de rit te krijgen. Blijven klagen over wat je overkomen is, is zo zinloos. Dit is tijd en energieverspillend, terwijl je in elk moment de keuze hebt om een positieve draai geven aan je humeur. Dus waar kies je voor? Blijf je hangen in de slachtofferrol of neem je 100% verantwoordelijk over 100% van je acties? Je hebt twee keuzes, waarvan er slechts één logisch om je gedragspatronen definitief los te laten en te doorbreken. Hoe meer verantwoordelijkheid je neemt, des te meer jij controle hebt over je gedragspatronen in plaats van dat je gedragspatronen jou controleren! 

Hulp bij burn-out en stress

Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!

Bekijk ons aanbod voor:

Veelgestelde vragen

Met zelfreflectie kan je bewust stilstaan bij je gedachten, emoties en gedrag. Vraag jezelf af waarom je specifiek gedrag vertoont en hoe je reageert op emotionele triggers en gebeurtenissen. Plus vraag om feedback aan mensen die dichtbij je staan. Zij kunnen gedragspatronen opmerken die je zelf nog niet ziet.

Maak de eerste stappen van een nieuwe gewoonte zo makkelijk en leuk mogelijk voor jezelf. Leg jezelf geen prestatiedruk op waarbij je iets van jezelf moet. Beloon jezelf juist bij het consistent volgen van je nieuwe gewoonte om jezelf te blijven motiveren. Dit helpt je eraan herinneren waarom je nieuwe gewoontes wil aanleren. 

Oude gedragspatronen zijn vaak al jarenlang diep verankerd in je manier van denken en doen. Mede door je opvoeding en sociale omgeving. Met als gevolg dat het beangstigend kan aanvoelen als je uit je comfortzone stapt om nieuwe en onbekende paden te bewandelen. Bovendien kost het doorbreken van oude patronen tijd, moeite en toewijding.

Je oude patroon voelt vertrouwd en veilig aan. Als geen ander ben je gewend geraakt aan je oude patroon, dus het is verleidelijk om hiervoor te blijven kiezen. Zelfs als je een poging doet om je oude patroon los te laten, zorgt een gebrek aan bewustzijn en motivatie ervoor dat je niet in staat bent om vastberaden nieuw gedrag aan te leren.

Bronnen

  1. Hypnose Instituut Nederland – Gedragspatronen: wat zijn het en kun je ze veranderen? – Gevonden op 13-02-2023
    Link naar de pagina op Hypnose Instituut Nederland

Vergelijkbare berichten

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *