Een medewerker die zich steeds vaker ziekmeldt: een signaal van stress en burn-out?

Als werkgever of HR-professional heb je waarschijnlijk wel eens te maken gehad met een medewerker die zich steeds vaker ziekmeldt. Dit is niet alleen vervelend voor de organisatie, maar kan ook zorgwekkend zijn. Verzuim kan namelijk een symptoom zijn van een dieperliggend probleem, zoals stress of zelfs een dreigende burn-out. In dit artikel gaan we dieper in op de relatie tussen frequent verzuim en stress, hoe je stress kunt herkennen, en hoe je een medewerker kunt aanspreken op zijn of haar verzuimgedrag. We geven daarbij feiten, cijfers en praktische tips voor een effectieve aanpak.

Verzuim: wanneer wordt het een probleem?

In Nederland meldt een gemiddelde werknemer zich zo’n 9 dagen per jaar ziek. Dit komt overeen met ongeveer 4% van de werktijd. Echter, wanneer een medewerker zich vaker dan gemiddeld ziekmeldt – bijvoorbeeld meer dan drie keer per jaar – kan dit een signaal zijn dat er meer aan de hand is. Zeker wanneer het verzuim bestaat uit korte periodes van ziekte zonder een duidelijke fysieke oorzaak, is het verstandig om alert te zijn op mogelijke psychische klachten, zoals stress of burn-out.

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat psychische klachten, waaronder stress en burn-out, in 2022 verantwoordelijk waren voor ongeveer 35% van het langdurig verzuim. Medewerkers die lijden aan een burn-out zijn gemiddeld 242 dagen per jaar afwezig. Dat is bijna twee derde van het jaar. Naast de persoonlijke gevolgen voor de medewerker, heeft dit ook een enorme impact op de organisatie. Het leidt tot hogere kosten, een lagere productiviteit en kan zelfs invloed hebben op het moraal van de rest van het team.

Stress en burn-out: een groeiend probleem

Burn-out en stressgerelateerde klachten komen steeds vaker voor. Volgens onderzoek van TNO en CBS ervaart maar liefst 17% van de Nederlandse werknemers burn-outklachten. Dit percentage is de afgelopen jaren gestaag toegenomen, wat aangeeft dat stress op de werkvloer een groeiend probleem is. De coronapandemie heeft deze cijfers nog verder doen stijgen, doordat veel medewerkers moeite hadden om een gezonde balans te vinden tussen werk en privé tijdens het thuiswerken.

De oorzaken van stress en burn-out zijn divers. Werkdruk, gebrek aan controle over het eigen werk, een slechte werksfeer of conflicten op de werkvloer kunnen allemaal bijdragen aan een verhoogde stressbeleving. Daarnaast spelen persoonlijke factoren zoals perfectionisme, gebrek aan zelfvertrouwen of problemen in de privésfeer een rol.

De impact van stress op het lichaam en geest

Stress is niet alleen mentaal belastend, het heeft ook fysieke gevolgen. Langdurige stress kan leiden tot een breed scala aan gezondheidsklachten, zoals:

• Hoofdpijn en migraine: Door de voortdurende spanning kunnen medewerkers last krijgen van hoofdpijn of migraineaanvallen.
• Slaapproblemen: Stress beïnvloedt het slaapritme, waardoor medewerkers onvoldoende rust krijgen. Dit leidt tot vermoeidheid, prikkelbaarheid en concentratieproblemen.
• Maag- en darmklachten: Stress kan zich fysiek uiten in buikpijn, misselijkheid of problemen met de spijsvertering.
• Spierpijn en spanningen: Stress zorgt vaak voor spanning in het lichaam, wat kan leiden tot stijve nekspieren, rugklachten en algemene spierpijn.
• Verhoogde bloeddruk en hartklachten: In extreme gevallen kan langdurige stress leiden tot serieuze gezondheidsproblemen zoals een hoge bloeddruk, hartkloppingen of zelfs hartaanvallen.

De impact van stress op de geest is ook aanzienlijk. Medewerkers kunnen zich sneller opgebrand voelen, last hebben van prikkelbaarheid, concentratieproblemen, of zich terugtrekken van collega’s. Dit heeft invloed op de prestaties en uiteindelijk op het werkplezier. Als deze signalen niet tijdig worden herkend en aangepakt, kan dit leiden tot een burn-out, waarbij een medewerker lange tijd uit de roulatie is en intensieve hulp nodig heeft om te herstellen.

Hoe herken je stress bij medewerkers?

Stress is vaak een sluipend proces dat zich geleidelijk opbouwt. Het is daarom belangrijk om als werkgever of HR-professional de signalen tijdig te herkennen. Hieronder enkele veelvoorkomende tekenen van stress:

1. Frequent kort verzuim: Als een medewerker zich regelmatig een paar dagen ziekmeldt zonder duidelijke fysieke klachten, kan dit een indicatie zijn van stress. Dit is vaak een eerste signaal dat de medewerker moeite heeft om met de werkdruk om te gaan.
2. Verminderde productiviteit: Een medewerker die eerder altijd efficiënt en nauwkeurig werkte, kan ineens meer fouten maken, trager werken of moeite hebben om deadlines te halen. Dit kan een gevolg zijn van verminderde concentratie door stress.
3. Veranderingen in gedrag: Let op plotselinge gedragsveranderingen, zoals prikkelbaarheid, teruggetrokken gedrag of juist overcompensatie door heel druk bezig te zijn. Medewerkers die overmatig perfectionistisch worden of taken niet meer kunnen loslaten, kunnen proberen hun stressgevoelens te verbergen.
4. Lichamelijke klachten: Medewerkers met stress klagen vaak over lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid of maag- en darmklachten. Hoewel deze klachten op het eerste gezicht niet direct gelinkt worden aan werk, kunnen ze wel degelijk stressgerelateerd zijn.
5. Emotionele reacties: Overmatige emotionele reacties, zoals huilbuien, snel boos worden of extreem gevoelig reageren, kunnen een teken zijn dat iemand te veel onder druk staat.
6. Onthouden van sociale interactie: Medewerkers die normaal gesproken sociaal zijn, kunnen zich gaan terugtrekken en minder vaak deelnemen aan gesprekken of activiteiten met collega’s.

Het is belangrijk om niet één signaal op zichzelf te interpreteren, maar een combinatie van symptomen te herkennen. Wanneer je meerdere van deze signalen ziet, is het tijd om actie te ondernemen.

Hoe ga je het gesprek aan over frequent verzuim en stress?

Wanneer je merkt dat een medewerker vaker verzuimt of tekenen van stress vertoont, is het essentieel om op een constructieve en respectvolle manier het gesprek aan te gaan. Dit kan lastig zijn, omdat het onderwerp gevoelig ligt en medewerkers zich kwetsbaar kunnen voelen. Hier zijn enkele tips om het gesprek effectief aan te pakken:

1. Kies het juiste moment en de juiste setting

Zorg ervoor dat je een moment kiest waarop je ongestoord kunt praten. Plan het gesprek in een rustige omgeving waarin de medewerker zich op zijn gemak voelt. Het is belangrijk dat er voldoende tijd is om rustig te praten en dat de medewerker niet het gevoel heeft dat het gesprek haastig wordt afgehandeld.

2. Toon empathie en begrip

Begin het gesprek door je zorgen te uiten zonder te oordelen. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: “Ik merk dat je de laatste tijd vaak afwezig bent, en ik maak me zorgen om je. Hoe gaat het met je?” Dit laat zien dat je betrokken bent bij het welzijn van de medewerker en dat je openstaat voor een gesprek.

3. Luister actief

Geef de medewerker de ruimte om te vertellen hoe hij of zij zich voelt. Luister zonder onderbrekingen en oordeel niet direct over wat de medewerker zegt. Soms heeft een medewerker simpelweg behoefte aan een luisterend oor om zijn of haar zorgen te delen.

4. Stel gerichte vragen

Als je merkt dat de medewerker moeite heeft om te vertellen wat er speelt, kun je gerichte vragen stellen om meer duidelijkheid te krijgen. Vragen als: “Merk je zelf dat je vaker verzuimt?” of “Hoe ervaar je de werkdruk de laatste tijd?” kunnen het gesprek op gang helpen.

5. Bied ondersteuning aan

Laat weten dat je bereid bent om te helpen en bied concrete oplossingen aan. Dit kan variëren van het aanbieden van flexibele werktijden, het verminderen van de werkdruk, tot het inschakelen van externe hulp zoals coaching of begeleiding. Bijvoorbeeld een scan om de stressfactoren in kaart te brengen en de medewerker meer inzicht te geven in zijn of haar eigen stressniveau.

6. Maak afspraken

Het is belangrijk om het gesprek niet vrijblijvend te laten. Maak duidelijke afspraken over de vervolgstappen. Dit kan betekenen dat er binnen een bepaalde tijd een evaluatiegesprek plaatsvindt, of dat er specifieke acties worden ondernomen om de stress te verminderen. Leg deze afspraken vast, zodat beide partijen weten wat er van elkaar verwacht wordt.

Preventie van stress en burn-out: een gezamenlijke verantwoordelijkheid

Hoewel het aanpakken van stress en burn-out in eerste instantie neerkomt op het bieden van hulp aan individuele medewerkers, is het belangrijk om ook breder naar de organisatie te kijken. Werkdruk en stress zijn namelijk vaak symptomen van een structureel probleem binnen de organisatiecultuur of werkprocessen.

1. Stimuleer een open cultuur

Medewerkers moeten zich veilig voelen om aan te geven wanneer ze te veel druk ervaren. Dit begint bij het creëren van een open cultuur waarin stress bespreekbaar is. Organiseer bijvoorbeeld regelmatige check-ins met medewerkers om te vragen hoe het met hen gaat.

2. Zorg voor balans in werkdruk

Let op de verdeling van taken binnen het team. Voorkom dat medewerkers te veel werk op zich nemen of continu onder hoge druk staan. Werk met realistische deadlines en zorg voor voldoende pauzes en rustmomenten tijdens drukke periodes.

3. Bied ondersteuning en ontwikkelingsmogelijkheden

Geef medewerkers de mogelijkheid om zich te ontwikkelen en nieuwe vaardigheden te leren zoals timemanagement of stressmanagement. Dit kan hen helpen beter om te gaan met werkdruk en zorgt voor een gevoel van controle over hun eigen werk.

Conclusie

Frequent verzuim kan een belangrijk signaal zijn van stress of een dreigende burn-out. Als werkgever of HR-professional is het cruciaal om de signalen van stress vroegtijdig te herkennen en het gesprek aan te gaan met de medewerker. Door empathie te tonen, actief te luisteren en concrete oplossingen te bieden, kun je medewerkers ondersteunen in hun herstel en voorkomen dat stress uitmondt in langdurig verzuim of een burn-out.

Daarnaast is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen binnen de organisatie om een gezonde werkomgeving te creëren, waarin stress bespreekbaar is en medewerkers zich gesteund voelen. Zo kun je niet alleen individuele medewerkers helpen, maar ook de algehele gezondheid en productiviteit binnen de organisatie verbeteren. 

Wil je als werkgever of HR-professional grip krijgen op stress, burn-out en verzuim binnen je organisatie? Schrijf je dan in voor de workshop van Meulenberg Training en Coaching. In deze praktijkgerichte workshop leer je hoe je stress vroegtijdig herkent, effectief aanpakt en duurzame oplossingen biedt voor een gezonde en productieve werkomgeving. Met bewezen methoden en concrete handvatten zorg je ervoor dat medewerkers vitaal blijven en verzuim wordt verminderd. Zet vandaag nog de stap naar een gezonde werkvloer!

Veelgestelde vragen

Referenties

1. CBS.nl – Ziekteverzuim – Gevonden op 09/12/2024
   Link naar de pagina op cbs.nl