Zelfdestructief gedrag (ook wel zelfvernietigend gedrag genoemd) is een overkoepelende term die tot veel verschillende uitingen kan komen. Iedereen gaat immers op zijn of haar eigen manier om met het proberen de baas te blijven van de problemen in het leven. In sommige gevallen zijn deze manieren niet gezond en zelfs (zeer) schadelijk.
Psychische problemen in allerlei vormen en maten kunnen de oorzaak zijn van slechte gewoontes die slecht zijn voor de geestelijke gezondheid. Negatieve gedachten of een negatief gevoel over iets. Het kunnen allemaal kiemetjes zijn die dit gedrag in stand houden. Wij willen hier in het volgende artikel aandacht aan besteden. Dit om meer duidelijkheid te verschaffen over wat deze destructieve gewoontes zoal kunnen zijn.
Wat is de definitie van zelfdestructief gedrag?
Het gaat hier om zelfdestructieve gewoontes die schadelijk zijn voor de persoon in kwestie zelf. Het kan zich uiten in verschillende vormen zoals onder andere:
- Gewelddadige relaties
- Zelfbeschadigende neigingen (je lichaam beschadigen, oftewel auto-mutilatie)
- Impulsiviteit, uitstelgedrag
- Zelfsabotage (bijv. onnodige zelfopoffering)
- (overmatig) drugs en/of alcohol gebruik
Het copingmechanisme
Een copingmechanisme is een psychologische term voor het verwerken en omgaan met (problematische) situaties. Coping wordt soms omschreven als pogingen van de individu in kwestie, om voor hem moeilijke situaties de baas te worden. Het gaat hier natuurlijk om ongezond gedrag want een gezonde methode om problemen het hoofd te bieden zijn natuurlijk prima!
Zelf destructief gedrag is een copingmechanisme dat veel voorkomt bij onveilige hechting. Veel mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis bijvoorbeeld, hebben last van (zelf)destructief gedrag.
Oorzaken van een zelfdestructieve gewoonte
Zelfdestructief gedrag kan verschillende oorzaken hebben. Het draait vaak om het hebben van negatieve gedachten en hoe je daarmee omgaat. Gedachten bepalen gevoel, dus deze negatieve gedachten veroorzaken negatieve emoties die op haar beurt weer een specifieke negatieve gewoonte tot gevolg kunnen hebben.
Ook kan het voortkomen uit een onveilige hechting, waarbij de persoon in kwestie zich niet veilig voelt bij anderen en zichzelf daarom schade toebrengt. Ook kan het een manier zijn om met stress of emoties om te gaan, waarbij de persoon zichzelf bijvoorbeeld snijdt of verbrandt om zichzelf te kalmeren.
Daarnaast kan zelfdestructieve gedrag ook voortkomen uit een psychische stoornis, zoals borderline of depressie. Als je kijkt naar depressie of een psychische stoornis zoals een psychose is het handig om de kanttekening te maken dat dit ook vaak een overdaad aan stress als grondslag heeft.
Veel mensen zijn zich daar niet van bewust, maar een teveel aan spanning (overprikkeling/teveel impulsen) kan een burn-out veroorzaken met alle gevolgen van dien. Als het teveel aan stress zich maar blijft voordoen voor langere duur, kan een burn-out veel extra problemen veroorzaken.
Wat zijn verschillende soorten zelfdestructief gedrag?
Een aantal voorbeelden van zelfdestructieve gedrag zijn:
- Drugsmisbruik en verslaving
- Alcohol misbruik
- Het toebrengen van (het zichzelf) lichamelijk letsel of zelfverwonding, zoals het zichzelf snijden (dit noemt men auto-mutilatie)
- Buitensporig veel of juist weer té weinig eten
- Pathologisch gokken
- Seksuele promiscuïteit of onbeschermde seks hebben
- Bedreigend en confronterend zijn tegen anderen
- Poging om zelfmoord te plegen
Gevolgen van zelfdestructieve gewoontes voor je mentale gezondheid
Zelfdestructieve gewoontes kunnen ernstige gevolgen hebben voor je mentale gezondheid. Het kan leiden tot spanning, angst en depressie. Wanneer je jezelf bijvoorbeeld snijdt of verbrandt, kan dit leiden tot een gevoel van opluchting, maar dit is vaak van korte duur.
Op de lange termijn kan het leiden tot een gevoel van schaamte en schuld, wat weer kan leiden tot depressie en angst. Ook kan zelfvernietigend gedrag leiden tot een burn-out, omdat het vaak gepaard gaat met perfectionisme en een hoge mate van zelfkritiek.
Wat is de link tussen zelfdestructief gedrag en stress?
Stress (of een burn-out) kan een oorzaak zijn van zelfvernietigend gedrag. Mensen die zichzelf bijvoorbeeld snijden of verbranden, kunnen zich tijdelijk beter voelen, maar op de lange termijn kan dit leiden tot gevoelens van schaamte en schuld, wat weer kan leiden tot depressie en angst.
Stress kan ook leiden tot slecht functioneren, sociale isolatie en nog meer piekeren, wat op zijn beurt weer kan leiden tot zelfdestructieve gedrag. Ook kan het omgekeerd worden, dat wil zeggen dat (in de jonge jaren) aangeleerd zelfvernietigend gedrag tot verhoogde stress kan leiden of zelfs een burn-out.
Wil je dat wij je helpen?
Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland. In de afgelopen jaren hebben we duizenden mensen geholpen.
Zo zie je dat stress zowel een gevolg én oorzaak kan zijn van dit soort gedrag. Dit wordt ook wel een vicieuze cirkel genoemd ofwel negatieve spiraal. De situatie verslechterd alleen maar omdat het ene het andere in stand houdt.
Zelfdestructieve gewoontes aan de basis van een burn-out?
Zeker kan dit gedrag een van de oorzaken zijn van een burn-out. Zo kan bijvoorbeeld langdurig drank- of drugsmisbruik je enorm uitputten, ook al lijken de drugs of alcohol op het moment zelf juist ontspanning te bieden.
Een burn-out is een uitputtingstoestand van lichaam en geest. Daarbij is er langer dan zes maanden sprake van overspannenheid, oververmoeidheid en voel je je opgebrand. Er kan dus wel degelijk een verband zijn tussen zelfdestructieve gewoontes en burn-out.
Omgaan met zelfdestructief gedrag bij anderen
Als je iemand kent die dit soort gedrag vertoont, kan het moeilijk zijn om te weten hoe je hiermee om moet gaan. Het is belangrijk om te onthouden dat je niet verantwoordelijk bent voor het gedrag van de ander, maar dat je wel kunt helpen door er voor hen te zijn en hen te ondersteunen. Hier zijn enkele tips die je kunnen helpen om te gaan met zelfvernietigend gedrag bij anderen:
Begrijp de psychopathologische realiteit van de persoon. Een zelfdestructief persoon onderschat of is zich niet bewust van de impact van zijn acties op zichzelf of anderen.
Bescherm je eigen psychische gezondheid. Houden van een persoon met zelfdestructief gedrag kan je naar de rand van een afgrond leiden.
Wees je bewust van wat je niet moet doen. Het is belangrijk om te weten wat je niet moet doen als je iemand met zelfdestructief gedrag wilt helpen. Zo moet je bijvoorbeeld niet proberen om de persoon te veranderen of te redden.
Wat kan ik doen wanneer ik zelfdestructieve gedrag herken?
Als je zelfdestructief gedrag bij jezelf herkent, zijn er verschillende dingen die je kunt doen om hiermee om te gaan. Hier zijn enkele tips die je kunnen helpen:
Begrijp de psychopathologische realiteit van je gedrag. Een zelfdestructief persoon onderschat of is zich niet bewust van de impact van zijn acties op zichzelf of anderen.
Houd een dagboek bij van wanneer je overgaat tot zelfdestructieve handelingen. Geef de gebeurtenis en je gedachten, gevoelens en handeling aan (zelfdestructief of niet).
Probeer of je baat hebt bij het communiceren met een hogere macht, als je gelooft in een macht groter dan jezelf.
Zoek professionele hulp [1]. Het is belangrijk om te weten dat je niet alleen bent en dat er hulp beschikbaar is.
Conclusie: het belang van openheid over de zelfdestructieve persoonlijkheid
Openheid over dit gedrag is belangrijk omdat het kan leiden tot een beter begrip van de negatieve kanten van dit gedrag. Er zijn veel stigma’s en vooroordelen over psychische problematiek, dit terwijl wij juist in een tijd leven waar er juist meer begrip en compassie opgebracht zou moeten worden voor mensen met psychische problematiek en in het bijzonder het gedrag in kwestie wat wij hierboven bespraken.
Het kan ook leiden tot een betere ondersteuning van de persoon, omdat het anderen in staat stelt om te begrijpen wat er aan de hand is en hoe ze kunnen helpen. Openheid kan ook helpen om de persoon die het gedrag vertoont te helpen bij het vinden van manieren om het gedrag te veranderen of te stoppen. Het kan helpen om de persoon te helpen bij het vinden van manieren om met de onderliggende problemen om te gaan die het gedrag veroorzaken.
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Veelgestelde vragen
Referenties
- Rijksoverheid.nl – Waar vind ik hulp bij psychische problemen? – gevonden op 22/03/2023
Link naar pagina op rijksoverheid.nl
ik heb hulp nodig.
Hey Irene, ik ken je persoonlijke situatie niet, maar weet alsjeblieft dat er veel verschillende opties zijn om de hulp te vinden die zoekt. Hierbij kan je denken aan een huisarts, hulpwebsites en als je hulp wilt bij burn-out en stress zaken staan we ook voor je klaar.