Bij rigide denken is terughoudendheid één van de grootste gedragskenmerken, want bij een rigide karakterstructuur sta je niet snel open voor veranderingen. Je voelt weerstand en zet je hakken in het zand. Koste wat het kost wil je blijven vasthouden aan jouw ideaalbeeld bij rigide denken, alleen dit geeft je ook nogal een onrustig en gepikeerd gevoel.
Hoe meer stress je voelt, des te meer je met een rigide denkwijze behoefte hebt om in je comfortzone te blijven. Onderschat de nadelen van rigide gedrag niet. Daarom lees je in dit artikel hoe je rigide gedragskenmerken kan herkennen. Plus ontdek hoe je je rigide denken en handelen meer kan loslaten om flexibeler te leven!
Wat is rigide denken?
Rigide denken is een denkwijze waarbij je je allesbehalve flexibel opstelt. Je bent nogal principieel ingesteld om netjes de normen, waarden en regels na te komen. Door je starre en onbuigzame houding ben je niet of nauwelijks bereid om je houding of gedrag te veranderen, zelfs als iets bijdraagt aan meer geluk of gezondheid.
Je kan rigide denken zien als ‘stijfjes denken’, waarbij je moeite hebt om buiten gebaande paden te denken. Outside the box denken is dus niet gemakkelijk voor je. Het is lastig voor je om voor de hand liggende ideeën in twijfel te trekken en nieuwe creatieve oplossingen te overwegen die niet overeenkomen met jouw ideaalbeeld.
Met rigide denken houd je liever je strikt aan vaste routines. Afwijken van de ‘normale gang van zaken’ vind je oncomfortabel. Je hecht meer waarde aan je persoonlijke overtuigingen, zelfs als er bewijs is dat je overtuigingen niet kloppen en helpend zijn.
Hoe herken ik rigide denken?
Een voorbeeld van rigide denken is dat je elke ochtend om precies dezelfde tijd opstaat, dezelfde route naar je werk neemt en dezelfde maaltijden eet. Heel routinematig ga je om met je tijd vanuit gestructureerde kaders. Daarnaast kan je met een rigide karakterstructuur weigeren om de vegetarische levensstijl van je partner te overwegen, omdat je altijd vlees hebt gegeten en overtuigd bent van de voordelen van vlees. Ook kan je rigide gedrag vertonen op de werkvloer, waarbij je sceptisch en wantrouwig bent richting collega’s die telkens innovaties voorstellen om werkprocessen- en structuren te versoepelen, versimpelen en versnellen.
Kortom, rigide denken en handelen kan je herkennen in de praktijk aan:
- Inflexibiliteit: Je weigert om nieuwe ideeën of perspectieven te overwegen en je bent niet bereid om je standpunt te veranderen, zelfs als er nieuwe informatie beschikbaar is.
- Zwart-wit denken: Je ziet de dingen als goed of slecht, juist of verkeerd, en je laat geen ruimte voor nuances of grijze gebieden.
- Weerstand tegen verandering: Je hebt moeite om nieuwe situaties aan te gaan of veranderingen aan te brengen, omdat je je comfortabel voelt bij het houden aan je bekende routines.
- Dogmatisme: Je gelooft sterk in je eigen overtuigingen en weiger je standpunt te veranderen, zelfs als er bewijs is dat het onjuist is.
- Veroordelend: Je bent snel geneigd om andere mensen en hun ideeën te bekritiseren, zonder ruimte te laten voor begrip of respect.
Nadelen van rigide denken
Inflexibiliteit, zwart-wit denken, weerstand tegen verandering, dogmatisme en veroordelend gedrag leveren nadelen op, waardoor je meer stress- en burn-out klachten kan krijgen.
Beperkingen in persoonlijke groei
Door je rigide gedrag durf je minder snel uit je comfortzone te stappen. Zodra je wel in het diepe springt en dus een stap richting het onbekende zet, triggert dit je angst en onzekerheid. Het gevolg? Het ontbreekt je aan moed om knopen door te hakken als je keuzestress ervaart. Vanuit veiligheid blijf je liever vasthouden aan dezelfde partner, vriendengroep, baan, woning, woonplaats, hobby’s en soorten vakanties. Hierdoor kan je leven in andermans ogen nogal eentonig zijn zonder ruimte voor meer spontaniteit en avontuur in je leven.
Negatieve invloed op relaties
Nog een nadeel is dat rigide denken je verbinding met je familie, gezin, vrienden en collega’s verstoort. Dit leidt tot relatieproblemen, zoals conflicten, miscommunicatie, verwarring, wantrouwen en onbegrip. Indirect leidt rigide denken tot meer onderlinge verwijten en oordelen. Moeizame en stugge communicatie is dan vaak een irritatiefactor of boosdoener, omdat je door je rigide denkwijze niet met elkaar op één lijn zit. Vanwege een gesloten houding ben je minder betrokkenheid en geïnteresseerd in iemand anders zijn of haar binnenwereld en denkwijze.
Vermindering van creativiteit en innovatie
Rigide denken beperkt je vermogen om je aan te passen aan nieuwe situaties. Door je terughoudendheid kijk je eerst liever de kat uit de boom. Dit voelt veiliger voor je aan en daardoor kom je minder snel met nieuwe creatieve ideeën om te innoveren. Het liefst blijf je vasthouden aan een eenvoudig leven waarbij je vaste routines volgt met zo min mogelijk aanpassingen. Zo behoud je controle en regie, want zodra iets anders verloopt zoals je verwacht of wilt, maakt dit je onrustig. Dan zie je direct allerlei beren op de weg over wat er fout kan gaan. Stoppen met piekeren zal juist dan een verademing voor je zijn!
Gevolgen voor mentale en emotionele gezondheid
Rigide gedrag beperkt je mogelijkheid flexibel om te gaan met verrassingen en uitdagingen die op je pad komen. In plaats van dat je vertrouwen voelt in het proces, leidt wantrouwen tot controle. Het versterkt je negatieve zelfbeeld, omdat je ook een gebrek aan zelfacceptatie en zelfvertrouwen voelt. Dit vergroot je stressklachten waardoor je kopzorgen hebt mede door je vastgeroeste overtuigingen. Denken in doemscenario’s zal je niet onbekend zijn, dus dan is het verstandig om een positieve mindset te ontwikkelen. Zo kan je meer negativiteit loslaten om minder drukte, onrust, stress of spanning te voelen.
Hoe om te gaan met rigide persoonlijkheden
Qua communicatie is rigide gedrag herkenbaar en voelbaar doordat iemand te stellig, bot, confronterend of direct is. Dit kan je nogal van je apropo laten brengen, omdat je totaal geen raad weet hoe je kan omgaan met een rigide denkwijze. Door de starre houding kan je je geremd voelen om te zijn wie je wilt zijn. En door je angst voor kritiek houd je je dan klein of spreek je je niet uit. Alleen dit is natuurlijk geen fijne manier qua omgang en verbinding.
Gelukkig zijn er 5 stappen om de communicatie met een rigide persoonlijkheid te verbeteren:
- Luister actief om te begrijpen wat zijn of haar denkwijze is en waarom specifieke overtuigingen en patronen zijn ontstaan. Wat maakt dat iemand met rigide gedrag in het leven staat?
- Respecteer andermans standpunten en neem een oordeelvrije houding aan. Hoewel je misschien het oneens bent met zijn of haar zienswijze, is het voor de verbinding prettig als je niet de discussie aangaat om gelijk te krijgen. Dan speel je een zogenaamd ‘welles-nietes-spelletje’.
- Focus op de feiten en doe je best om rationele argumenten te gebruiken om jouw visie te delen over een onderwerp. Vermijd aannames en meningen door juist je aandacht te richten op feiten in plaats van emoties.
- Bied alternatieven aan door het stellen van open vragen, zoals: “Heb je er ooit aan gedacht om X, Y of Z te gebruiken of raadplegen als oplossing?” Doordat je een spiegel voorhoudt, kan je de ander aan het denken zetten en prikkelen om vanuit nieuwe invalshoeken naar een uitdaging te kijken.
- Wees geduldig en heb respect voor de tijd. Door je ongeduldigheid voel je anders te snel irritaties opkomen doordat een rigide persoonlijkheid zich lastig overgeeft aan jouw plannen of visie. Met oprechte complimenten kan je progressie benadrukken en stimuleren.
De kunst van het loslaten
Loslaten is het vermogen om te accepteren en los te laten wat je niet kunnen veranderen. Met loslaten focus je je juist op wat je wél kan beïnvloeden. In essentie draait het om het aanvaarden van situaties en emoties. Zonder dat je je gaat vastklampen aan vaststaande ideeën, overtuigingen of verwachtingen.
De kunst van loslaten betekent dus niet dat je je apathisch gaat opstellen of geen verantwoordelijkheid neemt voor je leven. Integendeel, het betekent dat je je accepteert wat buiten je controle ligt. Dit verlaagt je stress klachten, omdat je door emotionele intelligentie en flexibiliteit beter omgaat met veranderingen en stressvolle situaties. Daardoor ga je ook meer openstaan voor andermans standpunt.
Waarom geeft rigide denken meer stress?
Terughoudendheid is een vorm van zelfbescherming, waarbij je als het ware een muur om jezelf heen bouwt. Je draagt een harnas om jezelf te behouden om meer verdriet, teleurstelling of spijt te voelen en ervaren. Dit is schijnveilig om je emoties te beheersen en controleren. Zie het als een copingsmechanisme bij stress, waardoor je sociale relaties op gepaste afstand houdt.
Het nadeel is ook dat je door je rigide denkwijze je niet altijd gezien, gehoord en begrepen voelt. Dit kan leiden tot meer frustratie en ontevredenheid, waardoor je niet voor niets liever in je comfortzone blijft. Uit angst voor afwijzing of kwetsend gedrag houd je jezelf klein en maak je jezelf allesbehalve zichtbaar. Je blijft loyaal aan ‘hoe iets hoort’ en durft niet keuzes te maken die ongepast zijn in je familiesysteem. Zodra je wel in aanraking komt met een onbekende situatie, verhoogt dit direct je stressniveau aangezien je niet altijd weet hoe hebt te anticiperen op onverwachte gebeurtenissen. Met als gevolg dat je lichaam soms stijf van de spanning en stress staat, waardoor je ook onrust in je hoofd en lijf voelt.
Je burn-out te lijf door je denken te onderzoeken
Het is belangrijk om je perspectivistische flexibiliteit te vergroten om te beschikken over het vermogen om meerdere perspectieven en mogelijkheden te overwegen. Je durft dan je standpunten en overtuigingen te herzien en aan te passen aan veranderende omstandigheden en inzichten.
Dit vereist alleen wel nederigheid, openheid en de bereidheid om verder te kijken dan je eigen beperkte visie. In het algemeen versterkt perspectivistische flexibiliteit gelukkig je vertrouwen om effectieve beslissingen te nemen en uitdagingen op te lossen in onverwachte situaties. Dit komt ook perfect van toepassing tijdens je burn-out herstel om jezelf open te stellen voor professioneel advies van een burn-out coach.
Als je koste wat het kost anders vast blijft houden aan je rigide denkwijze, is het herstellen van je burn-out een lastige uitdaging. Dan sta je namelijk niet of nauwelijks open voor gedragsverandering tips om gezonde eet, slaap en beweeggewoonten aan te leren. Gelukkig kan je door meer bewustwording over je rigide gedrag, je rigide denken en handelen sneller herkennen om in te grijpen en je burn-out klachten te verminderen.
Hoe kunnen wij je helpen?
Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland en zeer ervaren in het oplossen van stress en burn-out klachten.
Hoe kun je leren om flexibeler te zijn?
De controle loslaten is vaak een uitdaging als je meer vanuit mannelijke energie de touwtjes in handen wilt hebben. Toch is de reis naar het toelaten van meer vrouwelijke energie, meer dan de moeite waard. Dit biedt meer verzachting en ontspanning, waarbij je meer vertrouwen voelt om je over te geven aan wat er op je pad komt.
Hoe kun je leren om flexibeler te zijn? Begin met mindfulness om bewust te zijn in het hier en nu. Zonder te oordelen over je gedachten, gevoelens en gedragspatronen. Dit nodigt je uit om vanuit nieuwe invalshoeken te observeren wat er zich afspeelt in je leven. In plaats van dat je geleefd wordt, beleef je met mindfulness meer kalmte. Daardoor voel je je minder opgejaagd en gehaast, omdat je minder prikkels ervaart. Zo daalt je stressniveau en kan je jezelf meer opladen ondanks je rigide gedragspatronen.
Conclusie: Laat rigide denken je leven niet beperken!
Door je rigide gedrag durf je minder snel uit je comfortzone te stappen en verstoor je de relatie met je familie, gezin, vrienden en collega’s verstoort. Dit leidt tot relatieproblemen, zoals conflicten, miscommunicatie, verwarring, wantrouwen en onbegrip. Plus door vastgeroeste overtuigingen houd je je liever strikt aan vaste routines. Afwijken van de ‘normale gang van zaken’ vind je oncomfortabel, waardoor je meer drukte, onrust, stress of spanning kan voelen.
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Veelgestelde vragen
Bronnen
- Nederlands Jeugdinstituut – Rigiditeit in gedrag – Gevonden op 07-02-2023
Link naar de pagina op het Nederlands Jeugdinstituut