Wat is het Premenstrueel Syndroom (PMS)? Symptomen en behandeling

PMS is de afkorting van premenstrueel syndroom, een verzameling van klachten op zowel lichamelijk als emotioneel gebied, die bij vrouwen kunnen voorkomen voorafgaande aan de maandelijkse menstruatie. Het zijn klachten die iedere maand kunnen optreden, waarbij de klachten per vrouw anders zullen uitvallen. Het premenstrueel syndroom kan van enkele dagen tot soms wel twee weken het normale leven behoorlijk ontwrichten. PMS wordt niet altijd door de omgeving begrepen of geaccepteerd, waardoor de kans bestaat dat naast PMS ook andere afgeleide klachten ontstaan.

In dit artikel zullen we alle aspecten van het premenstrueel syndroom in detail beschrijven en advies geven over hoe je ermee om kunt gaan. We geven ook enkele tips over hoe je die ongemakkelijke symptomen kunt beheersen.

Wat is PMS?

PMS is een verzameling van een groot aantal symptomen die optreden na de maandelijkse eisprong ¹. Hierbij kan er sprake zijn van lichamelijke, maar ook van emotionele klachten. Veel symptomen zijn bekend bij een normale menstruatiecyclus, maar bij het premenstrueel syndroom zijn de klachten veel heviger, waardoor de persoon hinder zal ondervinden in het dagelijks leven en functioneren. PMS is een syndroom, wat staat voor een combinatie van verschillende klachten die individueel verschillen.

Er bestaat geen hormoon- of bloedonderzoek om PMS vast te stellen, omdat vrouwen met het premenstrueel syndroom geen afwijkende bloedwaardes hebben vergeleken met vrouwen zonder PMS. Bij het vermoeden van PMS zal een (huis)arts voorstellen om gedurende twee maanden een klachtendagboek bij te houden. Hier schrijf je dagelijks de klachten en de periode van menstruatie in, zodat de arts kan beoordelen of er een klachtenpatroon aanwezig is. Omdat PMS-klachten tijdens de menstruatie stoppen, zal je geen PMS hebben als de klachten de hele maand aanhouden. Alleen ernstige pijnklachten vlak voorafgaande de menstruatie wijzen vaak niet op PMS. In beide gevallen is het raadzaam om dit wel met de (huis)arts te bespreken. Soms kan het premenstrueel syndroom en het hormoon progesteron onderliggende aandoeningen versterken. Denk hierbij aan epilepsie, diabetes, allergie, astma en migraine.

Hoe ontstaat PMS?

Het is nog niet precies bekend hoe PMS ontstaat en waarom de ene vrouw er wel en de andere vrouw er geen last van krijgt. Onderzoek laat zien dat het hormoon progesteron invloed heeft op het ontstaan van PMS. Progesteron is een hormoon dat na de eisprong, twee weken voor het begin van de menstruatie, wordt aangemaakt. Toch hebben vrouwen die het premenstrueel syndroom ontwikkelen net zo veel progesteron als vrouwen die geen klachten krijgen. Het idee is dan ook dat iedere vrouw een eigen gevoeligheid heeft voor progesteron. Bij vrouwen met PMS is tijdens deze periode een tekort van serotonine waarneembaar. Serotonine wordt in de hersenen aangemaakt en staat in de volksmond bekend als het “gelukshormoon”. Daarbij zou een erfelijke of genetische component invloed kunnen hebben op de mate van gevoeligheid voor het ontwikkelen van PMS.

Jonge vrouwen hebben niet snel last van het premenstrueel syndroom. Meestal ontstaat het pas nadat de eerste kinderen zijn geboren en vaak is PMS bekend bij andere familieleden. Kijk je naar vrouwen in de leeftijdscategorie 18 tot 45 jaar, dan komt PMS bijna bij 5% van de vrouwen voor. Oudere vrouwen hebben meer klachten dan jonge vrouwen, die echter wel verdwijnen na de overgang.

Opvallend genoeg komt PMS bij Westerse vrouwen meer voor dan bij vrouwen die ergens anders wonen. Hierdoor is er een vermoeden dat het drukke leven in de westerse samenleving invloed heeft op het ontwikkelen van PMS. Een drukke baan, gecombineerd met opgroeiende kinderen, een veeleisend sociaal leven en niet laten merken dat het dagelijkse leven veel druk geeft, kan stress veroorzaken. Daarnaast bewegen we in de westerse wereld te weinig en combineren dit met het gebruik van veel suiker, alcohol en koffie. Vrouwen die gevoelig zijn voor hormoonschommelingen zouden hierdoor een verhoogde kans hebben op het ontstaan van PMS.

Wat zijn de symptomen van PMS?

Er zijn meer dan 100 verschillende lichamelijke en emotionele klachten beschreven die betrekking hebben op PMS. Ieder vrouw met PMS-klachten zal hierdoor andere klachten aangeven. De klachten die vaak voorkomen zijn:

Lichamelijke klachten.

Vasthouden van vocht in handen en voeten.
Een opgeblazen gevoel hebben.
Pijnlijke of gespannen borsten.
Hoofd- en buikpijn.
Lage rugklachten.
Sugargraving, een hang naar suiker door onbalans in de darmen.
Overmatig transpireren.

Emotionele klachten

Hevige stemmingswisselingen.
Prikkelbaar.
Driftbuien.
Zware vermoeidheidsklachten.
Depressieve gevoelens.
Angstig voelen.
Snel huilen om ogenschijnlijk kleine gebeurtenissen.
Slechte nachtrust en concentratieproblemen.

Wat zijn de gezondheidsrisico’s bij het Premenstrueel Syndroom?

Bij PMS bestaat de kans op het ontwikkelen van gezondheidsproblemen ² die zijn afgeleid van de symptomen. Vaak worden PMS-klachten door de eigen omgeving niet serieus genomen en afgedaan als “geklaag”. Naast alle PMS klachten is er sprake van verhoogde stress, frustratie, verdriet, boosheid of angst. Hierdoor ontstaat een verhoogde kans op het ontwikkelen van burn-out, depressie of een angststoornis. Naast de PMS klachten ontwikkel je emotionele klachten die niet tijdens de menstruatie of overgang verdwijnen. Bij het chronische vermoeidheidssyndroom (Myalgische encefalomyelitis) is er sprake van een vermoeidheid die minstens zes maanden aanhoudt. Bij PMS is een slechte nachtrust te herleiden naar de symptomen, waardoor je niet meer voldoende uitrust. Dit beperkt het functioneren ernstig doordat je geen energie bezit om activiteiten te ondernemen en je concentratie- en geheugenfuncties laag zijn.

Het prikkelbaar darmsyndroom (IBS)is normaal gesproken bij ongeveer 50% van de vrouwen met IBS tijdens de menstruatie sterker aanwezig. IBS is een chronische aandoening die vooral de dikke darm treft, waardoor je last krijgt van diarree, constipatie of een combinatie ven beide. Vooral bij vrouwen met PMS is dit voor of tijdens de menstruatie merkbaar en bovendien kan PMS het ontstaan van IBS versnellen. Het blaaspijnsyndroom is een ziekte waarbij het blaasslijmvlies ernstig ontsteekt. Het heeft wat weg van een normale blaasontsteking, maar het heeft geen bacteriële oorzaak, waardoor antibiotica niet helpt. De oorzaak van dit syndroom is tot nu toe onbekend. Vrouwen met een blaaspijn syndroom hebben een verhoogde kans om tijdens de PMS-periode last te krijgen van meer ernstige krampen.

Wat je tegen het Premenstrueel Syndroom kunt doen

Door de grote variatie aan klachten bestaat er geen eenduidige behandeling tegen het premenstrueel syndroom. Vaak voelen vrouwen met PMS zich niet begrepen. Het is daarom belangrijk om te praten over je klachten. Dit kan met je partner, maar ook met een goede vriendin of familielid, waardoor je het gevoel krijgt niet alleen te staan. Gesprekken met een professionele hulpverlening zoals een psycholoog zijn een goed idee als je het gevoel krijgt dat niemand je begrijpt. Neem in alle gevallen jezelf wel serieus en probeer met onderstaande tips de klachten te verminderen.

Een gezond leven

Leef gezond. Dit lijkt een open deur, maar een gezond lichaam is beter bestand tegen lichamelijk ongemak dan een minder gezond lichaam. Door te sporten maakt je lichaam endorfine aan. Endorfine staan ook bekend als het “gelukshormoon”, en geven je een beter gevoel. Hou je niet van sporten, dan is een wandeling een goed alternatief. Op het gebied van voeding is veel voordeel te behalen. Eet zes keer per dag een kleine maaltijd. Hierdoor voorkom je een hongerig gevoel waardoor je juist ongezond gaat eten. Met een gezonde maaltijd zal de bloedsuikerspiegel gedurende de dag vrij gelijkmatig blijven. Vooral suikers en verborgen suikers in voedingsmiddelen zorgen voor ongewenste pieken. Gebruik vooral als je door PMS vocht vasthoudt weinig zout. Zout heeft namelijk de eigenschap vocht vast te houden. Vette vis is wel gezond, of slik als alternatief omega-3 tabletten. Beperkt tenslotte de inname van cafeïne en alcohol.

Medicatie en Premenstrueel Syndroom

De anticonceptiepil werkt soms goed tegen het premenstrueel syndroom. Door de pil zijn de hormoonschommelingen minder aanwezig, waarbij onderzoek aantoont dat de driefasenpil de beste resultaten geeft omdat de samenstelling veel overeenkomsten heeft met het hormoon progesteron. Deze pil zorgt ervoor dat je minder vocht zal vasthouden, wat vooral kan helpen bij vrouwen die veel vocht vasthouden of last hebben van gespannen borsten of een opgeblazen gevoel.

Zogenaamde LHRH agonisten is een vorm van medicatie die ervoor zorgen dat je geen progesteron en oestrogeen in de eierstokken zal aanmaken. Hierdoor stopt de menstruatie en verdwijnen de klachten. Helaas is het geen optimale oplossing omdat je deze medicijnen niet langer dan zes maanden mag gebruiken, om een verhoogde kans op botontkalking en hart- en vaatziekten te voorkomen. Bovendien zul je in de overgang komen, wat ook ongewenste klachten kan geven zoals hoofdpijn, zweetaanvallen, opvliegers en misselijkheid.

Antidepressiva heeft invloed op het serotoninegehalte. Hierdoor blijven hormoonschommelingen beperkt. Omdat het hier gaat om medicatie die primair geschikt is tegen depressies, kan alleen een arts de middelen voorschrijven. Bekende middelen zijn Prozac (fluoxtine), Zoloft (Sertraline) en Seroxat (paroxetine). Ook hier zijn ongewenste bijwerkingen niet uit te sluiten. Denk hierbij aan slapeloosheid of duizeligheid.

Het spiraaltje bestaat uit een spiraal dat langzaam wat progesteron afgeeft. Hierdoor zal de menstruatie minder klachten geven en kan de PMS soms helemaal laten verdwijnen. Is er geen kinderwens, dan kunnen de eierstokken operatief worden verwijderd. Hierdoor stopt de menstruatiecyclus en dus ook de PMS. Realistisch gezien is dit alleen een optie voor vrouwen op een wat oudere leeftijd, omdat je direct in de overgang zal gaan, waardoor je ouderdomsklachten kan ontwikkelen. Als oplossing voor PMS is het een zeldzame ingreep.

Zorg voor voldoende slaap en een leven met weinig stress. Dit versterkt de basale immuniteit waardoor klachten minder snel opkomen. Sommige vrouwen kiezen voor het innemen van voedingssupplementen. Hoewel dit het lichaam zeker een boost kan geven, is er nog geen causaal verband gevonden dat het rechtstreeks de PMS-klachten zal verminderen.

Veelgestelde vragen

Wat zijn bekende PMS-klachten?

De meest voorkomende lichamelijke klachten zijn gevoelige borsten, vasthouden van vocht in de enkels en handen en een opgezwollen gevoel. Als emotionele klachten komt prikkelbaarheid en vermoeidheid het meeste voor. In totaal zijn er ruim 100 verschillende klachten die aan PMS zijn gekoppeld waardoor de klachten individueel behoorlijk verschillen.

Wat kun je doen tegen PMS?

Praat over je klachten met je partner, vriendin of familielid. Eet gezond, voorkom stress en beweeg voldoende. Ga is gesprek met de huisarts en bespreek of hij medicamenteus de PMS-klachten kan behandelen.

Hoe weet je of je PMS hebt?

Mogelijk is er sprake van PMS als je iedere maand voor de menstruatie lichamelijke en/of emotionele klachten krijgt. Deze klachten belemmeren het normale dagelijkse leven en verdwijnen op het moment dat de menstruatie begint. Een klachtendagboek kan meer inzicht geven of er wel of niet sprake is van het premenstrueel syndroom.

Kan PMS erger worden?

Vooral als vrouwen dichter bij de overgang komen, kunnen de PMS-klachten toenemen. Het goede nieuws is dat PMS na de overgang verdwijnt. Zwangere vrouwen hebben tijdens de zwangerschap geen last van PMS.

Hulp bij burn-out en stress

Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!

Bekijk ons aanbod voor:

Bronnen: