Burn-out door de overgang: De overgang gaat voor veel vrouwen gepaard met klachten als: opvliegers, slecht slapen, hartkloppingen, gewrichtspijn en stemmingswisselingen. Oorzaak van deze klachten zijn veranderingen in de hormoonhuishouding. Ook op stress reageert ons lichaam met hormonen.
Stress tijdens de overgang zorgt ervoor dat het hormoonsysteem nog meer uit balans raakt, waardoor de overgangsklachten verergeren. De verminderde nachtrust als gevolg van de overgang/ stress vermindert je belastbaarheid en veerkracht en vergroot je stressgevoeligheid. Dat verklaart dat je af en toe een korter lontje hebt naar je kinderen, partner en/of collegae.
Uit de praktijk
Met regelmaat zie ik vrouwen rond de 50 jaar die bij me komen met stressklachten, overbelastingsklachten en burn-outklachten. Wanneer we tijdens het eerste contact in kaart brengen wat zij denken dat de oorzaken van de huidige klachten zijn, dan sommen ze vaak verschillende factoren op. Factoren als: langdurig hoge werkdruk, mantelzorgtaken, een scheiding of een ander verlies. Maar ook: piekeren, verstoorde nachtrust en nog veel meer. Op het einde van de opsomming zegt een enkeling soms ‘oh ja, en ik ben ook in de overgang’.
Dat wordt dan op een manier toegevoegd alsof dat eigenlijk niet zo belangrijk is en er niet echt toe doet. Bij de overige vrouwen vraag ik tegenwoordig standaard zelf maar of ze al in de overgang zijn of dat ze die menopauze inmiddels al weer helemaal overleeft hebben. Meestal bevestigen ze dan dat ze inderdaad in de pre-overgang of overgang zitten. Sommige vrouwen beamen dan dat ze zelf ook al dachten dat ze er misschien al mee te maken hebben.
Wat bij de meeste vrouwen echt opvallend is, is dat ze de huidige klachten totaal niet met de overgang in verband brengen of gebracht hadden. Ik leg hen dan uit dat ze de gevolgen van de hormonale veranderingen zeker niet moeten onderschatten. Sterker nog: de gevolgen van de menopauze vormen dan mogelijk wel niet de hoofdoorzaak van de huidige klachten, maar hebben wel een veel grotere invloed in het totale plaatje dan dat zij zelf denken.
Vaak hoor ik dat vóóraf aan de overgang de totale belasting gevormd door werk- en privéomstandigheden nog (net) te doen was. Maar dat de overgangsklachten een hele grote druppel hebben gevormd die de spreekwoordelijke emmer deed overlopen.
Wat doet de overgang met je?
Vooraf en tijdens de overgang heeft vooral de vermindering van het vrouwelijk hormoon oestrogeen diverse effecten. Eén van die effecten zijn de onrustige nachten. De verstoorde nachtrust – o.a. door opvliegers en nachtelijk zweten – wordt vaak wel herkend. Echter de gigantische impact die deze verstoorde nachtrust heeft op hun veerkracht en belastbaarheid realiseren ze zich veel te weinig. Deels omdat de overgangsklachten geleidelijk hun leven binnensluipt. Vrouwen zijn het normaal zijn gaan vinden en menen dat ze dit maar lijdzaam moeten ondergaan omdat dit er nu eenmaal bij hoort.
Wanneer de hoeveelheid slaap en de kwaliteit van de slaap afneemt, loopt de accu echter langzaam leeg. Slaaptekort is een essentieel probleem wat uiteindelijk een burn-out kan doen helpen ontstaan. Omgekeerd is voldoende hoeveelheid en kwaliteit van slaap essentieel in het herstellen van een burn-out.
Een ander bekend gevolg van de overgang is dat je je regelmatig gestresst, somber en depressief kunt voelen. Het wisselende niveau van oestrogeen tijdens de overgang maakt vrouwen namelijk gevoeliger voor de effecten van een depressie en stress.
Wij hebben een uitgebreid artikel voor je klaarstaan over de symptomen van een burn-out. Hierin gaan we in alle op symptomen en bijbehorende klachten.
Burn-out door de overgang
Uit onderzoek is gebleken dat het risico op een depressie bij vrouwen in de menopauze dubbel of zelfs driedubbel zo hoog is als bij vrouwen voor of na de menopauze. De onderzoekers vonden uit dat de daling van estradiol, een vorm van oestrogeen, zorgt voor meer irritaties, meer woede en een gevoel van afwijzing.
Dat zijn symptomen die ook bij een depressie voorkomen. Wanneer daar ook nog stress bij komt waren de symptomen van de overgang en depressie nog sterker aanwezig.
Tijdens de overgang zijn je hormonen flink van slag en vaak de oorzaak van het Premenstrueel syndroom (PMS). Zo wisselt het niveau oestrogeen nogal, wat kan zorgen voor verschillende overgangsklachten, waaronder:
- Stemmingswisselingen
- Opvliegers
- Vergeetachtigheid
- Slecht slapen
- Hoofdpijn
- Diverse andere lichamelijke ongemakken, zoals spier- en gewrichtspijn, gewichtstoename, urineverlies etc.
Het is niet moeilijk om te bedenken dat slecht slapen, stemmingswisselingen, vergeetachtigheid en hoofdpijn een grote wissel trekken op je energiereserves. Als er op het werk dan ook nog iets extra’s van je wordt gevraagd of je ineens ook nog mantelzorgtaken erbij krijgt in je programma dan kan de balans belasting-belastbaarheid heel snel verstoord raken. Een burn-out is dan een gevolg.
Burn-out door de overgang: de oorzaken
Tijdens de overgang verandert er veel in je lichaam. Het vrouwenlichaam gaat van de vruchtbare fase naar de niet vruchtbare fase. De aanmaak van de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron vanuit de eierstokken vermindert en stopt uiteindelijk helemaal. Het vrouwelijke geslachtshormoon progesteron kan behalve in de eierstokken ook in de bijnieren geproduceerd worden. Dat kan echter alleen als we niet te veel stress hebben.
Onze bijnieren produceren namelijk ook onze stresshormonen adrenaline en cortisol. In geval van stress krijgen deze hormonen voorrang. Het vrouwelijke geslachtshormoon progesteron heeft dezelfde bouwstof als het stresshormoon cortisol. Naarmate je meer stress hebt, maak je daardoor minder aan van het vrouwelijke geslachtshormoon progesteron. Normaal gesproken hoeft dit geen directe klachten op te leveren, maar in de overgang als de productie van progesteron in de eierstokken ook al daalt, kan dit net de spreekwoordelijke druppel zijn die de emmer doet overlopen.
Progesteron is een bouwstof van cortisol, een bijnierhormoon. Menstruatie en menopauze zijn zeer intensieve hormonale processen die een zwaar beroep doen op de bijnieren. Deze zullen extra gas geven door meer bijnierhormonen, zoals cortisol, te produceren en dus een grotere behoefte hebben aan progesteron voor de productie van cortisol.
Dit put op termijn de progesteronvoorraad van vrouwen uit. De menopauze kan hierdoor extra problematisch worden, omdat juist tijdens en na de overgang de hormoonproductie van vrouwen zwaar leunt op de bijnieren! Bedenk dus dat veel overgangsklachten niet zozeer te maken hebben met een daling van oestrogeen bij vrouwen, maar juist totale uitputting van progesteron!
Bedenk dus dat veel overgangsklachten niet zozeer te maken hebben met een daling van oestrogeen bij vrouwen, maar juist totale uitputting van progesteron!
Krijgt iedere vrouw te maken met overgangsklachten?
De overgang vormt helaas voor 80% van de vrouwen in meer of mindere mate een extra belasting voor lichaam en geest. Dat de klachten fors kunnen zijn, blijkt uit het gegeven dat een derde van het ziekteverzuim van werkende vrouwen tussen de 44 en 60 jaar toe te kennen is aan overgangsklachten. Na de overgang hebben de hormonen in het vrouwenlichaam veelal een nieuwe balans gevonden en verdwijnen de klachten.
Totdat deze nieuwe balans is ontstaan, is het voor vrouwen met overgangsklachten nodig om keuzes te maken die zorgen voor evenwicht tussen draagkracht (dat wat ik kan dragen) en draaglast (dat wat ik op mijn bordje heb). Immers, de overgang vormt een extra belasting voor lichaam en geest, waardoor de draagkracht voor andere zaken kleiner is geworden. Als je als vrouw in de overgang een stressvol bestaan hebt, is de noodzaak om lichaam en geest in balans te brengen nog groter. Doe je dat niet, dan liggen ziekte en uitval op de loer.
Burn-out door de overgang?
Bekijk hier: coaching bij een burn out
Wat kun je doen aan overgangsklachten?
Veel vrouwen denken dat het erbij hoort en er niets aan de klachten te doen is. Dat is erg jammer want er zijn diverse middelen die de klachten kunnen doen helpen verminderen. Een overgangsconsulente bijvoorbeeld kan je daarin adviseren. (Een overgangsconsulente is een verpleegkundige die gespecialiseerd is in overgangsklachten.) Wanneer de klachten die samenhangen met de overgang verminderen, dan zal dat al een essentieel verschil maken!
Verder kun je de stress in je leven verminderen met praktische maatregelen gericht op het verminderen van de belasting in je leven, zoals het afstoten van taken of het inschakelen van hulp. Daarnaast kun je leren meer te relativeren en stressverhogend piekergedrag te verminderen om zo de balans te herstellen.
Ook je leefstijl heeft invloed op je overgangsklachten. Zo verergeren roken, koffie en alcohol veelal de klachten, terwijl het eten van veel groenten en regelmatige lichaamsbeweging juist een gunstige invloed hebben. De juiste leefstijl kan je draagkracht tijdens de overgang weer wat vergroten.
Bewegen tegen overgangsklachten
Regelmatig bewegen helpt bij het verminderen van de overgangsklachten. Een van de redenen is dat bewegen kan helpen je slaap te verbeteren. Uiteraard als je dit op het juiste moment doen (niet laat op de avond en ook niet te vroeg in de ochtend). Maar ook de diverse neurohormonale effecten van bewegen op ons brein leveren een bijdrage.
Dat komt dus mooi uit, want regelmatig en gedoseerd gaan bewegen vormt niet voor niets steevast een onderdeel van onze begeleiding.
Veel overgangsklachten? Blijf niet tobben!
Ongeveer 1,3 miljoen Nederlandse vrouwen hebben overgangsklachten. De overgang duurt gemiddeld zeven tot tien jaar. Lang genoeg om niet te blijven tobben, maar hulp in te schakelen! Voor lichamelijke ondersteuning middels supplementen kan bijvoorbeeld een overgangsconsulente of Care for Women uitkomst bieden. Voor het verminderen van stress, het herstellen van de balans en verantwoord bewegen/sporten helpen wij je graag verder.
Bekijk hier jouw mogelijkheden: Verminderen van stress en het herstellen van balans
Hulp bij burn out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Dank je Han!
Fijn dat er nu ook mannen over gaan schrijven!
Ik heb een vraag, je refereert onder het kopje: ‘Burnout door overgang’ aan een onderzoek. Kun je me laten weten welk onderzoek dat is? Of wat anders je bron was? Ik heb ook een opleiding bij Care for Women gedaan, ken daardoor wel het verzuim onderzoek maar niet het onderzoek naar depressie en overgang.
Alvast bedankt!