Oorzaken uit de jeugd die invloed hebben op het krijgen van een burn-out. In dit artikel gaan we laten zien wat vroeger jouw plek in het gezin betekend heeft in het krijgen van een burn-out.
De vraag die we hiervoor hebben gesteld is: Heeft de plaats in het gezin of het hebben van een gehandicapte broer of zus een relatie met het hebben van een burn-out? Of kan het hebben gehad van een broer die veel aandacht vroeg van ouders geleid hebben tot aangeleerd gedrag die als valkuil heeft gediend tot jouw burn-out? Daar gaat dit blog over.
Het is immers belangrijk om te achterhalen welke valkuilen jij hebt, waardoor je gevoelig bent voor het ontwikkelen van een burn-out. Misschien ligt de basis wel in jouw ouderlijk gezin. Zonder schuldigen aan te wijzen, maar wel goed om te weten. Om je eigen gedrag te leren begrijpen, waardoor je er bewust van wordt en je er dus grip op kunt krijgen. Gedrag is alleen te veranderen als je bewust van dit gedrag bent immers!
De oudste in het gezin
In de nu bijna 25 jaar dat ik in de hulpverlening werk was het al vaak opgevallen dat er gemeenschappelijke factoren kunnen spelen bij bijvoorbeeld de oudste van een gezin. Ook zag ik vaak bepaald gedrag bij mensen die een gehandicapte broer of zus hadden. Later toen ik mensen ging helpen bij het herstellen van een burn-out kwamen deze grootste gemeenschappelijke delers weer terug.
Was dit toevallig of wordt dit ondersteund door wetenschap? Wel belangrijk om dit uit te zoeken voordat je het één en ander op papier zet. En inderdaad, veel van wat opgemerkt was, wordt ondersteund door cijfers en statistieken. Een mooie reden dus voor een blog om zo weer zoveel mogelijk mensen te helpen om te herstellen van een burn-out en om straks niet meer in bekende valkuilen te stappen.
Van tevoren is het goed om te zeggen dat de genoemde eigenschappen in de onderzoeken natuurlijk niet voor iedereen gelden en dat het vaak ook afhangt van karakter, leeftijdssamenstellingen, gezondheid, intelligentie en meer variabelen. Het zijn de grote lijnen die geschetst worden en die jou misschien kunnen helpen om eerder valkuilen te herkennen en te plaatsen. Heb je nu bijvoorbeeld een oudere zus die totaal niet verantwoordelijk was en een jonger broertje die alle aandacht opeiste? Grote kans dat jij dan heel verantwoordelijk was.
De eigenschappen van het oudste kind in relatie tot het krijgen van burn-out
Wat zijn eigenschappen van het oudste kind en wat zijn de valkuilen die kunnen leiden tot een burn-out? Op gezondheidsnet wordt gesproken dat eerste kinderen gehoorzaam en verantwoordelijk zijn. Ze willen graag het goede voorbeeld geven. Oudste kinderen zijn nog weleens perfectionisten en ervaren een hoge druk om te presteren. Het oudste kind ontwikkelt zich tot een zelfstandig persoon die goed leiding kan geven. Als oudste kind wil je het beste uit jezelf halen en impulsief gedrag behoort niet tot een karaktereigenschap.
In een onderzoek van klinisch psycholoog Blair wordt gesproken dat er opmerkelijk vaak en groot verantwoordelijkheidsgevoel te zien is bij oudste kinderen. Oudste kinderen zouden graag de leiding willen hebben, willen betrouwbaar zijn en zij stellen hoge eisen aan zichzelf.
In een onderzoek van het Centraal Bureau van de Statistiek komen deze eigenschappen vaak voor bij de oudsten in een gezin: zelfverzekerd, gehoorzaam, groot verantwoordelijkheidsgevoel, leider, (goede voorbeeld willen geven aan broertjes of zusjes), perfectionistisch met grote prestatiedrang, traditioneel, ambitieus en prestatiegericht.
In het magazine Psychologie wordt een groot onderzoek aangehaald. De oudsten in een gezin zouden gevoelig zijn voor macht en gezag. Daarnaast zouden ze conservatief, ambitieus en prestatiegericht zijn en minder goed tegen veranderingen kunnen. Ze zouden ook een zware druk voor prestaties voelen.
Valkuilen van het oudste kind
Dit lezende gecombineerd met mijn eigen ervaringen zijn dit de grootste valkuilen die in de praktijk worden gezien bij de oudsten uit een gezin met een burn-out zijn:
- Door een grote prestatiedwang jezelf tot dwingen meer te presteren dan dat je op dit moment zou kunnen.
- Door perfectionisme moeilijk de ontspanning kunnen voelen van: het is zo goed!
- Vanwege het gehoorzaam willen zijn: moeilijk grenzen aan kunnen geven bij leidinggevenden.
- Door een groot verantwoordelijkheidsgevoel gemakkelijk over je eigen grenzen gaan.
- Door het betrouwbaar willen zijn thuis en op het werk worden er te hoge eisen aan zichzelf gesteld.
Het tweede, of middelste kind
Wat zijn eigenschappen van het tweede of middelste kind en wat zijn de valkuilen die kunnen leiden tot een burn-out?
Op de site van Gezondheidsnet staat dat deze kinderen vaak zichzelf vergelijken met de oudste en probeert op bepaalde manieren aandacht te trekken van ouders. Het kind wil opvallen en is vaak populair in de klas. Het ontwikkelt zich in verhouding vaak tot creatief en sociaal persoon.
Blair zegt dat middelste kinderen zich gemakkelijker over laten halen. Ze geven eerder toe aan groepsdruk en zijn goed in bemiddelen.
In het onderzoek van het CBS worden deze eigenschappen van het tweede kind genoemd: uitsteller, zelfstandig, kan goed onderhandelen, onzeker, creatief, minder hecht met zijn/haar ouders.
In Psychologie Magazine wordt gesproken dat de tweede of middelste kinderen meer rebels zijn, blijmoediger, meer sociaal gedrag laten zien en meer gericht zijn op samenwerking.
Valkuilen van het tweede of middelste kind
Top vijf van valkuilen voor het tweede of middelste kind:
- Door loyaliteitsconflicten opgebrand raken.
- Door groepsdruk over je eigen grenzen gaan en je eigen signalen vergeten.
- Burn-out raken door gebrek aan samenwerking of politieke spelletjes
- Gedrag van opvallen hebben ontwikkeld van hard werken of pleasen waardoor over eigen grenzen wordt gegaan.
- Door onzekerheid gaan overcompenseren waardoor je jezelf overbelast.
Lees meer over het anderen naar de zin maken
Het jongste kind
Wat zijn eigenschappen van het jongste kind en wat zijn de valkuilen die kunnen leiden tot een burn-out?
Gezondheidsnet vertelt ons dat de nieuwste aanwinst wordt vertroeteld door het gezin. Het jongste kind is sneller nieuwsgierig naar dingen die normaliter niet interessant zijn op deze leeftijd. Voor de jongste telg is het belangrijk om mee te kunnen praten met de oudere broers en/of zussen. Nummer drie wil alles doen wat de oudere kinderen doen.
Maar wél alleen: je moet als laatste geborene natuurlijk wel laten zien hoe flink je bent. Als derde kind hecht je meer waarde aan werk wat je echt interesseert en leuk vindt, dan aan een topbaan. Ook zoek je veel vrienden buiten de eigen familie.
Blair zegt over de jongsten in een gezin dat gemakkelijker teleurgesteld kunnen worden. En voelen zich snel in de steek gelaten. Ze zijn vaak creatief en vindingrijk, maar ook opstandig. Zij moeten immers meer hun best doen om aandacht te krijgen. Wel zijn ze vaak ongeorganiseerd en minder doelgericht, omdat anderen vaak dingen voor ze regelden. Bovendien zijn ze vaak creatief en vindingrijk en gaan ze liefst hun eigen weg.
Het CBS noemt deze eigenschappen op over de jongsten: populair, neemt risico’s, warm karakter, meegaand en sociaal.
Het onderzoek in het Psychologie Magazine zegt dat erbij jongsten vaker een gebrek aan betrokkenheid te zien is. Hoe dit geplaatst moet worden wordt niet beschreven.
Valkuilen van het jongste kind
De vijf grootste valkuilen voor deze kinderen tot opzichte van het ontwikkelen van een burn-out:
- Door het volgen van eigen weg, hier te graag aan vast willen houden. Bang voor gezichtsverlies, waardoor er misschien over grenzen wordt gegaan.
- Door te veel risico’s genomen te hebben in problemen komen die niet meer te dragen te zijn.
- Vanwege te gevoelig zijn voor teleurstelling, te veel positieve feedback van leidinggevenden verwachten en hierdoor over grenzen gaan.
- Door te meegaand te zijn, niet voldoende naar eigen signalen van overbelasting te luisteren.
- Door ongeorganiseerd zijn te veel het overzicht over taken en werk verliezen, waardoor overbelasting ontstaat.
Bekijk ook alle symptomen van burn-out
Enig kind
Wat zijn eigenschappen van het enig kind en wat zijn de valkuilen die kunnen leiden tot een burn-out?
Over het enige kind wordt alleen wat op Gezondheidsnet gezegd. Ze kunnen het goed vinden met volwassenen maar kunnen ook goed alleen zijn. Zij doen het vaak goed op school; door de rust thuis konden zij daar immers al hun energie insteken.
Ik heb nog even andere onderzoek bekeken en kwam terecht op de site van vico.com. Hierin wordt verteld dat deze eigenschappen eerder bij kinderen voorkomen die alleen in een gezin opgroeien: Ze willen ouders blij maken, ze vergelijken zich met volwassen (strenger voor zichzelf), bezitterig, meer behoefte aan eigen tijd en privacy, slechter in conflicten zijn moeilijk van hun eigen mening af te krijgen.
Valkuilen jongste kind
De vijf grootste valkuilen voor deze kinderen tot opzichte van het ontwikkelen van een burn-out:
- De neiging om managers blij te maken, waardoor eigen grenzen vergeten worden.
- Te streng voor zichzelf zijn tot op latere leeftijd.
- Door de kantoortuinen en het meer moeten delen kan dit voor te veel prikkels zorgen.
- Conflicten kunnen moeilijker gehanteerd worden, waardoor er een grote stressfactor bijkomt die net teveel kan zijn.
- In vergelijking meer positieve bekrachtiging nodig hebben, waarnaar misschien eerder gezocht gaat worden.
Lees ook over weten wat je wilt
Een gehandicapte of moeilijk opvoedbare broer of zus
Wat zijn eigenschappen van het kind met een gehandicapt of moeilijk opvoedbare broer(tje) of zus(je)en wat zijn de valkuilen die kunnen leiden tot een burn-out?
Deze mensen ben ik in mijn carrière vaak tegengekomen en zijn als verhalen blijven hangen. Ook in de literatuur wordt er over geschreven. Op de site van opvoedadvies lezen we dat zo’n zes en half procent van de kinderen in Nederland opgroeit met een zieke of gehandicapte broer of zus.
En met de huidige begeleiding van zieke en gehandicapte kinderen, waarbij het kind zo veel mogelijk in de thuissituatie blijft, drukt dit zeker een stempel op het leven van het kind wat niet ziek of gehandicapt is (in de rest van dit artikel benoemt als ‘de brus’).
Zusjes zijn over het algemeen heel zorgzaam met een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Maar hieronder liggen vaak ook een hoop verwarrende gevoelens die niet geuit worden vanuit loyaliteit naar de zieke of gehandicapte broer of zus. Ze worstelen vaak met gevoelens van jaloezie en boosheid. Het kind voelt zich schuldig over deze negatieve gevoelens omdat de brus ook best beseft dat deze broer of zus er ook niets aan kan doen dat hij/ zij ziek of gehandicapt is.
Kinderen die thuis geconfronteerd worden met een zieke broer of zus kunnen door de thuissituatie overbelast raken.
Valkuilen bij een gehandicapte of moeilijk opvoedbare broer of zus
De vijf grootste valkuilen voor deze kinderen tot opzichte van het ontwikkelen van een burn-out:
- Er is te weinig contact met het echte gevoel, omdat deze mensen vaak afgeleerd hebben om hun echte gevoel te uiten.
- Een hoog pleasegehalte, omdat deze mensen vanaf hun jeugd zich al aanpassen aan anderen.
- Het gevoel te hebben niet echt gezien te worden en daardoor te hard te gaan werken.
- Hun eigen problemen altijd klein maken en dit vaak niet in het juiste perspectief zien en er niet voldoende aandacht aan geven.
- Door punt 4 te laat hulp inroepen of zich moeilijk kwetsbaar (ruimte in nemen) op kunnen stellen of hulp vragen.
Lees ook over burn-out bij jongeren
Disclaimer
Deze blog is geschreven om een stuk herkenning van eigen valkuilen te bewerkstelligen. Het dient nogmaals gezegd te worden dat deze valkuilen niet voor eenieder zullen gelden. Erfelijkheid, het soort gezin en dergelijke spelen ook een grote rol.
Andere oorzaken uit de jeugd
Hierboven hebben we een paar belangrijke oorzaken uit de jeugd besproken die een belangrijke oorzaak van burn-out weerspiegelen.
Andere oorzaken uit de jeugd kunnen zijn:
- Een narcistische ouder
- Onveilig gehecht zijn
- ADHD
- Autisme
- Opvoeding
- Karakter
Gerelateerde artikelen
In onze kennisbank over stress vind je talloze artikelen die je op weg helpen.
- De oorzaken van een burn-out
- Moeilijke mensen of lastige mensen
- Binnenvetten en gevoelens opkroppen
- Een negatief zelfbeeld als oorzaak van een burn-out?
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
En als 3e meisje met daarna nog 1 (de jongste dus) jongen in het gezin?
Ik zie zo’n positie niet in het overzicht…
Beste Door, dat is inderdaad wel een aparte positie en hangt een beetje af van de rol die jouw broertje gespeeld heeft. Wat voor een soort karakter heeft hij?
Groet Enrico
Interessant dit! Kun je ook iets zeggen over de positie van het op één na jongste kind(vierde kind) met boven zich een zus (oudste kind) die veel negatieve aandacht vroeg, een broer (tweede kind en enige zoon) die volkomen zijn eigen gang ging en een zusje (derde kind)dat na 3 maanden overleed aan een hartgebrek? Vierde kind werd dus geboren na dit overlijden. Jongste zusje (vijfde kind) was met vierde kind twee handen op één buik!
Beste Mariëtte, ik denk dat jij goed kunt kijken naar diegene met een zieke zus of broer. Herken je daar dingen in? Groet Enrico
Hoe zit dat met tweelingen.
ik ben als oudste kind geboren in een gezin van 6 kinderen, maar tevens ook als 1e van een tweeling. toch liep ik qua ontwikkeling “achter” bij mijn zus.
toen kwam een zusje dat doof is geboren, maar na een jaar alsnog is gaan horen, een broertje, een zusje( ook paranormaal begaafd) en nog een broertje. ,
Beste José, dat is indrukwekkend merk ik aan mijn eigen reactie. Ik ben nieuwsgierig waar jij jezelf het meeste in herkend. Ik denk dat de geboorte van je zusje voor jou veel consequenties heeft gehad op het gebied van hulp voor jezelf vragen etc.