Johari venster: relatie tussen gedrag en feedback

Het Johari venster legt een relatie tussen gedrag en feedback uit, en wordt gebruikt voor inzichten om communicatie in relaties beter te begrijpen. Johari komt van de twee onderzoekers die het model hebben opgesteld: Joseph Luft en Harry Ingham [1]. 

Wat is het Johari venster?

Wij mensen gedragen ons allemaal op een bepaalde manier. En dit gedrag roept dan weer reacties op bij de mensen op ons heen: ze ervaren het als positief of negatief. Om dit bespreekbaar te maken, geven en krijgen we feedback. We zijn allemaal anders, en geven en ontvangen feedback allemaal op een andere manier. Het Johari venster geeft daarvoor meer inzichten. 

De onderzoekers gaan met het Johari venster uit van vier mogelijkheden om gedrag te beschrijven. Het gedrag is bekend of onbekend aan jezelf, en het gedrag is bekend of onbekend aan anderen. Dit heeft invloed op hoe we met elkaar omgaan. 

Dat ziet er als volgt uit:

	Bekend aan jezelf	Onbekend aan jezelf
Bekend bij anderen	Open ruimte	Blinde ruimte
Onbekend bij anderen	Verborgen ruimte	Onbekende ruimte

Er zijn dus vier combinaties. Elke mogelijkheid kent eigenschappen, waarop communicatie wordt afgestemd. 

Het Johari Venster – Open ruimte – ik herken mijn gedrag en ben daar open over naar anderen toe

In de open ruimte is het gedrag bekend bij jezelf en bij anderen. Dat betekent dat je je positieve en negatieve punten duidelijk zelf herkent, maar ook voor anderen neerzet. Het beeld dat je van jezelf hebt is gelijk aan het beeld dat anderen van je hebben. 

Hoe beter je elkaar kent, hoe groter de open ruimte wordt. Dit verbetert de communicatie: jullie begrijpen elkaar en weten wat jullie bedoelen. Het maakt tegelijkertijd conflicten misschien wel moeilijker of groter. Want als jullie bepaald gedrag vertonen, weten jullie dat de ander dit vervelend vindt. 

Ook vanuit teamperspectief is het goed om een grote open ruimte te hebben. Er wordt veel gedeeld en er is veel vertrouwen. 

Het Johari Venster – Verborgen ruimte – ik herken mijn gedrag, maar ben daar niet open over

We hebben allemaal wel geheimen, groot of klein. In de verborgen ruimte komen deze aan bod. Je bepaalt zelf hoe groot deze ruimte is, omdat je zelf bepaalt wat je wel of niet deelt. 

Het lastige aan feedback in de verborgen ruimte is dat de ander niet weet wat er aan de hand is, omdat je het verborgen houdt. Dit kan juist zorgen voor conflicten. Stel dat je bijvoorbeeld problemen thuis hebt, maar dit niet aan je manager vertelt. Dit gedrag zit in de verborgen ruimte. Je manager veroordeelt je vervolgens wel op je chagrijnige gedrag op het kantoor. Je team ervaart je (negatieve) gedrag, maar jij houdt de reden verborgen. 

Een positief punt aan de verborgen ruimte is dat je op verschillende plekken over verschillende eigenschappen beschikt. Dit kan goed zijn. Als je bijvoorbeeld op je werk heel gedisciplineerd bent, maar bij je vrienden heel amicaal en gezellig. 

In teamverband geeft een grote verborgen ruimte aan dat er weinig vertrouwen in het team is. 

Het Johari Venster – Blinde ruimte – anderen herkennen mijn gedrag, maar ik niet

Je blinde ruimte gaat om iets dat jij zelf niet kan zien, maar anderen wel. Het is jouw blinde vlek die jij niet herkent, maar anderen wel. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een onaangename lichaamsgeur. 

Je blinde ruimte bestaat vaak uit valkuilen die je zelf nog niet doorhebt. Dit hoeft niet altijd negatief te zijn, het zijn ook wel eens eigenschappen die je verder kunnen helpen. Bijvoorbeeld als je manager ziet dat jij veel meer verantwoordelijkheid aankan dan jij zelf denkt. Je kunt je bewust worden van je blinde vlekken door om feedback te vragen. 

In teamverband kan er een grote, gezamenlijke blinde ruimte zijn. Dit zie je bijvoorbeeld als er een nieuwe collega in het team komt, die vraagt ‘waarom doen jullie dat op deze manier?’. Ook kan het zijn dat één of meerdere collega’s last hebben van een blinde vlek. Denk aan iemand die nooit de verantwoordelijkheid neemt, maar dit niet van zichzelf ziet. 

Het Johari Venster – Onbekende ruimte – niemand weet wat mijn gedrag in deze situatie zal zijn

Als je iets niet van jezelf weet, en anderen weten het ook niet, dan zitten we in de onbekende ruimte. We bevinden ons vaak in de onbekende ruimte in een nieuwe, onverwachte situatie. 

Zelf het Johari Venster gebruiken

Hoe kan je dan zelf het Johari venster gebruiken? Dat doe je door de volgende stappen te volgen. Dit heeft als doel om de open ruimte zo groot mogelijk te maken, en zo te zorgen voor open relaties waarin vertrouwen op één staat. 

• Vul jouw eigen Johari venster in. Denk na over jouw eigenschappen en waar deze zich op dit moment bevinden. Misschien ben je over sommige eigenschappen heel open, terwijl je andere (negatieve) eigenschappen het liefst verbergt. Hoe moeilijk dit ook is: vul het Johari venster eerlijk in.
• Stel je kwetsbaar op en schrijf ook je verborgen eigenschappen op. Door jezelf op papier authentiek op te stellen, leer je te zien waar jij moeite mee hebt als het gaat om openstellen in jouw relaties. Hierdoor ben jij je er bewust van, en kan je in het dagelijks leven proberen om opener te zijn over dit gedrag. Uiteindelijk komt dit alleen maar ten goede van het vertrouwen in je relaties. 
• Dit is misschien wel de lastigste stap: vraag anderen om feedback. Twee van de vier mogelijkheden in het Johari venster zijn voor jou onbekend. Door anderen om feedback te vragen, zijn een aantal eigenschappen opeens wél zichtbaar voor jou. Hierdoor kan je de eigenschappen uit de blinde ruimte verplaatsen naar de open ruimte. Je leert beter te begrijpen hoe jij overkomt en hoe jij eerder dacht dat je overkomt. Dit doe je door iemand die je goed kent en vertrouwt op de man af te vragen om feedback te geven. 

Door het Johari venster heb je een overzicht van jouw kenmerken. Je hebt er echter pas iets aan als je er iets mee doet. Gebruik het inzicht voor jouw persoonlijke relaties, en om altijd zo open mogelijk te zijn. Zo word je je authentieke zelf, en sta je bekend om je oprechtheid. En dat zijn de fijnste mensen om mee samen te zijn, of samen te werken. 

Bronnen

1. Definitie volgens wikipedia