Assertiever worden: Je hebt een ellenlange to-do-lijst en bent zenuwachtig of je het af zult krijgen. Precies op dat moment belt een collega met de vraag of je een spoedopdracht wil oppakken. Wat doe je? Heb je het gevoel dat je ‘ja’ moet zeggen? Dat je geen andere keus hebt? Ben je bang voor wat je collega zal zeggen als je zegt dat je het niet kunt doen? Jouw antwoord zegt alles over jouw assertiviteit. Zeg je regelmatig ‘ja’ tegen wil en dank, dan doe je iedereen een plezier, behalve jezelf. Herken je jezelf hierin? We helpen je graag met wat tips en tricks.

Assertief betekenis

De betekenis van assertief gedrag is volgens Wikipedia

Een adequaat assertieve houding betekent opkomen voor zichzelf en de eigen mening, rechten en standpunten zonder gesprekspartners agressief te benaderen zodat zij in hun waarde blijven. Voor veel verlegen en introverte personen en mensen met autisme is assertief gedrag een moeilijke opgave.

Met andere woorden: assertieve mensen komen op een positieve manier voor zichzelf op.
Mensen die terughoudend, stil en behoedzaam zijn, noemen we introvert. Deze mensen zijn niet persé verlegen, maar houden zich liever wat meer op de achtergrond.
Het tegenovergestelde van introvert is extravert, mensen die spraakzaam, sociaal en avontuurlijk zijn.

Zie ook: ben jij verlegen?

Subassertief of agressief, overheersend?

Veel mensen vinden het moeilijk om assertief te zijn, om hun mening te geven en om ‘nee‘ te zeggen. Sommigen denken bij assertiviteit aan mensen die brutaal zijn en overal een weerwoord op hebben en altijd klaarstaan met hun overheersende mening. Maar er is een groot verschil tussen assertiviteit en ‘agressiviteit’. ‘Agressieve’ mensen komen heel erg voor zichzelf op en houden daarbij onvoldoende rekening met anderen.

Als je je liever stilhoudt, snel toegeeft en niet voor jezelf opkomt, vertoon je subassertief gedrag. Je vindt het moeilijk knopen door te hakken, je biedt constant je excuses aan en je laat anderen beslissingen voor je nemen. Voor je omgeving lijkt het makkelijk en prettig dat je niet assertief bent. Je vermijdt namelijk onenigheid en durft geen kritiek te geven. Je loopt niemand in de weg en als anderen je vragen werk over te nemen, doe je dat. Toch leidt subassertiviteit op de lange termijn vaak tot problemen.

Assertief reageren houdt het midden tussen sub-assertief en agressief reageren. Wanneer je sub-assertief reageert dan ben je vooral bezig de goede vrede te bewaren en de relatie met de ander zo goed mogelijk te houden. Daarbij komen jouw eigen belangen en behoeften zeker niet op de eerste plaats. Een agressieve manier van reageren heeft veel meer het uitgangspunt “ikke ikke ikke, en de rest kan stikken”. Met die houding krijg je overigens wel veel gedaan, maar daarmee maak je zeker geen vrienden.

Tips om assertiever te worden

Wat is assertief

Bij een assertieve manier van reageren heb je zowel oog voor de ander als voor jezelf; je komt op voor je eigen behoefte en belangen en hebt tegelijkertijd ook oog voor de relatie met de ander. Een andere omschrijving van assertiviteit is: registreren van eigen gevoelens, behoeften, grenzen en meningen en deze vervolgens respectvol communiceren bij de juiste persoon.

Assertief zijn betekent dat je opkomt voor je eigen belangen, terwijl je die van de ander ook respecteert. Het is een heel belangrijke vaardigheid.

Assertiviteit: Registreren van eigen gevoelens, behoeften, grenzen en meningen en deze vervolgens respectvol communiceren bij de juiste persoon

Gevoelens uitspreken, hulp vragen, NEE zeggen, feedback geven en je behoefte uitspreken zijn allemaal vormen van assertief gedrag. Vaardigheden die niet voor iedereen vanzelfsprekend zijn.

Assertieve persoonlijkheid

Ik ben er vrij zeker van dat je iemand met een assertieve persoonlijkheid bent tegengekomen. Ze beschikken over een heleboel kwaliteiten die in veel situaties echt voordelig zijn. We leggen je nu meer uit over de kenmerken en voor- en nadelen van een assertieve persoonlijkheid.

Assertieve persoonlijkheid: sterke punten

Een assertieve persoonlijkheid kenmerkt zich doordat iemand zich goed weet te redden in (met name) lastige situaties. Wanneer een dominant, overheersend persoon zich zonder schroom laat gaan tegen een assertieve persoonlijkheid, weet diegene zich daar goed mee te redden. Op een tactische wijze weet hij zijn eigen grenzen te bewaken en de ‘overtreder’ deze niet te laten overschrijden.

Goed om te weten: Dit wil niet altijd zeggen dat het ook eenvoudig is voor iemand die assertief is. Feitelijk begint het met eigenwaarde. Wanneer je jezelf goed genoeg vindt om je eigen gedachten er te mogen laten zijn, kun je dat ook uiten. Het vergt veel oefening en het is niet altijd makkelijk. Door dit veel te oefenen word je op een gegeven moment een assertieve persoonlijkheid

Kenmerken assertieve persoonlijkheid

Een assertieve persoonlijkheid heeft vele sterke punten, zoals zelfverzekerdheid, vertrouwen in het uiten van meningen en meningsverschillen, het verdedigen van rechten en zelfs het nemen van de leiding of het regisseren. Het zijn mensen die de neiging hebben om de teugels in de handen te nemen, waarschijnlijk goede onderhandelaars, de moed hebben om te spreken en duidelijk hun verwachtingen uit te drukken en hun ideeën te verdedigen.

Te assertief: overheersende persoonlijkheid

De andere kant van de medaille kan er ook zijn: een te assertieve persoonlijkheid. De manier waarop mensen met een te assertieve persoonlijkheid communiceren kan erg direct overkomen. Ze kunnen er soms baat bij hebben om te leren hoe ze hun aanpak kunnen verzachten, voorstellen te doen in plaats van ze op te leggen en te accepteren wat ze te horen krijgen als ze iets moeten doen. Wanneer assertief, agressief wordt, kan het contraproductief worden voor alle betrokkenen.

Om effectiever te zijn, moet iemand met een assertieve persoonlijkheid die balans vinden tussen zelfverzekerd en invloedrijk zijn, zonder bedreigend te zijn. En niet iedere assertieve persoon slaagt hierin.

Waarom is assertiviteit zo lastig?

Vooral de angst voor de mogelijk negatieve reactie van de ander op jou. Die angst zit ons bewust of onbewust in de weg om datgene uit te spreken wat je eigenlijk zou willen zeggen. Want stel dat de ander je vervolgens niet meer aardig vindt of zelfs boos op je wordt? Dat zou toch verschrikkelijk zijn? Daar moet je toch niet aan denken!? Of juist wel?

Het bedenken van dat doemscenario over de negatieve effecten op jouw assertieve reactie doe je niet bewust. Het is een reflexmatige en geautomatiseerde manier van denken geworden, mogelijk door een aantal negatieve ervaringen die je hebt opgedaan met assertief reageren. Vanuit een of meer negatieve reacties in het verleden heb je mogelijk afgeleerd altijd en overal gewoon je mond open te doen.

Verschil assertief en overheersend

Je mening niet durven geven

Het is niet prettig als iemand altijd en overal zijn mening over geeft. Maar helemaal nooit je mening geven, is ook niet goed. Je gaat er misschien vanuit dat anderen wel weten wat je wilt, maar niemand kan gedachten lezen. Het is daarom belangrijk dat je je mening durft te geven.

In relaties met familie, vrienden en collega’s is het belangrijk dat je je gevoelens en mening uitspreekt. Jij vindt het toch ook fijn om de mening van je vrienden te horen? Je bent geïnteresseerd in hoe ze zich voelen en stelt hun mening op prijs. Andersom geldt dat ook. Zij willen ook graag horen wat jij vindt. Als je respectvol je mening leert geven, zal dat voorkomen dat je teleurgesteld raakt in jezelf en in anderen.

Weglopen voor confrontaties

Doordat je conflicten of problemen vermijdt en anderen hun zin geeft, loop je weg voor confrontaties. Het is goed dat je de vrede wilt bewaren, maar door conflicten altijd maar uit de weg te gaan, los je niets op.

Sterker nog, het kan leiden tot een erger conflict in de toekomst. Bovendien kun je zonder dat je het doorhebt een heleboel stress opkroppen, wat allerlei klachten of zelfs een burn-out tot gevolg kan hebben.

Grenzen stellen aan anderen en aan jezelf

Grenzen stellen en NEE verkopen is een van de assertieve vaardigheden om jezelf te beschermen tegen overbelasting. En niet alleen grenzen stellen aan je werkgever, je collegae of in je privé-situatie, maar soms ook aan grenzen stellen aan jezelf. Hiervoor is het van belang goed te blijven voelen wat voor jou een optimale belasting is in plaats van een maximale belasting.

Even een piekbelasting kun je wel aan, zeker als je daarna kunt ontspannen en herstellen. Maar als je jezelf te veel en te lang maximaal belast, dan overvraag je je eigen energiereserves.

Assertiviteit of burn-out?

Wanneer je het iedereen naar de zin wilt maken en wanneer anderen willen ‘pleasen’ je tweede natuur is geworden, dan is het natuurlijk heel moeilijk om een verzoek van een collega, vriend of kennis te weigeren. Grote kans dat je werkzaamheden alsmaar toenemen en je steeds minder tijd hebt voor jezelf om te ontspannen. Het ontwikkelen van een burn-out ligt dan logischerwijs op de loer.

Lees meer over: het een ander naar de zin maken

beter voor jezelf opkomen

Wat betekent assertief in de praktijk (tips)

Gelukkig is assertief zijn iets wat je kunt leren. Als je leert je mening te geven, ‘nee’ te zeggen, terwijl je rekening houdt met anderen, zul je een hoop stress voorkomen en verminderen.

Wanneer je voelt dat het allemaal wat (te) veel wordt, dan is het niet meer dan logisch om hulp in te schakelen. Dat kan praktische hulp zijn, maar ook informatieve hulp of emotionele hulp. Misschien vind je hulp vragen een teken van zwakte: in dat geval vormt die opvatting van jou een belemmerende overtuiging. Ga dan eens in gesprek met anderen over wat zij vinden van iemand die hulp vraagt en mogelijk helpt dat gesprek je om je eigen zienswijze te veranderen. Die andere kijk kan je vervolgens helpen wat vaker om hulp te vragen. En dat kan je heel veel werk besparen.

En om je even op gang te helpen met omdenken: door hulp te vragen geef je de ander de mogelijkheid zich prettig te voelen. Want een ander helpen / een plezier doen geeft de meeste mensen een fijn gevoel. Dat gevoel gun je die ander toch ook?

Hieronder delen we wat tips om assertiever te worden in veel voorkomende situaties die over het algemeen als lastig worden ervaren:

Assertiever worden op het werk

Vertrouwen en assertiviteit zijn niet voor iedereen vanzelfsprekend, maar als je in werksituaties schuchter of terughoudend bent, kunnen die kenmerken je kwaad doen. Niet alleen kan een overmaat aan mildheid anderen de kans geven om misbruik van je te maken, maar door niet zelfverzekerd over te komen, kun je je kansen op het krijgen van anders wel verdiende promoties ruïneren.

Dat is waarom het loont om te werken aan het assertiever worden op het werk. Hieronder een aantal praktische tips:

Stop met verontschuldigen

Nederig zijn is over het algemeen geen slechte zaak, maar als je je verontschuldigt in werksituaties waar een “sorry, maar” geenszins gerechtvaardigd is, breng je je eigen ideeën in diskrediet en breng je je onzekerheden naar voren.

De volgende keer dat je het niet met iemand eens bent of wilt suggereren om dingen anders te doen, begin dan niet met “sorry, maar”. Zeg gewoon wat je wilt zeggen, laat je publiek reageren en reageer zo nodig.

Kies je woorden zorgvuldig

Schijnbaar kleine nuances van een uitspraak kunnen een overtuigend argument afbraak doen. Welk punt je ook probeert te maken, je hebt een betere kans als je stopt met het verminderen van je uitspraken met woorden die geen vertrouwen geven in wat je zegt. Vaak zijn dit zogenaamde woorden als: een beetje, toch wel, misschien, wellicht, etc. Wees concreet en zwak je eigen boodschap niet af.

Streef ernaar om te weten waar je het over hebt

Het is moeilijk om met een gerust hart je positie te bepalen wanneer je gegevens slecht zijn of je kennis onvoldoende. Zorg ervoor dat je alle feiten bij de hand hebt om je uitspraken te onderbouwen als je probeert om iets op het werk te verdedigen. Terwijl een meer assertieve persoon er misschien in slaagt om een punt krachtig te beargumenteren zonder solide informatie om het te ondersteunen, kan het vertrouwen in je onderzoek een groot verschil maken in hoe overtuigend je bent. Zeker als je niet het meest zelfverzekerde type bent.

Realiseer je dat je weinig te verliezen hebt

Sommige mensen schrikken van sterke taal op het werk, omdat ze bang zijn dat het een averechts effect zal hebben. Maar de waarheid is dat er een groot verschil is tussen assertief en agressief zijn. Terwijl assertiviteit een positieve toon heeft, vooral op managementniveau, kan agressiviteit carrières schaden.

Zolang je dat inziet en de grens niet overschrijdt, heb je weinig te verliezen. In feite kunnen je collega’s je meer gaan respecteren als ze eenmaal zien dat je in staat bent om bij je punt te blijven.

Assertiever worden

Assertiever worden in een relatie

Volgens psychologen begint assertief zijn met voortdurende communicatie en niet alleen met je partner. Om dit onder de knie te krijgen, moet je regelmatig nagaan hoe we ons voelen. Als we daar eenmaal achter zijn gekomen, moeten we onze gevoelens aan onze partner kenbaar maken om te bepalen of we op dezelfde lijn zitten.

Het is aan ons om onze wensen en behoeften te communiceren. Er zijn verschillende manieren om assertief te zijn, maar eerlijke, open communicatie moet het doel zijn. Vaak gaan mensen ervan uit dat anderen in hun omgeving weten wat ze denken, voelen, nodig hebben en willen. De prijs die we betalen is het potentieel voor pijn en afwijzing als die behoeften en wensen niet wederzijds zijn. Dit is maar op één manier te voorkomen en dat is heldere communicatie

Is assertief zijn vergelijkbaar met zelfverzekerd zijn?

Zelfvertrouwen speelt een grote rol bij assertiviteit. Zeker wanneer je niet erg zelfverzekerd bent, kan zelfverzekerd handelen een lange weg zijn. Het vergt een zeker gevoel van eigenwaarde om een stap voorwaarts te zetten en je verlangens bij je partner te claimen. Je zegt in feite: “Ik ben het. Ik heb het nodig. Ik verdien het”.

Maar vertrouwen betekent niet noodzakelijkerwijs dat je er direct bent. Er moet een element van finesse in je aanpak zitten. Het is heel belangrijk om in gedachten te houden dat het een grote ommekeer zou zijn als je te sterk wordt. De meeste mensen kunnen blokkeren als je iets zegt als, ‘Ik hou van je. Of ‘wat vind je van mij?’

Assertief communiceren in je relatie

Als je je relatie serieuzer wilt maken, is het goed om regelmatig persoonlijke gesprekken te hebben met je partner. Een goede communicatie is cruciaal in ieders relatie, zoveel is duidelijk. Het helpt beide partijen in een relatie er te laten zijn, begrip te hebben voor elkaar en elkaar te zien en te horen. Het helpt dus om je assertiviteit in een relatie te vergroten.

Relaties hebben geen voorgeschreven vorm. Het mooie van relaties (en de uitdaging) is dat ze in co-creatie moeten worden gecreëerd. Er zijn twee bereidwillige partners nodig om een relatie te laten werken. En wat voor de een goed voelt, voelt voor de ander misschien niet goed. Die dingen moeten worden besproken, uitgewerkt en onderling worden overeengekomen of aangepast om tot een compromis te komen. Assertiviteit draait dus om eerlijkheid en communicatie. Het gaat over zelfbewustzijn en een open en eerlijke houding in de relatie.

assertief naar een partner

Assertiever worden naar kinderen

Hoewel assertiviteit relevanter lijkt voor relaties met volwassenen, heeft het ook een grote impact op de manier waarop we onze kinderen opvoeden en met hen omgaan. Hier zijn drie manieren om je assertiviteit in het gezin te verbeteren:

Eerst ademhalen voordat je reageert

Een van de misvattingen die mensen hebben over assertiviteit is dat het simpelweg betekent dat je zegt wat je vindt (vooral over moeilijke of verhitte onderwerpen). In de praktijk moeten we onze eigen gevoelens beheersen en benutten voordat we iets belangrijks tot uitdrukking brengen.

Als je overspoeld wordt door woede, frustratie, angst of uitputting, is het maar al te gemakkelijk om je emotionele frustraties te uiten. Dus stop en kalmeer jezelf eerst, anders raak je van jezelf verwijderd en word je subassertiviteit alleen maar groter. Je kunt dit doen door bijvoorbeeld het doen van wat ontspanningsoefeningen. Het aangaan van diepe ademhaling en meditatie, zodat je jezelf op een rustige manier kunt uitdrukken.

Bevestig hun gevoelens

Een kenmerk van assertiviteit is het aanhoren en het respect tonen voor de mening van een ander (naast het communiceren van je eigen opvattingen). Met andere woorden, we hoeven iemand anders niet van zijn macht te beroven om zelf onze mening te uiten. Een van de manieren waarop we onze relaties kunnen onderhouden is om het standpunt van de ander te waarderen, zelfs als we het er niet helemaal mee eens zijn. Bij het opvoeden is het bevestigen van de emoties van je kind een krachtig middel.

alt="Assertief zijn naar je kinderen"

Blijf bij je grenzen

Het doel is om emotionele grenzen te hebben die als een hek fungeren; we openen en sluiten ze zo nodig om sommige dingen door te laten komen en andere weg te laten. De grenzen die de ouders stellen, zijn vaak in de eerste plaats bedoeld voor het welzijn van het kind zelf. Kinderen hebben moeders en vaders nodig die niet bang zijn om assertief en standvastig te zijn als het gaat om grenzen. Dit geeft een kind veiligheid, geborgenheid en zodoende geef je kinderen de kans om zichzelf te ontwikkelen.

Zo kun je bijvoorbeeld denken aan een aantal ‘basics’: bedtijd voor jongere kinderen en het niet toestaan van drugs of alcohol voor oudere kinderen. Maar grenzen in het ouderschap reiken verder dan gedragsregels. Emotionele en relationele grenzen zijn ook belangrijk. De grenzen in gezinnen impliceren ook het beschermen van een kind bij volwassen problemen zoals financiële problemen of een echtelijk conflict. Een ouder die let op de grenzen zal niet onnodig zijn kinderen betrekken bij dingen waar kinderen zich zorgen over kunnen gaan maken.

Assertiever worden? Bekijk ook onze podcast!

Boordevol waardevolle, praktische informatie!

Gerelateerde artikelen

Hulp bij burn out en stress

Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!

Bekijk ons aanbod voor:

Vergelijkbare berichten

2 reacties

  1. Mooi stuk weer en wederom errug herkenbaar. Altijd alles zelf willen doen, mensen pleasen en daarbij jezelf voorbij lopen. Heerlijk voor je omgeving, maar niet voor jezelf. Hulp durven vragen moet je dan echt leren en blijven oefenen!!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *