Wat is een borderline persoonlijkheidsstoornis: Van de persoonlijkheidsstoornissen is borderline een van de bekendste. De stoornis is divers en er zijn vaak verschillende symptomen aanwezig. De stoornis komt niet altijd direct tot uiting. Soms wordt de ziekte met andere psychiatrische aandoeningen verward. Mensen met deze aandoening hebben vaak twee gezichten. Er kunnen vreemde gedragingen plaatsvinden. De persoon is op zo’n moment niet zichzelf. Het gedrag van iemand met borderline kan zowel voor de patiënt als voor de omgeving als erg storend worden ervaren.
Wat is borderline persoonlijkheidsstoornis
Het gedrag van iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis is instabiel. Je merkt zelf dat je emoties niet in balans zijn en kan daardoor destructief op je omgeving reageren. Mensen met borderline zijn vaak impulsief en onvoorspelbaar. Deze mensen hebben voornamelijk de symptomen van verlatingsangst. Angst om in de steek gelaten te worden door dierbaren en afwijzing staan centraal bij deze aandoening. Je voelt je snel in de steek gelaten of je bent ervan overtuigd dat dit gaat gebeuren. Hierdoor ontstaat vaak claimerig gedrag naar de sociale omgeving toe. Emotionele uitbarstingen, woede en agressie zijn vaak het gevolg van deze angst. De aandoening komt vaker bij vrouwen voor dan bij mannen. 75% van de Nederlandse borderlines is vrouw. Bij mannen wordt de aandoening meestal gezien als een antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Hoe ontstaat een borderline persoonlijkheidsstoornis?
De stoornis ontstaat door combinatiefactoren. Genetische aanleg, omgevingsfactoren en psychische factoren spelen hierbij een rol. Je kunt het krijgen doordat een van de ouders aan een borderline heeft. Ook andere directe familieleden met borderline kunnen het risico verhogen. Informatieverwerking in de hersenen kan een rol spelen. Het kan zijn dat prikkels bij jou anders worden verwerkt dan bij andere mensen. De manier van hoe je omgaat met stress speelt een rol.
Maar verschillende stressfactoren gedurende het leven kunnen ook zorgen voor persoonlijkheidsstoornissen en andere psychische aandoeningen. Dit kan zowel stress als een trauma zijn. Grote stressfactoren zijn bijvoorbeeld gescheiden ouders, het slachtoffer zijn van huiselijk geweld, seksueel misbruik, een traumatisch ongeluk, ziekte, dood van een dierbare of (ernstige) relatieproblemen. Langdurige stress kan zorgen voor vele soorten psychische aandoeningen. Als de stressfactor plaats vond in de jeugd is de kans op het ontwikkelen van een borderline persoonlijkheidsstoornis op latere leeftijd groter.
Wat zijn de symptomen van borderline?
Je houdt mensen met vaak op afstand als je borderline hebt. Dit doe je omdat je bang bent om gekwetst te worden. Je verliest vaak het vertrouwen in anderen ongeacht of ze wel of niet te vertrouwen zijn. Het wantrouwende karakter is sterk aanwezig bij mensen met deze stoornis. Je probeert jezelf niet echt te laten kennen aan anderen. Voor je emoties heb je weinig begrip. Heftige emoties laat je makkelijk varen bij anderen. Je hebt weinig inlevingsvermogen in je emoties en bent je hier weinig bewust van.
Jezelf snijden of pijnigen kan ook een symptoom zijn. Door de lichamelijke pijn voel je bepaalde emoties minder sterk. Denken aan zelfmoord komt soms ook voor bij deze stoornis. Je blijft vlak of emotieloos als er iets ergs gebeurd. Een ander zonder borderline zou juist heel erg van streek raken door een bepaalde gebeurtenis. Verder is hun zelfbeeld vaak erg laag.
Verder kunnen mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis moeizaam vriendschappen en relaties behouden. Dit komt vaak al vanaf jonge leeftijd tot uiting. Wel kan sociaal gedrag worden aangeleerd. Dus je leert naarmate je ouder wordt om beter met andere mensen om te gaan. Een kleine gebeurtenis kan leiden tot emotionele uitbarstingen. Iemand die een borderline persoonlijkheidsstoornis heeft, zal snel met spullen kunnen gooien of spullen kapot kunnen maken tijdens een woedeaanval.
De omgeving ziet dit als een overdreven reactie van de persoon met borderline. Dit leidt weer tot onbegrip van anderen uit de omgeving. Meestal snap je zelf ook de emoties niet op dat moment. Je vraagt jezelf af waarom je net zo kwaad bent geweest omdat kleine berichtje of om die subtiele kritische opmerking van je collega bijvoorbeeld. Een kleine trigger kan dus een enorme woedebui uitlokken.
Verder kan verslaving en roekeloos gedrag voorkomen. Iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis kan makkelijker aan de drugs raken of een eetverslaving eropna houden. Stress komt vaker voor bij iemand met borderline. Dus ook jezelf snijden als je een leeg gevoel hebt, is een kenmerk van de stoornis. De pijn maakt plaats voor een beter gevoel na een emotionele uitbarsting bijvoorbeeld. Door de hoge mate van stress kan de stoornis voorkomen in combinatie met een angststoornis, stressgerelateerde stoornissen of andere psychische of fysieke klachten.
Ernstige stemmingswisselingen
De borderline persoonlijkheidsstoornis gaat gepaard met ernstige wisselingen in stemming en gedrag. Zo kan iemand de ene dag vrolijk en euforisch zijn en de andere dag vreselijk verdrietig of kwaad zijn. Soms wordt de stoornis daarom verward met iemand die manisch-depressief is of met een autisme spectrum stoornis. Dat laatste wordt gedacht omdat zowel mensen met borderline als mensen met autisme moeite hebben met het onderhouden van sociale contacten.
Mensen met autisme kunnen ook erg kwaad worden als ze denken dat anderen kritiek op hen hebben of als ze niet serieus worden genomen. Stemmingswisselingen komen bij beide stoornissen voor door een verstoorde emotieregulatie in de hersenen. Hiervoor is de prefrontale cortex verantwoordelijk. Episoden bij de borderline persoonlijkheidsstoornis duren vaak enkele dagen. Prikkels kunnen leiden tot erge angst, euforische blijdschap, intense woede of intens verdriet bijvoorbeeld.
Denken in extreme
Vaak denken mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis aan de dood of aan zelfmoord. Een groot deel waagt een zelfmoordpoging. Verder doen veel borderliners aan zelfbeschadiging met pijn. Denk aan wondjes die worden veroorzaakt door uitgedrukte sigarettenpeuken op het lichaam of door scheermesjes. Anderen zijn volgens mensen met borderline goed of slecht. Een middenweg bestaat niet. Je denkt dan zwart-wit zonder grijstinten. Het wantrouwen naar anderen is vaak extreem en niet realistisch. Sommigen denken dat de hele wereld tegen hen is.
Verlatingsangst
Als je een borderline persoonlijkheidsstoornis hebt, ben je doodsbang dat je geliefden je in de steek laten. Deze angst is meestal bij partnerrelaties, vriendschappen en familiebanden aanwezig. Als iemand je daadwerkelijk dreigt te verlaten kan krampachtig gedrag als stalking of een extreme woedeaanval worden uitgelokt. Door hun verlatingsangst worden dierbaren soms op afstand gehouden. Maar als er wel een relatie of vriendschap ontstaat kan iemand met borderline zich behoorlijk vasthouden aan deze relatie. Dit kan als zeer benauwend worden ervaren door de andere partij. Door het krampachtig vasthouden aan de ander, kan de ander ook besluiten om afstand te nemen of de relatie te verbreken.
Instabiel zelfbeeld
Borderline is een persoonlijkheidsstoornis. Dit betekent dat mensen met deze aandoening moeite hebben om zichzelf te herkennen. Het zelfbeeld is in disbalans. Mensen met deze stoornis kunnen zichzelf zowel waardeloos als bijzonder voelen. Maar meestal voelen ze weinig bij zichzelf. Dit komt door de identiteitscrisis van iemand met een persoonlijkheidsstoornis. Ze weten niet wie ze echt zijn en dus ook niet hoe anderen hen zien. Ze kunnen zichzelf daarom niet standaard gedragen als een ander. Mensen zonder deze stoornis hebben een stabiel zelfbeeld en weten hoe ze moeten reageren in bepaalde situaties. Ze kennen zichzelf door en door. Bij borderliners is dit proces verstoord. Het instabiele zelfbeeld en de tegenstrijdige gedachten zorgen voor een leeg gevoel.
Gevoel van leegte
De leegte van borderliners vraagt om opvulling van buitenaf. Ze denken dat anderen hen gelukkig kunnen maken omdat ze zelf een onbekende identiteit voelen. Ze zoeken iets waarmee ze zichzelf kunnen identificeren en zijn anders leeg van binnen. Wel is het zo dat borderliners anderen vaak afstoten als ze te dichtbij komen. Het wantrouwen staat hierbij centraal. Ze zien zichzelf niet als een geheel persoon. Ook het taalgebruik van een borderliner is vaak onsamenhangend of vaag. De patiënten komen niet echt tot de kern van zichzelf en lijken wat rond te dolen in hun gedachten. Besluiteloosheid en vage gedachten zijn ook een onderdeel hiervan.
Impulsief gedrag
Iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis kan impulsief gedrag laten zien aan de omgeving. Zo ontstaan er snel extreme woedeaanvallen zonder erover na te denken. Ze kunnen ineens uit het niets komen. Ook gokverslavingen, roekeloos rijgedrag, gevaarlijk gedrag, veel geld uitgeven, veel wisselde seksuele contacten en andere verslavingen kenmerken zich bij borderliners. Ze nemen meestal impulsieve besluiten zonder na te denken over de gevolgen. Ze kunnen daarbij compleet over hun grenzen heen gaan. De naam borderline betekend ook letterlijk “grenslijn”. Deze lijn wordt vaak overschreden bij mensen met de stoornis.
Suïcidale gedachten en zelfverwonding
Door de leegte zien borderliners het leven soms niet meer zo rooskleurig. Door de vele stress en de negatieve spiraal denken veel borderliners aan zelfmoord. Helaas worden er ook vaak daadwerkelijke zelfmoordpogingen ondernomen. Het lage zelfbeeld en de negatieve spiraal waarin mensen met deze aandoening zich in bevinden zorgen ook voor een depressie. Vaak zijn zelfmoordgedachten een chronisch kenmerk van de stoornis. Verder is zelfverwonding een opluchting om de pijn te verdoezelen. Iemand verwond zichzelf dan vaak met sneden in de polsen of martelt zichzelf op andere manieren die pijn veroorzaken.
Hoe uit borderline zich in het dagelijks leven?
Iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis functioneert niet volledig. Relaties zijn meestal van korte duur. Huwelijken komen vaak tot een scheiding en vriendschappen stranden meestal na een korte periode. Een goede betrouwbare partner wordt al snel “saai” voor een borderliner. De partner met borderline gaat daarom vaak opnieuw op zoek naar een andere partner.
Borderliners manipuleren iemand anders om hun zin te krijgen en kunnen meestal geen normaal werk doen. Ook kunnen ze slecht tegen kritiek van anderen. Kritiek dat positief is bedoeld kan tot een woede-uitbarsting leiden. Ze gaan sneller met verzuim en houden een baan meestal niet lang vol. Een borderliner kan overdreven veel aandacht opeisen van anderen om het lege gevoel op te vullen. De aandacht en het genot van impulsen zijn meestal van korte duur. De leegte is chronisch.
Stress en een borderline persoonlijkheidsstoornis
Stress maakt de stoornis vaak erger en andersom ook. De stoornis zorgt voor veel stress in het leven. Scheidingen, lichamelijke klachten en teleurstelling in anderen zijn grote stressfactoren die borderliners treffen. De verhoogde niveaus van stresshormonen kunnen bovendien zorgen voor (chronische) ziektes.
Wil je dat wij je helpen?
Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland. In de afgelopen jaren hebben we duizenden mensen geholpen.
Een persoon met borderline is vaak erg teleurgesteld in anderen, voelt zich opgejaagd en wantrouwt zijn omgeving. De grote woedeaanvallen maken dat er nog meer last op de schouders wordt gedragen. Anderen reageren soms kritisch of laten de persoon met borderline in de steek. Datgene waar de borderliner bang voor was gebeurd. De angst is ook een grote stressfactor in het leven van een borderliner.
Behandeling van borderline
Borderliners kunnen worden behandeld met VERS-therapie [1]. Met VERS worden emoties behandeld. De therapie wordt voorgesteld met pannen. Waarbij de pannen gaan overkoken als de borderliner de heftigste emoties toont. Borderliners leren zich bewust te worden van hun emoties met deze therapie.
Andere effectieve therapieën zijn Mentalization Based Treatment (MBT) en Schema Focused Therapy (SFT). MTB-therapie zorgt ervoor dat borderliners zichzelf bewust worden van hun gedrag en kunnen begrijpen wat de oorzaak is. Het is dus gericht op mentaliseren. Drijfveren, onderliggende oorzaken en motivatie voor bepaald gedrag worden in kaart gebracht. Met schematherapie (SFT) kunnen borderliners hun gedachten omzetten in meer reële gedachten. Dit is een vorm van cognitieve gedragstherapie.
Voor relaties en het wantrouwen daarin kunnen borderliners Transference Focused Psychotherapy (TFP) volgen. Daarnaast zijn er vele therapieën mogelijk in zowel groepsverband als individueel. Je kunt met je arts overleggen welke therapie het beste bij je past.
Borderline persoonlijkheidsstoornis en de omgeving
De sociale omgeving van iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis kan compleet worden ontwricht. Het is belangrijk dat mensen in de omgeving op de hoogte zijn van de stoornis. Dit kan zorgen voor meer begrip en sociale steun.
Tips voor beter leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis
Borderline geneest nooit helemaal. Gelukkig valt er wel te leven met de stoornis.
Het belangrijkste is dat je kunt leren om je emoties onder controle te houden en jezelf bewust bent van jouw gedrag en de invloed hiervan op de omgeving. Mentaliseren helpt hier goed bij. Ga zeker in therapie. Dit kan veel inzicht geven in jezelf als persoon en de achterliggende oorzaken van de problemen die zijn ontstaan door de borderline.
Zoek steun en bespreek de stoornis met anderen.
Hulp bij burn-out en stress
Het verminderen van stress en het herstellen van een burn-out is geen sinecure. Heb je ondersteuning nodig, dan kan je op onze hulp rekenen. Onze coaches zijn allemaal gespecialiseerd in jouw problematiek. Door hun jarenlange ervaring kunnen ze samen met jou werken aan jouw herstel. Van het resultaat van onze 1-op-1 coaching heb jij je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Veelgestelde vragen
Bronnen
- Stichtingborderline.nl – Behandeling – gevonden op 16-08-2022
Link naar pagina op stichtingborderline.nl - Parnassiagroep.nl – Borderline persoonlijkheidsstoornis – gevonden op 16-08-2022
Link naar pagina op parnassiagroep.nl - Wikipedia.org – Borderline persoonlijkheidsstoornis – gevonden op 16-08-2022
Link naar pagina op wikipedia.org - WijZijnMind.nl – Borderline – gevonden op 16-08-2022
Link naar pagina op wijzijnmind.nl
Hoe ga ik als moeder om met een dochter met borderlinestoornis?
Beste Marije, het is lastig om iets specifieks te zeggen zonder de nodige details maar een paar tips: Zorg voor een goede balans in ondersteuning en zelfzorg. Lees je in zodat je begrijpt wat er speelt, maar stel ook duidelijke grenzen. Weet dat er professionele hulp is en dat het geen tekortkoming is om hier om te vragen. Ik hoop dat de tips je helpen en ik wens je sterkte en succes.