Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) heeft een grote invloed op de gezondheid en het welzijn van medewerkers. Als werkgever is het jouw verantwoordelijkheid om een veilige werkomgeving te creëren, waar medewerkers zich ondersteund voelen en hun werkdruk in balans is. Het implementeren van PSA-beleid is daarbij essentieel. Dit beleid helpt risico’s zoals stress, intimidatie en burn-out te voorkomen.
In dit artikel ontdek je hoe je PSA effectief kunt aanpakken waardoor je stress, burn-out en langdurig verzuim kunt verminderen
Wat is psychosociale arbeidsbelasting precies?
Volgens de Arbowet slaat psychosociale arbeidsbelasting (PSA) op alle factoren in de arbeidssituatie die stress veroorzaken. Natuurlijk zijn er nogal wat factoren die ertoe bijdragen dat werknemers te maken krijgen met stress. Denk bijvoorbeeld aan werkdruk, seksuele intimidatie, pesten, agressie en geweld. De stress die hierdoor veroorzaakt wordt, leidt tot vaak tot ziekteverzuim.
Psychosociale arbeidsbelasting voorbeelden
Voorbeeld 1: Seksuele intimidatie
Seksuele intimidatie kan verschillende vormen aannemen, zoals dubbelzinnige opmerkingen, handtastelijkheid, porno op het werk, aanranding en verkrachting. Zo is Seksuele chantage een andere vorm van intimidatie: een werknemer maakt kans op promotie of invloed in beslissingen in ruil voor seksuele diensten.
Het is begrijpelijk dat al deze vormen van seksuele intimidatie de bron kunnen zijn van veel stress en ellende bij een werknemer die hiermee geconfronteerd wordt. Veel werkgevers stellen daarom een vertrouwenspersoon aan bij wie iemand zich kan melden bij ongewenste omgangsvormen.
Voorbeeld 2: Agressie en geweld
Bij agressie en geweld denk je al snel aan fysiek lastigvallen, bedreigen of aanvallen. Maar ook verbale en psychische agressie vallen hieronder: uitschelden, beledigen, onder druk zetten en intimidatie. In zo’n situatie zal een werknemer waarschijnlijk niet bijzonder productief kunnen zijn en zich erg ongelukkig voelen. Herken dit soort signalen
Voorbeeld 3: Pesten
Pesten begint vaak als een grapje, maar kan erg vernederend zijn voor degene die het ondergaat. Zo is pesten het structureel intimideren of kwetsen van een of meerdere werknemers, terwijl het slachtoffer van pesten niet in staat is zich hiertegen te verdedigen. Hoe erg pesten ook is, het is vaak moeilijk om pesten te bewijzen. Het is daarom goed om als leidinggevende goed je voelsprieten te gebruiken en in te grijpen als je merkt dat iemand op je afdeling gepest wordt.
Voorbeeld 4: Werkdruk, stress, burn-out
Werknemers ervaren altijd werkdruk. Dat is niet per se negatief, want goede werkdruk kan een stimulans zijn voor een werknemer. Maar verkeerde werkdruk kan resulteren in werkstress. Natuurlijk reageert niet iedereen op dezelfde manier, maar een werknemer die structureel te veel werk op zijn bordje krijgt en structureel niet aan de kwaliteitsnorm kan voldoen, komt in het nauw en kan zich gaan bewegen in de richting van een burn-out.
Een PSA-beleid, wat is dat precies?
PSA-beleid is een belangrijk onderdeel van het welzijnsbeleid binnen een organisatie. Het richt zich op het verminderen van psychosociale risico’s zoals werkstress, intimidatie, pesten en burn-out. Dit beleid bestaat uit verschillende elementen, zoals het regelmatig uitvoeren van risico-inventarisaties, het bieden van psychologische ondersteuning en het ontwikkelen van trainingen voor medewerkers en leidinggevenden over het herkennen van stress en andere psychosociale risico’s. Ook zorgt het beleid ervoor dat medewerkers weten waar ze terecht kunnen bij problemen en dat er een cultuur van open communicatie heerst. Dit draagt bij aan een gezonde werkplek waar medewerkers zich ondersteund voelen en optimaal kunnen presteren.
Waar moet een PSA-beleid aan voldoen?
Een PSA-beleid moet voldoen aan de wettelijke verplichtingen, zoals het uitvoeren van een risico-inventarisatie en het bieden van passende maatregelen om psychosociale risico’s te beperken. Het beleid moet duidelijk maken hoe medewerkers hun zorgen kunnen melden en welke ondersteuning beschikbaar is. Daarnaast moeten leidinggevenden en medewerkers getraind worden om stresssignalen te herkennen en effectief te reageren. Het is belangrijk dat het beleid ook regelmatig wordt geëvalueerd en aangepast op basis van de feedback en veranderende omstandigheden binnen de organisatie.
PSA beleid voorbeeld
Een PSA-beleid moet voldoen aan verschillende richtlijnen om effectief te zijn in het voorkomen van psychosociale arbeidsbelasting. Het beleid moet:
- Risico-inventarisaties: Regelmatig de psychosociale risico’s op de werkplek in kaart brengen.
- Preventie en aanpak: Concrete maatregelen bieden om stress, intimidatie en burn-out te voorkomen.
- Ondersteuning bieden: Psychosociale ondersteuning voor medewerkers, zoals coaching of toegang tot een vertrouwenspersoon.
- Opleiding: Trainingen voor leidinggevenden en werknemers om symptomen van stress tijdig te herkennen.
- Open communicatie: Een cultuur creëren waarin medewerkers zich veilig voelen om problemen te bespreken.
Een PSA beleid kan er heel concreet zo uit zien:
Het PSA-beleid binnen ons bedrijf richt zich op het creëren van een gezonde werkplek door regelmatige risico-inventarisaties uit te voeren, medewerkers toegang te bieden tot psychologische ondersteuning en stresspreventie te integreren in de dagelijkse werkzaamheden. Medewerkers kunnen vertrouwelijk melden wanneer zij zich gestrest voelen, en leidinggevenden volgen training om een ondersteunende rol te spelen bij het voorkomen van overbelasting. Daarnaast worden flexibele werktijden en werkdrukverlagingen geïntroduceerd om de werkstress te verlagen.
PSA-beleid: waarom noodzakelijk?
In 2023 bleek dat bijna 40% van het werkgerelateerde verzuim te maken had met psychosociale arbeidsbelasting (PSA), zoals stress en burn-out. De kosten van verzuim door PSA liepen op tot een geschatte 4 miljard euro per jaar. Burn-out blijft een van de meest voorkomende oorzaken van langdurige uitval, met ongeveer 1,3 miljoen werkenden die last hebben van burn-outklachten
Een PSA-beleid is cruciaal om dit probleem aan te pakken. Het doel is om risicofactoren zoals werkdruk, grensoverschrijdend gedrag en onveilige werkomstandigheden te verminderen. Dit beleid draagt bij aan een gezonde werkomgeving, wat niet alleen de gezondheid van werknemers ten goede komt, maar ook hun productiviteit en betrokkenheid verhoogt. Denk aan maatregelen zoals anonieme meldpunten voor grensoverschrijdend gedrag of trainingen in stressmanagement.
Wat kun jij doen om te voorkomen dat jouw werknemers te maken krijgen met PSA? Neem een actieve rol in de ontwikkeling van een PSA-beleid. Dit kan gaan van praktische ondersteuning voor mantelzorgers tot het aanbieden van tools om financiële stress te verlichten
De plichten van de werkgever
Een werkgever moet volgens de Arbowet in actie komen. Hij moet beleid voeren om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen. Hij zal een Risico Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) moeten uitvoeren om te kijken waar binnen zijn organisatie de knelpunten liggen. Vervolgens moet hij deze inventarisatie meenemen in zijn beleid tegen PSA.
Het uitvoeren van een Risico Inventarisatie en -Evaluatie
Elke werkplek is anders. Daarom is ook elk bedrijfsrisico anders. Als je in kaart brengt welke bedrijfsrisico’s gelden binnen jouw organisatie, kun je er actief aan werken hoe je die risico’s kunt verkleinen. Je kunt deze risicoanalyse online doen. Een RI&E bestaat uit drie stappen:
- Risico’s inventariseren
- Risico’s evalueren
- Een plan van aanpak maken
Hiermee breng je in kaart welke risico’s belangrijker zijn dan andere. Op basis daarvan maak je een actieplan dat je zal helpen een gezonde en prettige werkomgeving te creëren.
Een beleid gericht op het voorkomen van verzuim
Het mooiste is natuurlijk als je als leidinggevende je beleid zo kunt voeren dat je verzuim om psychische redenen kunt voorkomen. Een manager die betrokken is bij zijn werknemers, zal in een vroeg stadium factoren kunnen onderscheiden die mogelijk duiden op psychosociale arbeidsbelasting.
Zorg dat je makkelijk te benaderen bent via verschillende communicatiekanalen en neem klachten serieus. Het kan lijken dat luisteren naar klachten zonde van je tijd is. Maar bedenk dat je in een vroeg stadium nog het meest kunt doen om het tij te keren.
Merk je dat werknemers werkdruk ervaren? Of dat sommige van hen te ‘werkenthousiast’ zijn en werk moeilijk los kunnen laten? Zorg dat je met je beleid proactief te werk gaat om hoge werkdruk en verzuim te voorkomen. Probeer ook regelmatig te evalueren hoe het er voor staat binnen je organisatie. Voorkomen is immers beter dan genezen. Wat zijn enkele veelvoorkomende vormen van psychosociale arbeidsbelasting?
Hoe kun je psychosociale arbeidsbelasting verminderen?
Met een goed beleid op psychosociale arbeidsbelasting kun je veel ziekteverzuim voorkomen. Daarnaast kun je als werkgever je personeel actief stimuleren om gezonder te werken. Gezonder werken is namelijk slimmer werken: voor jou als werkgever en voor je werknemers. Welke tips kun je je werknemers geven?
Gezonde leefstijl
Bij drukte gaan we eerder voor gemak: minder gezond eten, minder bewegen. Maar daarmee snijden we onszelf in de vingers. Juist op de momenten dat we meer moeten presteren hebben we kwaliteit nodig. Het zou toch ondenkbaar zijn dat een topsporter zijn maaltijden overslaat op het moment dat hij het heel druk heeft met zijn sport? Stimuleer dus goede voeding en voldoende beweging bij je werknemers.
Gezelligheid, collegialiteit en productiviteit
Tijd is geld. Daarom lijkt tijd reserveren voor gezelligheid met collega’s weggegooide tijd, en dus weggegooid geld. Maar een gezamenlijke koffiepauze blijkt geen weggegooid geld te zijn, maar een goede investering in een beter resultaat. Zo blijken we productiever te zijn na een koffiepauze omdat we even kunnen bijkomen van onze werkinspanning. Maar vaak ontstaan nieuwe ideeën voor projecten ook tijdens de koffiepauze. Ook is aangetoond dat collega’s die een sterke band hebben zich verantwoordelijker voelen tegenover hun werk. Ze voelen dan minder werkdruk en meer werkplezier.
Vertrouwen
Misschien bespeur je weleens perfectionisme bij jezelf of bij een van je werknemers. Op zich is er niets mis met iemand die zijn werk goed wil doen. Maar perfectionisme gaat vaak gepaard met het idee: ‘Ik ben de enige die dit goed kan doen’. Maar natuurlijk is niemand onvervangbaar. Het idee dat je onmisbaar bent, is een recept voor werkstress. Leer je werknemers dus dat ze elkaar moeten vertrouwen door taken aan elkaar uit te besteden en complimenteus te zijn in de dingen die goed gaan. Het mes snijdt hierbij aan twee kanten: de onderlinge vertrouwensband wordt sterker en tegelijkertijd wordt kennis gedeeld waardoor iedereen breder inzetbaar is
Recht op onbereikbaarbeid
Werknemers zijn steeds bereikbaarder voor hun werkgevers. Dat kan natuurlijk handig zijn: het komt bijvoorbeeld de flexibiliteit ten goede. Uit een onderzoek in 2018 blijkt dat inmiddels een op de twee werknemers zijn werkmail checkt buiten werktijd om. In 2002 was dat nog een op de tien. Een forse toename dus. Maar volgens het FNV heeft die bereikbaarheid werkstress tot gevolg. Veel bedrijven hebben daar hun beleid op aangepast zodat werknemers onbereikbaar mogen zijn buiten werktijd om. Zo genieten ze meer van hun rust, en dus ook meer van hun werk.
Aan de andere kant zijn velen van ons verslaafd aan social media, zoals Instagram, Facebook of Twitter. Het kan verleidelijk zijn om als werknemer gedurende de werkdag steeds actief updates te checken. Geef als werkgever het goede voorbeeld en stel zo mogelijk grenzen aan social media. Zo kan iedereen meer gefocust en minder afgeleid werken.
Nee zeggen mag
Het is natuurlijk handig als je werknemers altijd ja zeggen als je ze een taak geeft. Maar een sfeer waarin iemand zich vrij voelt om nee te zeggen of te zeggen dat hij het te druk heeft, is erg waardevol. Stel dat iemand dat niet doet en steeds meer werk ophoopt dat hij eigenlijk niet kan verwerken. Dan zal de werkdruk bij die persoon toenemen en de kwaliteit en productiviteit afnemen. Een werknemer die zich vrij voelt om nee te zeggen, zal zich ook vrij voelen om problemen met je te delen voordat ze escaleren. En dat scheelt jou weer een hoop werk achteraf, als het te laat is.
Psychosociale arbeidsbelasting: neem het serieus!
Leidinggeven is iets wat je doet met de lange termijn in gedachte. Je bouwt aan een team dat met elkaar groeit en steeds mooiere dingen bereikt. Teamleden die op elkaar zijn ingespeeld, bereiken meer. Een team waarin een goede sfeer heerst, presteert beter. Teamleden die gezond zijn, zijn gelukkiger. Als manager heb je veel invloed op omstandigheden die kunnen leiden tot psychosociale arbeidsbelasting. Door proactief een beleid op te stellen en in te voeren, zul je veel meer profijt hebben van hun duurzame inzet.
Aan de slag om PSA (psychosociale arbeidsbelasting) te voorkomen?
Wil je stress en burn-out in jouw organisatie voorkomen? Bij Meulenberg Training & Coaching bieden we op maat gemaakte programma’s om psychosociale arbeidsbelasting, stress en burn-out te reduceren. Onze experts werken samen met jouw team om zowel preventieve maatregelen als duurzame oplossingen te implementeren. Zo zorg je voor een gezonde en productieve werkomgeving waarin medewerkers zich gesteund en gewaardeerd voelen. Neem vandaag nog contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek en ontdek hoe we jouw organisatie kunnen helpen bij stresspreventie.
Wie zijn wij?
Meulenberg Training en Coaching ondersteunt, met een team van ervaren trainers, organisaties bij de preventie van stress en het (her)vinden van werkgeluk op de werkvloer. Onze trainingen zijn gericht op leidinggevenden binnen bedrijven. Een burn-out kost de organisatie al snel € 70.000.
Naast het financiële leed is het menselijk leed groot. Niet alleen voor de werknemer maar ook voor naaste collega’s die de klappen op moeten vangen. Voor je het weet zit je in een negatieve vicieuze cirkel.
Wil je een effectieve aanpak voor langdurig verzuim en het vergroten van werkplezier? (in plaats van continue brandjes te blussen). Wil je je dat we met je meedenken? In een meedenksessie denken we een uur met je mee. Onze ervaring is dat we de kern op tafel krijgen. De meedenksessie is geheel kosteloos, wij begrijpen ook dat je wilt weten met wie je te maken hebt.
Gerelateerde informatie
In onze kennisbank vind je honderden artikelen die je verder helpen. Heb je deze artikelen al gelezen:
