Huiduitslag: de meest voorkomende oorzaken

Huiduitslag: Ons lichaam kan op allerlei manieren reageren op verschillende situaties, waarbij onze emoties veel doen. Stress zorgt daarom voor vele verschillende reacties, en kan verschillen van mens tot mens. Waar de één last krijgt van zijn rug, krijgt de ander last van huiduitslag!

Vooral chronische stress kan meerdere uitwerkingen op ons lichaam hebben. Voordat je je gaat afvragen of je misschien ergens allergisch voor bent, kan het de moeite waard zijn om te onderzoeken of je huiduitslag misschien door stress komt.

In dit artikel laten we zien wat de relatie is tussen stress en huiduitslag

Hoe reageert ons lichaam op stress?

Is stress een losstaand iets, of reageert het lichaam erop? Helaas geldt meestal dat laatste. Je lichaam kan op allerlei manieren reageren wanneer je stress ervaart. Vooral chronische stress gaat namelijk vaak gepaard met een verzwakt immuunsysteem en verstoorde nachtrust. Hierdoor kan je in een vicieuze cirkel terechtkomen die je symptomen juist weer verergert.

Wanneer je in een uitdagende, stressvolle situatie komt, zorgt je lichaam ervoor dat er twee ‘afweersystemen’ gaan werken. Je komt in een staat van paraatheid en de hormonen adrenaline en noradrenaline komen vrij.

Misschien heb je wel eens gehoord van de ‘fight or flight response‘: de vecht- of vluchtreactie. Door de eerder genoemde hormonen wordt deze reactie in gang gezet. In de basis is hier weinig mis mee, maar op lange termijn kan je je misschien voorstellen dat de gevolgen ervan niet gunstig zijn voor je.

De gevolgen zijn namelijk dat:

• je bloeddruk stijgt;
• je hartslag omhoog gaat;
• je ademhaling sneller gaat;
• je spieren zich aanspannen;
• het bloed wegtrekt uit je gezicht;
• en dat je spijvertering een tandje lager gaat, ook wel vlinders in de buik genoemd.

Cortisol en huiduitslag

Het tweede systeem dat in werking gaat is dat je bijnieren cortisol produceren. Inmiddels heeft cortisol niet echt een geweldige reputatie, omdat het steeds meer bekend staat als het stresshormoon. Het zorgt ervoor dat je stofwisseling harder gaat werken en dat je bloedsuikerspiegel stijgt. Dit zorgt ervoor dat je meer puf krijgt om met de situatie om te gaan. Cortisol wordt ook wel het ‘overleef hormoon’ genoemd. Het houdt je paraat en alert.

Wanneer je continu in deze stand staat, wordt het ongezond voor je en krijg je last van de eerder genoemde symptomen. Je kunt dus de conclusie trekken dat stress bijzonder gekke dingen met je lichaam kan doen.

Welke soorten van huiduitslag zijn er?

Om te weten wat de link is tussen stress en huiduitslag, is het goed om te weten welke soorten huiduitslag er precies zijn. Verschillende soorten huiduitslag die in verband worden gebracht met stress zijn:

Rode bultjes en vlekken

Een van de meest voorkomende vormen: de rode plekken op je huid. Ontzettend vervelend, want het is het laatste wat je erbij wilt hebben wanneer je bijvoorbeeld op het punt staat een belangrijke presentatie te geven of op het punt staat de sollicitatiekamer in te lopen.

Het goede nieuws is: deze reactie is een acute huiduitslag en gaat vanzelf weer over wanneer de rust in je lichaam is teruggekeerd. Je lichaam heeft namelijk in een korte tijd een vergrote hoeveelheid histamine vrijgegeven, wat er voor zorgt dat je bloedvaten verwijden maar de wanden verdunnen.

Wederom eigenlijk gewoon een nuttig proces van je lichaam, omdat het schadelijke allergenen bestrijdt. In dit geval helaas met een vervelende bijwerking, namelijk de rode bultjes in bijvoorbeeld je gezicht of je nek.

Eczeem

Van eczeem heb je misschien wel eens vaker gehoord. Deze vorm van uitslag is een ontstekingsreactie die plaatsvindt in de bovenste lagen van de huid en is helaas chronisch(er) van aard. Stress kan ervoor zorgen dat de huidbarrière verstoord is, waardoor je zowel atopisch of seborroïsch eczeem kunt krijgen.

Atopisch eczeem

Zo’n vijf tot vijftien procent van de kinderen en slechts één tot drie procent van de volwassenen wordt geplaagd door deze vorm van eczeem. Atopisch eczeem is meestal erfelijk en kan zowel korter duren als chronisch zijn. De ernst ervan hangt vaak af van bepaalde bacteriën in het lichaam, en kinderen die deze vorm krijgen ontwikkelen daarnaast ook vaak bepaalde allergieën.

Seborroïsch eczeem

Seborroïsch eczeem is een vorm van eczeem die niet zo vaak voorkomt, namelijk bij ongeveer drie procent van de bevolking. Ook deze eczeem kan jeuken, maar niet zo erg als bij atopisch eczeem. Daarnaast ontstaat het pas na de puberteit, en komt het voornamelijk voor bij de haargrenzen, wenkbrauwen, lijntjes rondom de neus en in of achter de oren.

In de link met stress is het opvallend dat seborroïsch eczeem ook kan ontstaan door een teveel aan ‘stresshormoon’ cortisol, naast een tekort aan vitamine A en teveel aan testosteron.

Andere huidaandoeningen die in verband worden gebracht met stress, of erdoor kunnen verergeren zijn:

• Netelroos;
• Rosacea;
• Psoriasis;
• Verdunning of uitval van haar.

De link tussen stress en onze huid

Om goed te kunnen onderzoeken hoe huiduitslag stress veroorzaakt, moeten we bekijken hoe ons brein onze huid beïnvloedt. Het mag inmiddels duidelijk zijn hoe stress huiduitslag kan veroorzaken of verergeren.

Daarnaast: heb je wel eens gemerkt dat je begon te blozen wanneer je je schaamde? Of dat je begint te zweten als je nerveus bent? Niet verrassend, want dit zijn typische acute stressreacties die je lichaam kan geven in bepaalde situaties.

Toch blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat blijvende blootstelling aan bijvoorbeeld psychologische stressfactoren blijvende effecten kan hebben op je huid. Dat gaat dus al een stuk verder dan eventjes blozen.

Het pad tussen ons brein en onze huid

Het blijkt namelijk dat er een rechtstreekse letterlijke verbinding is – een soort pad – tussen de hersenen en de huid. Dit pad zorgt ervoor dat hormonen als cortisol en catecholaminen [2] worden aangemaakt, waarbij die laatste er voor zorgt dat immuuncellen vanuit de bloedbaan naar de huid worden gestuurd.

Schrik niet, maar zogenaamde ‘mestcellen’ reageren vervolgens via dat hersenpad op cortisol. Deze huidcellen zijn pro-ontstekingscellen die dus via hun reactie op cortisol bijdragen aan sommige huidaandoeningen, zoals jeukende uitslag.

Omdat je huid continu wordt blootgesteld aan je omgeving, is deze veel gevoeliger voor stressfactoren uit je omgeving dan je andere organen. Neem bijvoorbeeld ultraviolet licht. Dit licht zorgt ervoor dat de huid stresshormonen aanmaakt, waarna de huid deze signalen weer terugstuurt naar je hersenen. De hersenen kunnen dit vervolgens weer zien als psychologische stressfactoren, en zo is de vicieuze cirkel weer gevormd.

Een andere manier waarop psychologische stress huiduitslag kan veroorzaken is door het verstoren van de epidermale barrière, de bovenste laag van de huid die vocht vasthoud en je beschermt tegen schadelijke invloeden. Dit bleek uit klinische studies, waaruit ook bleek dat het herstel van huiduitslag langer duurde vanwege deze stress.

Wanneer deze barrière is verstoord, kan dit zorgen voor een geïrriteerde huid of chronische huidaandoeningen als wondjes of de eerder genoemde psoriasis en eczeem. De huid is echt het eerste schild van je lichaam dus!

Misschien een technisch verhaal, maar hopelijk helpt het je beter te begrijpen hoe stress een factor kan zijn wanneer je last hebt van huiduitslag.

Andere oorzaken van huiduitslag

Mocht je last hebben van huiduitslag, maar er niet van overtuigd zijn dat dit door stress komt, dan helpt het je wellicht te weten welke andere factoren kunnen zorgen voor huiduitslag of irritaties.

Denk eens aan de volgende mogelijke oorzaken.

• Warmte: Huiduitslag door warmte komt voor als je overgevoelig bent voor warmte of zweet, en het uit zich in brandende en jeukende bultjes. Deze uitslag kan mede ontstaan door stress, maar dus ook zeker door een allergische reactie op warmte.
• Virussen: Vooral kinderen worden getroffen door virale infecties, maar het kan ook bij volwassen voorkomen. Je herkent het niet altijd even makkelijk, omdat de vormen ervan nogal kunnen verschillen. Over het algemeen kenmerkt het zich door huiduitslag, die vaak over de loop van een aantal dagen verschijnen. Je kunt er soms flink van schrikken, maar het ‘voordeel’ is dat zo’n infectie tijdelijk is en dat met het wegtrekken van de infectie, ook de uitslag verdwijnt.
• Allergische reacties: Allerlei stoffen kunnen een reactie bij je veroorzaken. Neem bijvoorbeeld sommige soorten zeep, cosmetische producten, geurstoffen, bepaalde planten en zelfs sieraden.
• Medicatie: Dat sommige soorten medicatie allerlei bijwerkingen met zich mee kan brengen is geen geheim. Dit verschilt weer per persoon, maar er zijn erg veel soorten medicatie die huiduitslag kunnen veroorzaken. De meest voorkomende vormen hiervan zijn antibiotica, NSAID’s en epilepsie-medicatie.
• Infectieziektes: Dan zijn er nog sommige infectieziektes die je verschillende soorten uitslag kunnen geven, waarvan velen wel bekend zijn. Hierbij kan je denken aan rodehond, de mazelen maar ook waterpokken. De jeuk hiervan is geen pretje, maar ook dat gaat gelukkig weer over.

De relatie tussen huiduitslag, burn-out en stress

Wanneer je een burn-out hebt, heb je, logischerwijze, ontzettend veel last van stress. Je hormonale systeem ligt overhoop en je lichaam doet wat het wil. Het is dan niet raar dat je ook huiduitslag kunt krijgen door een burn-out. Wil je de huiduitslag door een burn-out oplossen, dan doe je er goed aan om de kern aan te pakken: De stress oplossen.

Overigens kan de huiduitslag een signaal zijn dat je te veel stress hebt. Wil je dus een burn-out voorkomen, dan doe je er goed aan deze klachten serieus te nemen en met je stress aan de slag te gaan.

Huiduitslag door stress behandelen

Stel nu dat je al een tijdje met uitslag rondloopt. Het is dan goed voor te stellen dat je er klaar mee bent en op zoek bent naar manieren om er van af te komen. Wat zou je eraan kunnen doen?

Voor veel soorten uitslag geldt gelukkig dat het vanzelf over gaat of dat het met een zalfje goed te behandelen is. Echter, bij stress ligt het wat complexer. Hieronder laten we je zien wat je kunt doen:

Voeding

Voeding heeft veel invloed op allerlei aspecten van je lichaam, dus het zal je misschien niet verbazen dat ook bij huidproblemen dingen als vitamines en gezond eten een grote rol spelen. Laten we het voor het gemak de juiste voeding onderverdelen in wat je het beste kunt vermijden en wat je het beste wel kunt eten (Dit geldt dus met betrekking tot huiduitslag, dus let er wel op dat je niet zo rigoureus je eet- en drinkpatroon aanpast dat je stoffen gaat mislopen die je nodig hebt).

Aan te bevelen:

• Genoeg drinken, namelijk anderhalf tot twee liter per dag;
• Genoeg omega-3, wat je vindt in niet-verwarmde lijnzaadolie, olijfolie en walnoten;
• Voeding rijk aan vitamine A, omdat dit een gezonde huid met goed bindweefsel ondersteunt:
  – Paksoi;
  – Spinazie;
  – Wortelen;
• Voeding met een hoge concentratie vitamine C, want dit helpt je vorming van bindweefsel:
  – Kiwi;
  – Citrusfruit;
  – Aardbeien;
  – Bessen;
  – Koolsoorten;

Stressvermindering tegen huiduitslag

De belangrijkste remedie is natuurlijk je stressniveau verlagen. Dat klinkt natuurlijk logisch, huiduitslag door stress verminderen door je stressniveau te verlagen. Maar zoals vaak geldt bij stress, is het makkelijker gezegd dan gedaan.

Uit sommige studies is gebleken dat huidirritaties verbeterden bij meditatie en ontspanningsoefeningen. Wanneer je geregeld mediteert, train je je geest – en daarmee je lichaam – om met moeilijke factoren in je leven om te gaan. Hoe meer het je lukt om moeilijkheden te accepteren, hoe beter je tegen ze bestand bent en hoe beter het effect op je stresslevels. Je traint je bewustwording en geeft daardoor jezelf de kans om er op tijd bij te zijn wanneer chronische stress op de loer ligt.

Daarnaast kunnen ontspanningsoefeningen zoals ademhalingstechnieken je helpen om meer rust te vinden en gas terug te nemen. Meer rust, minder stress, minder (en hopelijk geen!) huiduitslag.

Tips om huiduitslag door stress of burn-out tegen te gaan

Dan ontkomen we er toch weer niet aan: voorkomen is beter dan genezen. Dus welke vijf stappen zou je kunnen zetten om ervoor te zorgen dat je huiduitslag door stress tegengaat?

1. Ga naar je huisarts wanneer je denkt vatbaar te zijn voor huiduitslag of er last van begint te krijgen, zodat je zeker(der) bent van wat er gaande is. Daarnaast kun je een professional op het gebied van stress of therapie raadplegen, zodat je de bron van je stress aanpakt en zo huiduitslag kunt voorkomen;
2. Probeer bewust vanuit je buik te ademen voor een groter ontspannend effect;
3. Span je spieren aan en ontspan ze weer, een methode die velen helpt om rustiger te worden voor een evenement of om beter in slaap te komen;
4. Leer (bijvoorbeeld via mindfulness) om steeds beter je gedachten te herkennen en te begrijpen, waardoor je oefent in zelfkennis en relativeren;
5. Nee zeggen en grenzen aangeven. In deze overvolle wereld zijn we misschien snel geneigd tot ‘FOMO’ (fear of missing out), maar het kan wonderen doen voor je stressniveau om vaker dingen te laten varen en steeds bewuster om te gaan met je tijd – en dus vooral je energie.
6. Laat je coachen: veel mensen willen het wiel opnieuw uitvinden terwijl er professionals zijn die je kunnen helpen je stress op te lossen. Neem contact op met je coach om de diepere oorzaken blijvend op te lossen!

Veelgestelde vragen

Bronnen

1. healthcare.utah.edu – Stress and the skin – Gevonden op 21/11/2022
   Link naar pagina op healthcare.edu