Wat zijn symptomen van een paniekaanval: Een paniekaanval is vaak een hele vervelende ervaring, het is een korte episode waarin je je intens bang voelt en lichamelijke reacties op die angst ervaart. Meestal is er geen (duidelijke) oorzaak in je omgeving voor de angst, en de angst is geen reactie op een bedreigende situatie. Tijdens een paniekaanval kun je het gevoel hebben dat je de controle verliest of zelfs doodgaat. Dit kan de angst weer aanwakkeren. In dit artikel gaan we dieper op dit fenomeen in. Wat veroorzaakt een paniekaanval? En is er iets aan te doen?
Wat is een paniekaanval?
Een paniekaanval kan dus verbonden zijn aan een angststoornis, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Je kunt een angststoornis hebben zonder ooit een paniekaanval te ervaren, en je kunt een aanval krijgen zonder verder last te hebben van een angststoornis.
Een paniekaanval begint vaak zonder waarschuwing en heel plotseling. De onvoorspelbaarheid is een lastige factor – ook tijdens het autorijden, in een zakelijke bespreking of midden in het winkelcentrum kan een paniekaanval optreden.
Welke symptomen horen er bij een paniekaanval?
Hoewel paniekaanvallen in veel varianten voor komen, van relatief mild tot erg zwaar, zijn er een aantal zaken die veel voorkomen bij de meeste paniekaanvallen:
- De paniekaanval treed heel plotseling op
- Na een paar minuten bereikt deze het hoogtepunt. Je voelt je vaak erg moe wanneer de paniekaanval af begint te nemen
- Je hebt het gevoel dat er iets naars gaat gebeuren
- Je bent bang voor het verlies van controle
- Je kunt het gevoel hebben dat je dood gaat, als is dat niet het geval
Lichamelijk kun je last hebben van:
- Zweten
- Trillen of beven
- Een verhoogde hartslag of hartkloppingen
- Rillingen
- Kortademigheid, benauwdheid
- Buikkrampen
- Opvliegers
- Misselijkheid
- Pijn op de borst
- Hoofdpijn
- Duizeligheid
- Gevoelloosheid of tintelingen, vaak in handen en/of voeten
- Een gevoel van onthechting
De meeste aanvallen duren tussen de 5 en 20 minuten. Ze kunnen heel snel opkomen. Meestal zijn je symptomen binnen 10 minuten op hun ergst. Je kunt ook gedurende een langere periode last hebben van de symptomen van een angstaanval. Dit kan zijn omdat je een tweede aanval krijgt, of omdat je andere symptomen van bangheid ervaart.
Wat gebeurt er precies tijdens een paniekaanval?
De zogenaamde “fight or flight” reactie van je lichaam is verantwoordelijk voor de intense lichamelijke symptomen. Normaal gesproken komt je zenuwstelsel in actie wanneer je een bedreiging tegen komt, of dat nu een wilde beer is of een slingerende auto. Het hormoon adrenaline begint door je bloedbaan te stromen, waardoor je lichaam in hoogste staat van paraatheid komt. Je hartslag versnelt, waardoor er meer bloed naar je spieren wordt gestuurd. Je ademhaling wordt snel en oppervlakkig, zodat je meer zuurstof kunt opnemen. Je bloedsuiker piekt. Je zintuigen worden scherper.
Al deze veranderingen – die in een oogwenk plaatsvinden – geven je de energie die je nodig hebt om een gevaarlijke situatie het hoofd te bieden en om snel uit de gevarenzone te komen.
Bij willekeurige paniekaanvallen gaat je lichaam zonder reden op tilt. Onderzoekers weten niet precies welke omstandigere deze aanvallen uitlokken, maar de lichamelijke effecten zijn duidelijk meetbaar. Tijdens een paniekaanval kan het adrenalineniveau in het lichaam 2,5 zo hoog zijn als normaal.
Paniekaanvallen komen niet zo onverwacht als ze lijken. De lichamelijke veranderingen kunnen ongeveer een uur voor een aanval beginnen. In een onderzoek droegen mensen met een paniekstoornis apparaten die hun hartactiviteit, zweten en ademhaling bijhielden. De resultaten toonden al ongeveer 45 minuten voor de paniekaanval lagere kooldioxideniveaus aan dan normaal, een teken van een snelle, diepe ademhaling waardoor je buiten adem kunt raken.
Hoe kan ik een paniekaanval stoppen?
Er zijn een aantal stappen die je kunt ondernemen als je een paniekaanval hebt of bang bent dat je er een zult krijgen. Een aantal nuttige strategieën die je kunt proberen zijn:
- Diep ademhalen: Dit kan helpen een snelle ademhaling of hyperventilatie te voorkomen.
- Mindfulness: Dit houdt in dat je jezelf aardt en je meer bewust bent van wat er op dat moment met je lichaam gebeurt.
- Progressieve spierontspanning: Hierbij worden spieren in het hele lichaam aangespannen en vervolgens ontspannen; als je dit regelmatig oefent, kun je leren hoe je een ontspanningsreactie kunt opwekken als je bang of gestrest bent.
- Visualisatie: Hierbij denk je aan iets wat je rustgevend en ontspannend vindt; dit kan je helpen om een ontspanningsreactie op te wekken en je gevoelens van angst te bestrijden.
De relatie tussen een paniekaanval en stress of burn-out
Stress en gevoel van paniek kunnen met elkaar samen hangen. Als je al gevoelig bent voor paniekaanvallen, dan is het zeker verstandig om stress zoveel mogelijk te vermijden. Door overmatige stress of burn-out klachten is je onderliggende gezondheid vaak minder goed. Je slaapt slechter, je weerstand neemt af en je bent prikkelbaarder en gevoeliger voor dingen in je omgeving die paniek kunnen triggeren.
Hoewel deze zaken dus geen directe relatie hebben (je krijgt niet per definitie een angstaanval door stress, en ook zonder stress kun je een aanval van paniek ervaren), werken ze elkaar wel in de hand. Maak zoveel mogelijk aanpassingen in je leven, al zijn het kleintjes, om het jezelf zo makkelijk mogelijk te maken. Leg de lat niet te hoog en doe de dingen die op dat moment lukken. Voldoende rust en ontspanning vormen een belangrijk deel van de behandeling van een paniekstoornis.
Tips om beter om te gaan met paniekaanvallen
Wanneer je een paniekaanval hebt, is het belangrijk om direct (medische) hulp in te roepen. Hoewel een paniekaanval heel vervelend aan voelt, is deze niet gevaarlijk. Het gevoel dat je dood zou kunnen gaan, is niet terecht. Na enkele minuten neemt het bange gevoel af en voel je je rustiger en vaak ook erg moe.
Wel zijn paniekaanvallen heel lastig in je eentje te beheersen. Het is dus heel fijn als je niet alleen bent tijdens een paniekaanval. Iemand kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je in je angst niets om kunt stoten, en als je toch iets omstoot dat gevaarlijk kan zijn, kan iemand je daarbij weg houden totdat je je weer wat beter voelt. Later in dit artikel gaan we verder in wat je kunt doen als jij, of iemand in je omgeving, een paniekaanval ervaart.
Wil je dat wij je helpen?
Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland. In de afgelopen jaren hebben we duizenden mensen geholpen.
Vaak treedt paniek zo plotseling op en neemt deze zo snel af dat een arts zoeken tijdens de aanval zelf weinig zin heeft. Laat je wel na de aanval door de huisarts onderzoeken. Deze kan het beste bepalen of je verdere hulp nodig hebt. Omdat een aanval van paniek ook op andere klachten, zoals een hartaanval, kan lijken, is het belangrijk dat je de klachten serieus neemt, en laat uitsluiten dat er meer aan de hand is.
Een van de ergste dingen van paniekaanvallen is de intense angst dat je er weer een opnieuw zult krijgen. Je kunt zo bang zijn voor paniekaanvallen dat je bepaalde situaties vermijdt waarin ze kunnen optreden.
Als je symptomen van een paniekaanval hebt, zoek dan zo snel mogelijk medische hulp. Paniekaanvallen zijn, hoewel ze zeer ongemakkelijk zijn, niet gevaarlijk. Maar paniekaanvallen zijn moeilijk in je eentje te beheersen, en ze kunnen erger worden zonder behandeling.
Paniekaanvallen kunnen ook lijken op symptomen van andere ernstige gezondheidsproblemen, zoals een hartaanval, dus het is belangrijk dat je zich door je huisarts laat onderzoeken als je niet zeker weet wat de oorzaak van je symptomen is.
Paniekaanval of angststoornis?
Een paniekaanval lijkt op een angststoornis en kan daar ook mee gepaard gaan, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Er zijn veel verschillende soorten angststoornissen, met verschillende behandelingen, oorzaken en gevolgen. Welke symptomen met een eventuele angststoornis gepaard gaan is heel persoonlijk en hangt af van het type angststoornis dat je hebt, en eventuele andere of onderliggende klachten die je ervaart.
Vaak heb je bij een angststoornis last van piekeren, gedragsmatige veranderingen of nare gedachten. Ook lichamelijke klachten als hoofdpijn, buikpijn of trillen komen veel voor. Als buitenstaander kun je soms aan gedragsmatige veranderingen merken dat iemand last heeft van een angststoornis. Iemand kan bijvoorbeeld tijdelijk verstijven, angstige, drukke of sociale situaties vermijden, huilen, vragen naar geruststelling of juist opstandig worden.
Bij een angststoornis is het bange gevoel altijd buitenproportioneel. Je bent veel banger dan nodig is en er zijn geen of weinig externe omstandigheden die dat gevoel veroorzaken. Iemand met een angststoornis weet dit ook, maar kan aan de vervelende reactie op dat moment niet zoveel doen. Het bange gevoel kan zo vervelend zijn dat het dagelijks functioneren beïnvloed wordt en soms helemaal niet meer mogelijk is. Doordat er op een gegeven moment een angst ontstaat voor een paniekaanval, kan het moeilijk of onmogelijk worden om nog te werken, te studeren en sociale activiteiten te ondernemen.
Je spreekt van een angststoornis als er sprake is van meerdere van de volgende symptomen:
- Een beklemd gevoel
- Een droge mond
- Hartkloppingen
- Prikkelbaarheid
- Rusteloosheid
- Slaap- en concentratieproblemen
Als paniekaanvallen en een paniekstoornis onbehandeld blijven, kunnen ze bijna elk aspect van je leven beïnvloeden. Je kunt zo bang zijn om nog meer paniekaanvallen te krijgen dat je in een constante staat van angst leeft. Dat is erg vervelend en gelukkig vaak ook te verhelpen of te behandelen.
Complicaties die paniekaanvallen kunnen veroorzaken of waar ze mee in verband kunnen worden gebracht zijn onder andere:
- Ontwikkeling van specifieke fobieën, zoals het vermijden van autorijden of liever het huis niet meer uitgaan.
- Frequente medische zorg voor gezondheidsproblemen en andere medische aandoeningen
- Het vermijden van sociale situaties
- Problemen op het werk of op school
- Depressie, angststoornissen en andere psychiatrische aandoeningen
- Een verhoogd risico op zelfmoord of zelfmoordgedachten
- Alcohol- of andere middelenmisbruik
- Financiële problemen
Bij sommige mensen kan een paniekstoornis gepaard gaan met agorafobie – het vermijden van plaatsen of situaties waar je je bang kunt voelen. Vaak ontstaan de agorafobie, of pleinvrees, om te vermijden dat je een aanval buiten de deur krijgt, waardoor je de controle verliest.
Veelgestelde vragen
Bronnen
- Thuisarts.nl – Paniekaanvallen – gevonden op 08-06-2022
Link naar pagina op thuisarts.nl - hersenstichting.nl – Paniekstoornis – gevonden op 08-06-2022
Link naar pagina op hersenstichting.nl - Wikipedia.org. – Paniekaanval – gevonden op 08-06-2022
Link naar pagina op wikipedia.org - Gezondheidsplein.nl – Paniekaanvallen – gevonden op 08-06-2022
Link naar pagina op gezondheidsplein.nl
