HSP – Ben jij hoogsensitief? Wees extra alert op burn-out symptomen!

HSP, hoogsensitief en burn-out klachten zijn een tricky combinatie! Regelmatig komen (jonge) mensen bij ons omdat ze het raar vinden dat ze zo vaak moe zijn. Niet alleen moe, maar meer dan moe. Zodanig dat er gesproken kan worden van een burn-out. Ze vragen zich vaak af hoe het komt dat ze jong, maar toch moe zijn. Mensen om hun heen hebben altijd een volle agenda, doen van alles en nog wat, hebben een grote vriendenkring en hebben nergens last van.

Misschien herken je deze vermoeidheid. Emoties van anderen, negatieve en positieve, komen hard bij je binnen. Je bent gevoelig voor prikkels van buitenaf. Bovendien heb je meer moeite en tijd nodig om indrukken te verwerken. Je droomt misschien veel en voelt stemmingen en sferen goed aan.

Je kunt je er simpelweg niet voor afschermen, ook al zou je dat graag willen. Wat gebeurt er dan met je? Misschien voel je je niet begrepen. Of voel je je alleen in gezelschappen en denk je dat je anders bent dan anderen. Het kan zijn dat je daardoor volledig ‘leegloopt’. Je vindt het lastig om te plaatsen waarom juist jij hier niet mee om kan gaan.

Zou het kunnen zijn dat je een High Sensitive Person bent, een hoogsensitief persoon (HSP’er)?

Let op: HSP’ers lopen meer kans op een burn-out.

Ontdek de symptomen van een burn-out met onze gratis handleiding:

Wat is HSP?

In 1996 werd de term HSP of hoogsensitief persoon door de Amerikaanse psychologe Elaine N. Aron geïntroduceerd naar aanleiding van vele onderzoeken die zij deed naar hooggevoeligheid:

Aron concludeert dat uit meerdere onderzoeken blijkt dat bepaalde mensen sterker geprikkeld worden dan gemiddeld. In interne zin zijn hsp’ers gevoeliger voor emoties, pijn, genot en andere lichamelijke en geestelijke ervaringen. In externe zin zijn hsp’ers niet alleen gevoeliger voor geluiden en geuren en voor visuele en tactiele stimulatie, maar blijken zij ook meer indrukken op te nemen, waardoor zij zich eerder en meer bewust zijn van details en het aantal mogelijke scenario’s die een omgeving in zich bergt. Hsp’ers zijn daardoor meer alert op mogelijke gevaren en zijn eerder geneigd tot het overdenken en inschatten van situaties wat volgens Aron door collega’s vaak ten onrechte als verlegenheid en geremdheid wordt beschouwd.

Ook zijn hsp’ers geneigd tot minder sociale omgang en assertiviteit, volgens Aron wederom niet omdat ze verlegen of weinig sociaal zijn, maar als gevolg van noodzakelijke aanpassing aan hun aangeboren eigenschap die hen noopt voorzichtiger met zichzelf en hun omgeving om te gaan. Tevens zijn hsp’ers vanwege hun aangeboren opmerkingsvermogen meer geneigd tot empathie en blijken zij in met name een rustige omgeving in staat te zijn informatie beter dan gemiddeld in zich op te nemen en tot in alle details en nuances uit te werken. (bron: Wikipedia)

> Lees ook over oververmoeid zijn

Wat is hoogsensitief?

Hoogsensitieve mensen hebben dus meer behoefte aan tijd voor zichzelf terwijl ze ook graag mee willen doen met alles wat anderen ook doen. Als ze met een groep weg zijn dan voelen zich anders dan anderen. Geluiden komen anders en harder binnen, gebeurtenissen worden gedetailleerder, subtieler en intenser waargenomen. Er is tijd (extra) nodig om indrukken te verwerken en stemmingen en sfeer voelen ze goed aan.
Ongeveer 20% van de bevolking is hooggevoelig, een eigenschap die volgens grondlegger Eline Aron evenveel bij mannen voorkomt als bij vrouwen.

Ben jij ook een HSP’er? Doe de HSP test

Met hoogsensitiviteit ben je niet anders dan anderen. Zoals sommige mensen intelligenter zijn, zo zijn andere mensen hooggevoelig. Hoogsensitief zijn betekent dat je extra gevoelig bent voor indrukken en prikkels van buitenaf. Niks mis mee, als je je grenzen maar bewaakt en voor jezelf opkomt. Want helaas juist voor een HSP’er ligt een burn-out op de loer.

Bewustwording van deze prikkels en aanleren hoe je om kunt gaan met deze gevoelens, is een belangrijke factor die er toe zal bijdragen dat je makkelijker om kan gaan met HSP (en je een burn-out kunt voorkomen).

Ben je wel gevoelig voor prikkels, maar weet je niet zeker of je een HSP’er bent, doe dan een HSP test.

Hoogsensitief zijn heeft zijn voordelen…

Als je hoogsensitief bent ervaar je voor jezelf misschien vooral de nadelen. Zoals meer hersteltijd nodig hebben, snel opgejaagd voelen, niet kunnen omgaan met veranderingen en vooral erg gevoelig voor emoties van anderen. Maar hoogsensitiviteit kent zeker positieve eigenschappen:

1. Hoogsensitieve mensen hebben een uiterst goed oog voor detail. Hoogsensitieve mensen zijn de eerste die de details in een kamer opmerken, de nieuwe schoenen die je aanhebt, of een verandering in het weer. Het valt hun ook eerder op als anderen zich juist niet zo goed gedragen. Ze hebben een hoog normen en waarden gevoel, en houden altijd rekening houden met de ander die ze niet in de weg willen staan.
2. Hoogsensitieve mensen hebben bovengemiddelde manieren. Daardoor zijn ze attenter. Zij vinden het fijn om een compliment te geven en hebben ook een natuurlijke interesse in hun medemens.
3. Hoogsensitieve mensen zijn super empathisch. Ze kunnen zich dus goed inleven in een ander, bijna een tweede natuur.
4. Doordat hoogsensitieve mensen diepe denkers zijn, zijn het waardevolle werknemers voor een team of voor hun omgeving. Het zijn mensen die goed passen in een team, alhoewel ze het ook fijn vinden om alleen te werken. Door het langer nadenken zijn ze goed in het afwegen van de voor- en nadelen, voordat er een uiteindelijke beslissing wordt genomen. Doordat de emotionele reactiviteit hoger is, wordt het lastiger voor en HSP’er om de uiteindelijke beslissing te nemen. Maar het doordenken en analyseren gaat ze prima af.
5. Doordat een HSP’er diep kan voelen kan een HSP’er ook intens genieten van bijvoorbeeld de natuur. Hier kunnen ze ook de ontspanning vinden om de batterij weer op te laden.

> Lees ook: Beter leren ontspannen

… maar ook zijn nadelen!

Een gevoelige HSP’er is ook bedachtzaam. In onze hectische, snelle wereld voelen ze zich vaak onder druk gezet en overrompeld. Hierdoor krijgen ze vaker te kampen met stress. Onderkennen zij hun eigen gevoeligheid niet en negeren ze de stressklachten langdurig, dan zullen zij eerder door een burn-out worden overrompeld.

Ondanks dat HSP veel voorkomt, stuit een HSP’er bovendien nog steeds op veel onbegrip uit de omgeving helaas. Laatst hoorde ik van een cliënt dat iemand dacht dat hoogsensitief hetzelfde is als autisme. Zij voelde zich daardoor erg onbegrepen. Het blijft erg lastig om uit te leggen wat hoogsensitiviteit is aan mensen die van nature veel minder gevoelig zijn. Het is moeilijk te begrijpen voor jezelf en voor anderen.

> Lees ook: Nadelen van positiviteit

Ben je een hoogsensitief persoon en heb je veel last van stress?

Wil je een gelukkig leven of een burn-out voorkomen?

Bekijk dan: coaching voor HSP’ers

Wat zijn de HSP kenmerken of hoogsensitief kenmerken:

Intensiteit

• Ervaren hun eigen emoties en die van anderen intensiever en hebben meer last van een wisseling in stemming. Een HSP’er is daarom vatbaarder voor angst of depressie. Angst geeft ook weer veel stress. Continu stress kan leiden tot een burn-out.

Lichamelijke klachten

• Hebben sneller last van lichamelijke klachten als maag- en darmklachten, continue moeheid, hoofdpijn, stijve spieren en allergieën

Rekening houden met de ander

• Zijn meestal heel zorgzaam en hebben moeite om hun grenzen aan te geven en vast te houden, staan altijd klaar voor anderen en cijferen zichzelf weg. Als HSP’er wil je niemand in de weg staan. Een HSP’er kent een hoog moraal. Normen en waarden zijn belangrijk voor de HSP’er. Daarom ben je beleefd. Je houdt constant rekening met anderen en dat kost je veel energie.

> Lees ook: De invloed van anderen op jezelf

Gevoelig voor stemmingen en prikkels

• Voelen de behoefte van anderen heel goed aan en houden daar rekening mee. Gaan mee met de stemming van anderen en voelen zich verdrietig of somber als iemand in hun omgeving dat is. Je ontvangt super veel prikkels en je vindt het lastig om je daarvoor af te schermen.

Lees ook over stemmingswisselingen

Harmonisch en snel ‘pleasen’

• Kunnen slecht tegen ruzie en streven naar harmonie. De gevolgen van kritiek komen een stuk sterker binnen. Om dit te voorkomen lokt de HSP’er een gedrag uit waarmee ze makkelijker kunnen omgaan. Bijvoorbeeld pleasen. Als je maar blijft pleasen en volgen dan zal je waarschijnlijk weinig kritiek krijgen. Alleen vergeet je je zelf daarin. Je doet dingen die je eigenlijk niet wilt wat op lange termijn een burn-out kan veroorzaken.

> Lees meer over pleasegedrag

Moeite met structuur en veranderingen

• Vinden het lastig om structuur en orde aan te brengen in hun doen en denken en ook plannen gaat ze niet gemakkelijk af. Je kunt moeilijk omgaan met veranderingen, dat bezorgt je veel stress en daar heb je veel hersteltijd voor nodig. Vooral veranderingen geven je veel stress.

> Lees ook: Omgaan met tegenslagen

Verantwoordelijk en perfectionistisch

• Voelen zich vaak erg verantwoordelijk, zijn perfectionistisch en plichtsgetrouw. Je denkt dat anderen je niet zien staan en je offert jezelf op. Je bent dus eigenlijk niet jezelf en dat kan je veel energie kosten.

> Lees ook over perfectionisme

Gevoelig voor druk

• Kunnen last hebben van druk bijvoorbeeld als ze bekeken worden of een test moeten doen. Je voelt je snel opgejaagd als je dingen in een korte tijd moet doen en daarbij wil je het ook nog perfect doen en dus geen fouten maken.

Vanuit de behoefte om te zijn zoals iedereen in combinatie met hun verantwoordelijkheidsgevoel, lopen ze zichzelf snel voorbij. Want opgeven is vaak geen optie met deze kenmerken. Een HSP’er gaat bij wijze van spreken door totdat hij er bij neer valt en zelfs dan speelt schuldgevoel een grote rol.

Het past niet bij de HSP’er om een ander zijn werk te laten doen en te moeten erkennen dat het tijdelijk even niet meer gaat. Terwijl alle signalen toch echt aangeven dat het genoeg is geweest en de burn-out al een feit is.

> Download hier alle kenmerken van een burn-out!

Hoogsensitief kind en volwassene

Een burn-out komt relatief vaak voor bij hooggevoelige mensen.  De klachten die gepaard gaan met een burn-out zijn voor een hoogsensitief kind oftewel HSP kind hetzelfde als voor een hoogsensitieve volwassene en het komt op meer terreinen tot uiting, namelijk:

• Fysieke of lichamelijke symptomen
• Psychische of emotionele symptomen
• In het gedrag
• In de sociale contacten.

Fysieke of lichamelijke symptomen

Hierbij kan je denken aan hoofdpijn, misselijkheid, moeheid, stijve spieren, klamme handen, duizeligheid, rusteloosheid, maagklachten, darmklachten, ademnood en versnelde hartslag. Zelfs huidaandoeningen en allergieën kunnen samenhangen met overmatige stress gedurende langere tijd.

Psychische of emotionele symptomen

Sombere of depressieve gevoelens, nergens zin meer in hebben, overal tegen op zien, minder goed kunnen concentreren, gespannen en nerveus voelen, snel geëmotioneerd zijn of huilen en vergeetachtigheid vallen in deze categorie. Zeker als er sprake is van angst of paniek en veel huilen, voelen HSP’ers met een burn-out zich snel minder waard en gaan ze piekeren over de vraag of het ooit wel over zal gaan.

Ter geruststelling: het gaat weer over, alleen heeft het wel tijd nodig. Als er een storing is in de bevoorrading van de supermarkt, dan liggen de schappen ook niet meteen weer vol. Langzamerhand vullen de vakken zich weer tot het normale niveau en zo werkt het ook bij het herstel van een burn-out.

Gedragssignalen

Hierbij gaat het om de dingen die je juist wel of niet doet. Te veel of te weinig eten, fastfood pakken, meer roken, alcohol drinken, medicijnen slikken, veel dingen tegelijk doen en niets afmaken, niet meer kunnen genieten van leuke dingen, geen zin hebben in seks en klagen of mopperen.

Dingen waarvan we allemaal weten dat we ze juist wel of niet moeten doen omdat het goed of juist niet goed voor ons is. Maar ook te moe zijn, overal tegenop zien, de energie niet meer hebben om goed voor jezelf te zorgen.

Sociale contacten

Vaak ontstaan er meer conflicten op het moment dat een hoogsensitief persoon  tegen een burn-out aan zit. Door de irritatie en de moeheid wordt het lontje zo kort, dat het minste of geringste voldoende is om uit de slof te schieten met alle gevolgen van dien.

Ook terugtrekken in een veilige omgeving en afspraken afzeggen zijn belangrijke signalen. Als je dan toch weg of uit gaat, is het gevolg vaak dat je het eigenlijk niet naar je zin hebt en liever thuis bent.

Hoogsensitief en burn-out voorkomen

Wanneer je hoogsensitief bent (hsp’er) zul je veel hebben aan deze praktische tips om een burn-out te voorkomen:

Hoogsensitieve mensen zijn vaak mensen die perfectionistisch zijn en er niet van houden om fouten te maken. Juist deze karaktereigenschap is nadelig voor de HSP’er. Leer jezelf aan dat fouten maken mag. Als je perfectionistisch bent, leg je de lat erg hoog voor jezelf. Door alles perfect te willen doen zorg je dat je werk nooit klaar is.

Je blijft maar doorgaan en voordat je het weet overbelast je jezelf. Bedenk dat juist mensen die hard werken fouten maken. Dus mensen die minder hard werken maken minder fouten en als je helemaal niks doet dan kun je ook geen fouten maken 😉.

Doordat je gevoelig bent voor indrukken en snel afgeleid bent, kan het zijn dat je moeite hebt met het vinden van ritme in je leven. Breng rust in je leven door een strakke structuur aan te houden en lijstjes te maken. Schrijf het op als iets in je hoofd zit. Maak lijstjes voor bijvoorbeeld wie je nog moet bellen, of wat je vanavond gaat eten. Ook op je werk kun je structuur aanbrengen door lijstjes te maken. Bepaal welke taken prioriteit hebben. Dat geeft rust.

Ben je een HSP’er die in een burn-out zit?

Onze coaches hebben ruime ervaring hiermee!

Bekijk hiervoor: coaching bij burnout

Behoefte burn-out herstel hoger bij hoogsensitieve mensen

Je herstelbehoefte is hoger dan iemand die geen HSP is. De herstelbehoefte is voor ieder mens verschillend. Als je gevoelig bent voor veel verschillende indrukken zal waarschijnlijk je herstelbehoefte groot zijn. Neem deze tijd. Laad je batterij weer op. Waarschijnlijk heb je er baat bij om je even terug te trekken om de “batterij “weer op te laden, om zo innerlijke rust te kunnen ervaren. Ga de natuur in en ga lekker lopen of fietsen om je hoofd weer leeg te maken.

Wees je bewust van je HSP. Zorg dat je in de buurt bent van positieve mensen. Zij hebben een positieve invloed op je waardoor je je goed voelt. Vooral op een feestje is dit fijn. Negativiteit kost je alleen maar energie. Een mogelijkheid, wanneer dit niet lukt, is het zoeken naar geschikte afleiding. Laatst hoorde ik van een cliënt dat ze ging helpen op een feest zodat ze zich kon gaan focussen op één ding. Zo schermde zij zich af en het focussen op één ding tegelijk hielp haar om zich af te beschermen voor te veel indrukken en energieverlies.

Meer weten over hoogsensitiviteit?

Luister dan deze podcast over HSP!

Conclusie burn-out, stress en HSP

Conclusie: mensen die hooggevoelig zijn, zijn sneller overprikkeld en hebben tijd nodig om tot rust en tot zichzelf te komen. Nemen ze die tijd niet, dan zijn ze vatbaar om zichzelf voorbij te lopen en in een burn-out terecht te komen. Dat lijkt helder, maar hoe kom je er weer uit? Door je eigen patronen te veranderen en te leren grenzen te stellen en te bewaken (zoals nee zeggen of momenten van rust in de agenda opnemen).

Heb je een extra steuntje in de rug nodig? Wij bieden 1-op1 coaching bij stress en een burn-out. Je vindt er alles over op onze pagina’s burn-outcoaching  en stresscoaching.
Heb je naar aanleiding van dit artikel vragen of wil je ons spreken over een coachingstraject, klik dan op de knop ‘adviesgesprek aanvragen’. Wij bellen je dan binnen 24 uur terug op werkdagen.