Hedonisme, wat is het en waarom kan het juist zorgen voor meer stress?

Hedonisme is een levenswijze waarbij genot het hoogste levensdoel is en je leeft met een ‘pluk-de-dag-mentaliteit’. Als hedonist ligt je focus vooral op het korte termijn plezier in plaats van het lange termijn geluk. Je reageert snel op prikkels van buitenaf of je gaat juist op zoek naar prikkels voor een zinvol leven. Juist als je een dopamine tekort ervaart, ben je extra gevoelig om je te laten verleiden voor directe behoeftebevrediging. Maar wat heeft hedonisme als levenswijze te maken met stress en burn-out klachten? Wat zijn de valkuilen en negatieve consequenties van hedonisme? En wat kan je juist leren van het hedonisme? Ontdek in grote lijnen alles over hedonisme in dit artikel!

Wat is de betekenis van hedonisme?

Hedonisme is een filosofische levenshouding waarbij alles draait om het maximaliseren van genot en het minimaliseren van pijn. Het nastreven van genot is het hoogste goed bij hedonisme. Dit zorgt voor zelfontplooiing en zingeving met blijdschap, plezier en vreugde als gevolg.

Het woord ‘hedonisme’ is afkomstig uit de Griekse geschiedenis. Hèdonè betekent in het Grieks ‘genot’ en is afgeleid van de Griekse godin Hèdonè uit de Griekse mythologie. Binnen het hedonisme kan je zelfs nog onderscheid maken tussen twee filosofische stromingen: het psychologisch hedonisme en het moreel hedonisme.   

Bij psychologisch hedonisme staat er om bekend dat mensen zoveel mogelijk naar geluk en zo min mogelijk naar pijn en verdriet streven. Sigmund Freud, de grondlegger van psychoanalyse over hoe je onbewuste brein invloed heeft op je leefstijl, is groot voorstander van psychologisch hedonisme. Hier draait het vooral om ‘lichamelijk genot’, want ze zijn ervan overtuigd dat juist lijden van de mens een gevolg is van psychologische en mentale problemen.

De Griekse filosoof Epicurus is juist een aanhanger van het moreel hedonisme, wat symbool staat voor je persoonlijke geluk en genot nastreven, maar wél met mate. Niet voor niets wordt het ook wel in verband gebracht met het ‘epicurisme’. Wat overeenkomst bij beide hedonistische stromingen is dat ze pijn en verdriet willen vermijden. Dit dient niet de mens volgens hen. Alleen ligt bij moreel hedonisme de focus bij ‘genot’ meer op het verwezenlijken van natuurlijke behoeften. 

Daarentegen is het tegenovergestelde van hedonisme juist het ‘ascese’, wat bekend staat als een strenge en sobere levenswijze. Ascese is gericht op het onderdrukken van natuurlijke verlangens vanuit rust, reinheid en regelmaat, waarbij je jezelf ‘genot’ in de vorm van directe behoeftebevrediging minder gunt en toestaat.

Wat is genot voor een hedonist?

Genot is een lichamelijke, sensuele, emotionele, fysieke of geestelijke ervaring. Genot leidt tot een positieve gemoedstoestand en emotie, zoals trots, blijdschap, extase, euforie, tevredenheid, enthousiasme, vreugde of vrolijkheid. Dit is een subjectieve beleving, want iedereen ervaart een gebeurtenis in je buitenwereld anders. 

Bij het hedonisme geldt een simpele vuistregel: “Alles wat het genot verhoogt is ‘goed’ en alles wat leidt tot meer pijn en leed is ‘slecht’ en kan je beter vermijden.”

Door de geluksbeleving maakt je lichaam gelukshormonen aan: 

• Dopamine zorgt voor een fysieke, mentale en emotioneel energie-boost 

• Endorfine verzacht pijn en zorgt ervoor dat je minder gevoelig bent voor pijnprikkels
  
• Serotonine beïnvloedt je humeur en stemming, waardoor je beter in je vel gaat zitten
  
• Oxytocine verlaagt je stress en verhoogt je zelfvertrouwen door sociale interactie

Hedonisme in de praktijk

Een hedonist leeft van dag tot dag en wil zich geen zorgen maken over de toekomst, omdat dit juist het ‘genot’ in het hier en nu negatief beïnvloedt. Een hedonistische leefstijl is impulsief, avontuurlijk en ervaringsgericht. Alles draait om het positief beleven van het leven. Je staat daarom ook juist open voor spontane activiteiten. 

Een hedonistische persoonlijkheid kan je herkennen aan eigenzinnigheid, individualisme en onafhankelijkheid. Je doet wat je leven zin geeft en hecht minder waarde aan sociale verwachtingen en verplichtingen. Met andere woorden, je leeft je leven meer op je eigen voorwaarden wanneer je daar behoefte aan hebt.

Hedonisme in de praktijk draait om levenslust, het gevoel van levendigheid. De directe behoeftebevrediging uit zich in seks, muziek luisteren, lekker uit eten bij je favoriete restaurant, jezelf omringen met vrienden, het kopen van een nieuw kledingstuk, naar de bioscoop gaan, uitslapen wanneer je wilt, Netflix kijken op de bank, 24/7 op social media aanwezig zijn, alcoholgebruik of drugs. 

De valkuilen van een hedonistische instelling

Het nadeel van een hedonistische leefstijl is dat je verslaafd raakt aan dopamine. Je bent verslavingsgevoelig, waarmee je fysieke, mentale of emotionele pijn verzacht en onderdrukt. In dit geval spreek je van een verslaving als je niet meer zonder iets kan en zelfs ontwenningsverschijnselen krijgt als je gaat afkicken van je verslaving.

Dat je gelukshormonen aanmaakt is enerzijds een voordeel en anderzijds is dit tegelijkertijd een nadeel, want je hebt bewust of onbewust alsmaar het verlangen naar herhaling van je directe behoeftebevrediging. Dit komt door je focus op het korte termijn plezier in plaats van dat je ook stilstaat bij het lange termijn geluk.

Trek je de snoepla open en eet je één handje met drop? Dan wil je nóg meer drop. Kijk je een spannende of romantische Netflix-serie en eindigt een aflevering met een cliffhanger? Dan wil je nóg een aflevering kijken. Ga je altijd overdag in je pauze roken en ben je je sigaretten ineens vergeten? Dan raak je ongerust en vraag je je collega om een sigaret voor je directe behoeftebevrediging. Of heb je door een gebrek aan zelfvertrouwen goedkeuring van je werkgever, ouders of partner nodig? Dan blijf je alsmaar bevestiging vragen om te horen dat je goed genoeg en dat je iets waard bent. 

Niet voor niets stelt Epicurus, voorstander van het moreel hedonisme, dat je bewust hebt te zijn van de wet van oorzaak-gevolg. Te veel emotionele eetbuien leiden tot overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten. Een social media verslaving heeft een negatieve invloed op je slaap, focus, concentratievermogen, energie en dagelijkse werkzaamheden. En een werkverslaving waarbij je structureel wekelijks een flink aantal overuren maakt, gaat ten koste van je werk-privé balans en je verbinding met jezelf, partner, kinderen, familie en vrienden. 

Zo zie je maar dat het ook verstandig is om oog te hebben voor de lange termijn, want zonder grip en balans over je dopamine blijft het lastig om van je verslavingen af te komen. Anders zorgen directe behoeftebevredigingen op korte termijn voor lange termijn frustraties en spijt.

De link tussen hedonisme en stress

Hoe meer stress je ervaart, des te lager je dopamine. Dan is er sprake van een dopamine tekort, waardoor je extra gevoelig bent voor FOMO. Daardoor laat je je sneller verleiden om overal bij te zijn uit angst om niets te missen en je vult er een innerlijke leegte mee op. 

Zo is hedonistische adaptatie het ‘wennen aan genot’, waarbij je snel aan iets nieuws went. Dat kan een nieuwe broek, auto of woning zijn. Het kan zo klein of groot zijn, waarbij je geneigd bent om iets nieuws al snel als ‘normaal’ te beschouwen. Je trots, blijdschap, extase, euforie, tevredenheid, enthousiasme, vreugde of vrolijkheid neemt naar verloop van tijd af. Het gevolg? Je bent telkens op zoek naar de volgende directe behoeftebevrediging, maar wanneer is iets genoeg? Er komt geen eind aan je verlangens, want in een consumptiemaatschappij kom je continu in aanraking met de nieuwste trends en technologische snufjes.

In hoeverre kan je ook dankbaar zijn voor wie je bent, wat je doet, wat je hebt en hoe je leeft? Zonder dat je ongerust gevoel hebt dat iets sneller, meer, groter of beter hoort te zijn? Het verlangen naar directe behoeftebevrediging is anders ook een grote stressfactor, want wanneer is het genoeg? Waarom heb je telkens iets nieuws nodig? Voor bevestiging, erkenning en waardering van je sociale omgeving om gezien en gehoord te worden? Voor je het weet blijf je in een drukke ratrace met haast en stress, waarbij je jezelf voorbij loopt en niet meer verbonden bent met de essentie van je leven. Dan zit je vast in een hedonistische tredmolen.

En niet te vergeten: door het minimaliseren van pijn en verdriet bij het hedonisme is de kans groot dat je je negatieve emoties onderdrukt. Door vluchtgedrag met een verslaving loop je weg van je gevoelens en emoties. Je durft jezelf niet in de spiegel aan te kijken, want dit is confronterend en oncomfortabel. Toch? Vluchten bij drukte, stress of onrust is op korte termijn een schijnveilige oplossing, maar voor langere termijn schiet je er niets mee op. De consequentie is helaas wel dat je stressklachten alleen maar kunnen toenemen, waardoor je zelfs lichamelijke klachten kan krijgen. Want je stress slaat zich op in je lichaam! 

Wat we kunnen leren van een hedonist

Wat je ook vindt van het hedonisme, met een hedonistische persoonlijkheid ligt je focus op het genot. Zingeving staat centraal in je leefstijl en gedrag. Dat is prachtig, omdat je altijd uitgaat van vreugde als hoogste goed. Het hedonisme nodigt je uit om vanuit een nieuw perspectief naar je gezondheid, werk en relaties te kijken. Want in hoeverre ligt je leven in lijn met je droomleven? Wat maakt je nu écht gelukkig, waar je later op je sterfbed met trots, blijdschap, extase, euforie, tevredenheid, enthousiasme, vreugde of vrolijkheid op terugblikt?

Tegelijkertijd is een hedonistische levenshouding een spiegel voor je om de balans op te maken voor wie je nu bent, wat je doet, wat je hebt en hoe je leeft. Want waarmee wil je stoppen? Waar mag je minder tijd, energie, liefde, aandacht en geld aan besteden? En wat mag je loslaten wat je niet langer dient en genot oplevert? Om te worden wie je wilt zijn heb je eerst los te laten wie je nu bent.

Kortom: het is tijd om keuzes te maken, hoe moeilijk en dubbel dit misschien ook voor je is. Kies ervoor om knopen door te hakken vanuit zelfzorg en zelfliefde voor de korte én lange termijn, zodat je je stresslevel vermindert en meer focust op het positieve in plaats van het negatieve. Want wat schiet je op met jezelf druk maken en blijven piekeren? 

Wat zou een alternatief zijn voor hedonisme?

Mindfulness maakt je stressbestendig en met dankbaarheidsoefeningen als aanvulling word je comfortabel met het oncomfortabele. Ongemakkelijke confronterende gevoelens en emoties schuif je niet langer meer aan de kant. Je doorvoelt je gevoelens, want mindful zijn betekent dat je het leven observeert en accepteert, precies zoals het komt. Zonder dat je weerstand voelt of vluchtgedrag vertoont. Alles mag er zijn. Er is geen goed of fout. Je geeft je meer over aan het leven, met liefdevolle aandacht in het hier en nu. 

Door mindfulness sta je meer stil zonder dat je vanwege onrust in je hoofd continu op zoek bent naar de eerstvolgende directe behoeftebevrediging. Vertragen geeft innerlijke rust en je wordt bewust van je ademhaling. Je leert ook oordeelvrij waarnemen en luisteren, waardoor je je minder druk maakt. Dit leidt zelfs tot een gezondere nachtrust en je kan ontspannen omgaan met angst. Al met al dus het perfecte alternatief voor hedonisme!

Veelgestelde vragen

Bronnen

1. Wikipedia – Hedonisme – Gevonden op 07-11-2022
   Link naar de pagina op Wikipedia
2. De Groene Amsterdammer – Hedonisme is een doodlopende weg – Gevonden op 07-11-2022
   Link naar de pagina op De Groene Amsterdammer
3. Hein Pragt – Hedonisme – Gevonden op 07-11-2022
   Link naar de pagina op Hein Pragt
4. Radboud Universiteit – Hedonisme, is naast zelfdiscipline, onmisbaar voor een gelukkiger leven – Gevonden op 07-11-2022
   Link naar de pagina op Radboud Universiteit