Wat is ambitie en hoe kan ambitie je helpen of schaden?

Ben je ambitieus? Zo ja, wat zijn jouw ambities? Waar wil je graag over 3 à 5 jaar staan? Met een ambitie heb je scherpe doelstellingen voor ogen waar je naartoe wilt groeien.

Zowel in je persoonlijke en zakelijke ontwikkeling ben je als het ware een route aan het uitstippelen om te bewandelen. Zo kan je streven naar het maken van een promotie of carrièreswitch, want wat zijn je toekomstplannen? Waar droom je van en wat geeft je energie? Toch zijn ambities niet alleen werkgerelateerd, want je kan ook dromen hebben voor je gezondheid, relaties, gezin of financiën.

Het behalen van je doelen is alleen niet zo vanzelfsprekend, dus hoe kan je je ambities ontwikkelen en laten slagen? En wat zijn de valkuilen als je te ambitieus bent? Dit artikel geeft je richting om beter te leren presteren om meer uit jezelf te halen! 

De verschillende soorten ambitie

De betekenis van ambitie is in algemene zin het streven naar een doel, waarbij je vanuit intrinsieke motivatie bereid bent om grenzen te verleggen en uit je comfortzone te stappen. Je neemt geen genoegen met middelmatigheid en ambieert een hoger doel om een specifieke taak of functie beter, sneller of meer uit te voeren. Nu zijn er drie soorten ambities, namelijk professionele, persoonlijke en sociaal-maatschappelijke ambitie. 

Professionele ambitie 

Met carrièredoelen kan je je loopbaanontwikkeling tot bloei brengen en je koers bepalen voor korte en lange termijn, want wat wil je leren of bereiken? Wil je je gaan verdiepen of verbreden qua kennis en ervaring?

Met een specialisatie in een vakgebied kan je doorgroeien van een junior of medior functie naar een senior functie inclusief meer verantwoordelijkheid en invloedrijke taken om meer impact te maken. 

Zo kan je met het beklimmen van de carrièreladder je droombaan krijgen wat je zingeving en energie geeft. Of je waagt de sprong om ontslag te nemen en je eigen bedrijf te starten, zodat je zelf kan bepalen waar, wanneer, hoe en met wie je werkt. Volledig op je eigen voorwaarden om meer werkgeluk te voelen. 

Het ontdekken van je ikigai helpt je om te weten waar je van houdt, waar je goed in bent, wat de wereld nodig heeft en waarvoor je betaald kan worden. In het ikigai-model komen namelijk je passie, missie, beroep en roeping samen.

Persoonlijke ambitie 

Je kan ook vooruitgang boeken in je vrije tijd, zoals met je gezondheid, hobby’s, sporten, huisdieren, familie, vrienden of financiën. Want wat staat er op je bucketlist wat je héél graag wilt ervaren of bereiken in je leven? Oftewel, waar gaat je hart sneller van kloppen?

Enkele voorbeelden van persoonlijke ontwikkelingsdoelstellingen zijn: 

• Een nieuwe taal leren
• Wonen in het buitenland
• Leren om los te laten en te genieten 
• Een wereldreis maken
• Een muziekinstrument leren spelen
• Een cursus succesvol volgen

Daarnaast kun je in je persoonlijke ontwikkeling events, workshops, trainingen en opleidingen volgen om meer te ontwikkelen op fysiek, sociaal, emotioneel, mentaal, relationeel of spiritueel vlak. Want wie wil je zijn als mens? En welke overtuigingen, patronen en overlevingsmechanismen heb je los te laten om te worden wie je wilt zijn?

Persoonlijke ontwikkeling draait niet voor niets om het ontwikkelen van jezelf, zodat je laagje voor laagje conditionering uit je verleden loslaat om thuis te komen bij je authentieke zelf.

Sociaal-maatschappelijke ambitie

Met het verlangen om bij te dragen aan de maatschappij, doe je vanuit onvoorwaardelijke liefde vrijwilligerswerk of steun je goede doelen, omdat je waarde hecht aan iets of iemand. 

Denk aan:

• Het helpen van je lokale sportvereniging
• Wandelen, fietsen of hardlopen voor Goede Doelen
• Het starten van een inzamelingsactie voor gelddonaties
• Culturele activiteiten organiseren bij een museum of theater
• Praktische en emotionele hulp en steun bieden aan ouderen in de buurt

Hoe ontwikkel je ambitie?

Ambitieus gedrag kan je herkennen aan ijverigheid en leergierigheid om te excelleren. Je wilt ergens in uitblinken of je wilt het liefst je geld, tijd en energie betekenisvol investeren om jezelf te blijven ontwikkelen. Doordat je gedreven bent, blijf je pro-actief initiatief en verantwoordelijkheid nemen. Niet vanuit het ‘moeten’, maar vanuit ‘willen’.

Stel doelen

Bij het stellen en formuleren van je doelen is het belangrijk om te voelen wat prioriteit heeft.
Weet wat je wilt. Focus op je wat je wél wilt in plaats van dat je een doel stelt als: “Ik wil niet meer structureel onbetaald overwerken ten koste van mijn vrije tijd.” 

Verwoord je doelstellingen positief en maak SMART-doelstellingen: 

• Specifiek 
• Meetbaar 
• Acceptabel
• Realistisch 
• Tijdsgebonden

Concrete voorbeelden van SMART-doelstellingen zijn: 

• “Op 31 december ben ik 10 KG afgevallen en weeg ik dit jaar maximaal 75 KG.”
• “In april, mei en juni wil ik minimaal 3x per week een uur lang wandelen in de natuur.”
• “Binnen 3 uur en 20 minuten ga ik de marathon van Rotterdam hardlopen.”
• “Elke ochtend start ik met 2 minuten koud douchen en 15 minuten lezen.” 
• “Dit jaar streef ik naar een omzetgroei van 20% richting € 70.000.”

En nu jij, wat zijn je kwartaal- en jaardoelen? Wanneer is jouw kwartaal of jaar geslaagd?

Maak een plan

Als je concreet weet wat je wanneer wilt bereiken, is het tijd om een plan van aanpak te maken met een helder stappenplan dat antwoord geeft op vragen als: 

• Wie of wat heb je nodig om je persoonlijke of zakelijke doelstellingen te bereiken?
• Wanneer ga je wat doen? Oftewel, welke stappen ga je wanneer ondernemen? 
• Waar loop je nu nog tegenaan waardoor je je ambities nog niet hebt laten slagen?
• Welke vaardigheden wil je gaan leren en ontwikkelen om je doelen te behalen?
• Hoeveel geld, tijd en energie schat je nodig te hebben voor je doelstellingen?

Maak met je plan van aanpak ook een onderscheid tussen resultaatdoelen en procesdoelen. Logischerwijs zijn resultaatdoelen gericht op de bestemming. Zie het als de finishlijn waar je naar streeft. Met procesdoelen richt je je aandacht op ieder klein stapje wat je per dag, week of maand wilt zetten naar de finishlijn. Je grote doelen kan je opsplitsen in kleine haalbare procesdoelen om je te focussen wat er in het hier en nu toe doet. 

Juist door de kleine stapjes krijg je ook stapsgewijs meer zelfvertrouwen en geloof je meer in het proces en de vooruitgang die je boekt. Dus het geheim zit ‘m in de vraag: “Hoe kan ik vandaag 1% dichterbij mijn doel komen dan gisteren?”

Blijf jezelf uitdagen

Een veelvoorkomende valkuil van te grote doelen is dat je teveel uitstelgedrag vertoont en te weinig of te laat in actie komt. Dan overzie je het grotere plaatje niet meer, waardoor je door de bomen het bos niet meer ziet en sneller afhaakt.

Afleidingen, misleidingen en verleidingen verzwakken en vertragen je groeiproces. Des te belangrijker om dagelijks, wekelijks of maandelijks te blijven reflecteren. Zo kan je prioriteiten blijven stellen om acties te blijven ondernemen die in lijn liggen met je grote ambities en concentratieverlies voorkomen. 

Hoe kan ambitie je helpen om te slagen?

Zonder motivatie kan je ambitie nog zo groot of betekenisvol zijn, maar is de kans klein dat je je verlangens uit laat komen. Daarom heb je een gezonde dosis wilskracht en veerkracht nodig om gemotiveerd te blijven, juist wanneer er stressvolle tegenslagen op je pad komen.

Hard werken en doorzettingsvermogen

Om je ambities te laten slagen wil je doelgericht focus houden om je geld, tijd en energie nuttig te besteden. Dus wat laat je los wat je niet langer dient? Nee zeggen helpt je om alert te blijven en knopen door te hakken. Telkens stilstaan bij waarom je doet wat je doet, helpt je daarnaast om je doorzettingsvermogen te trainen.

Het voordeel is dat je doorgaat waar anderen stoppen, omdat je diep van binnen gelooft in mogelijkheden, oplossingen en je innerlijke kracht. En wil je elke dag vanuit dankbaarheid afsluiten? Schrijf op welke progressie je vandaag gemaakt hebt, zodat je je mentaal verbindt met het positieve om je motivatie een boost te geven. Zo blijft je lichaam gelukshormonen produceren die je een bevredigend gevoel geven. 

Leren en groei

Je uitdaging, waarvan je denkt dat het je uitdaging is, is vaak niet je échte uitdaging. Hoewel je met je handen in je haar je blind kan staren op het oplossen van een specifieke uitdaging, is dat vaak niet de weg. Zo zei Albert Einstein altijd mooi: “Je kan een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.” 

Daarom is het zo waardevol om uit te zoomen en vanuit andere invalshoeken je uitdagingen te bekijken. Je kan namelijk nu niet zien met welke bril je naar je ambities kijkt, juist omdát je steeds door diezelfde bril kijkt. Alsof je in een tunnelvisie zit, waarbij het je niet lukt om het lichtknopje of de uitweg te vinden.

Daardoor stroomt je vooruitgang niet wat leidt tot stilstand, ongemak, weerstand of blokkades. Des te belangrijker om als een leerling, een student van het leven, je telkens af te vragen: “Wat kan ik leren van deze uitdaging en wat vraagt dit van mij?” 

Wat zijn de gevaren van ambitie? 

Aan de andere kant kan te veel ambitie ook schadelijk zijn, vooral als het ten koste gaat van je welzijn en welvaart. Onderschat de valkuilen niet, want doordat je leeft in een tunnelvisie vanwege je ambities kan je zelfzorg erbij in schieten. 

Verlies van perspectief

Door teveel gericht te zijn op het behalen van succes, kan je vergeten om je succes te vieren. In plaats van te focussen op wat er wél goed gaat in, ligt je aandacht teveel op het falen. Dit is typisch een voorbeeld van self fulfilling prophecy, waarbij je innerlijke criticus je negatieve gedachten bevestigd. Vaak loop je dan rond met een gedachte als: “Zie je nou wel dat ik het niet kan of niet waard ben?!” Daarnaast ontstaat er een disbalans in je leven, want het laten slagen van je ambitie gaat ten koste van je focus op bijvoorbeeld je gezondheid, relaties, werk of geld. 

Negatief effect op relaties

Te weinig tijd hebben en vrij maken voor je familie, vrienden, partner of kinderen leidt tot minder verbinding. Je bent teveel op jezelf gefocust, waardoor je vergeet om ruimte in je agenda te creëren voor sociale activiteiten. Door constante prestatiedruk blijf je jezelf afzonderen, waardoor de sociale afstand voelbaar is.

Door het individualisme daalt de verbondenheid, terwijl de kracht van verbinding juist is dat het bijdraagt aan meer geluk en zingeving. De kwaliteit van je relaties en dus je verbondenheid, bepaalt de kwaliteit van je leven.

Onethisch gedrag

Door je ambities kan je je kernwaarden en prioriteiten uit het oog verliezen, waardoor je niet meer 100% trouw leeft aan jezelf. Dit begint te knagen, schuren en wringen, omdat je jezelf tekort doet met een ongezonde leefstijl waarbij je ‘ja’ of ‘nee’ blijft zeggen vanuit loyaliteit naar de buitenwereld, terwijl je diep van binnen voelt dat je niet langer wilt voldoen aan andermans verwachtingen en verplichtingen.

Stress en overbelasting

Overbelasting en uitputting ontstaat als je jezelf teveel druk oplegt en perfectionistisch bent. Ondanks dat je dol bent op wat je doet, ben je nooit tevreden met je prestaties. Je wilt alleen meer, meer en nog eens meer bereiken. Dit kan je constant een gestresst en teleurstellend gevoel geven.

Daarom sla je door in je ambitieuze gedrag en ben je verslavingsgevoelig voor bijvoorbeeld hard werken, teveel sporten en koste wat het kost geld willen verdienen. Met fysieke en mentale uitputting als gevolg, waarbij je je overspannen voelt door alle stresshormonen in je lichamen.

Burn-out

Door zelfopgelegde prestatiedruk brandt je sneller op en ga je over je eigen grenzen heen, omdat je meerdere ballen noodgedwongen in de lucht moet houden en onrealistische verwachtingen hebt over je kwaliteiten en talenten. Door onderliggende geconditioneerde overtuigingen blijf je vastzitten in patronen die je vooral energie kosten in plaats van energie geven. Staat zelfzorg überhaupt wel als woord in je woordenboek?

Is ambitie de reden van burn-out?

Ambitie is één van de belangrijke factoren die leiden tot een burn-out, maar niet de enige oorzaak van je burn-out klachten. Juist in het online tijdperk waarin we nu leven is de kans groter dan ooit dat je jezelf gaat vergelijken met familie, vrienden, collega’s, ondernemers of inspiratiebronnen op social media. Ongemerkt leg je daardoor lat hoger voor jezelf vanwege FOMO en ongezonde groeiambities die niet écht bij je passen en aansluiten bij je ikigai.

Vanuit bewijsdrang en het zoeken van erkenning buiten jezelf, wil je indruk maken met je doelstellingen om gezien, gehoord, gewaardeerd of gesteund te worden om je doel te behalen. De vraag is alleen: “Hoe zuiver is je intentie om een specifieke ambitie te laten slagen of is je ego aan het woord?”

Door ongezonde groeiambities van je ego vraag al snel je teveel van jezelf, waardoor je zelfs last krijgt van fysieke gezondheidsklachten, zoals slaapproblemen, spanningshoofdpijn en vermoeidheid. Hoe langer je stress en overspanning voelt, des te meer de burn-out klachten zich opstapelen. Je raakt namelijk niet ineens uitgeput. Zo is je burn-out een optelsom van al je gemaakte keuzes uit het verleden.

Balans tussen ambitie en geluk

Rust in je hoofd en lichaam is een voorwaarde voor een gelukkig leven. Alleen als je teveel je ambities nastreeft en je grenzen verlegt, loop je ook het risico om over je grenzen te gaan die leiden tot meer ontevreden en ongelukkige gevoelens. 

Het belang van een gezonde work-life balance

Een langdurige disbalans in je leven kan leiden tot chronische stressklachten, waardoor je prikkelbaar wordt voor alle indrukken die op je afkomen. Je raakt de rode draad in je leven kwijt, omdat je steeds meer verwijderd raakt van jezelf door te veel focus op je ambities.

Met een gezonde werk-privé balans kan je gelukkig meer thuiskomen in jezelf. Met als positief gevolg dat je direct meer energie ervaart, omdat je meer tijd neemt om te ontspannen. Zo kan je fysiek, mentaal, emotioneel en spiritueel opladen met een gezonde holistische leefstijl. 

Het vinden van een juiste balans tussen ambitie en persoonlijke tevredenheid

Door reflectie kan je telkens een stap terug doen om uit te zoomen om de balans op te maken over je welzijn. Zo wordt je bewust van je gedachten, emoties en gedrag, waardoor je ook vroegtijdig kan bijsturen voor meer gedragsverandering om oude patronen los te laten en nieuwe gezonde gewoontes aan te leren.

Zo heb je meer controle over de balans tussen je ambities en welzijn. Zonder dat je door je fixatie om je doelen te bereiken, negeert wat er ook toe doet in je leven. Denk aan je gezondheid, relaties, gezin of financiën. Het draait in essentie om een gezonde dosis wilskracht om je ambities te laten slagen.

Conclusie: 

Je kan ambitieus zijn met een professionele, persoonlijke of sociaal maatschappelijke ambitie. Op basis van je toekomstplannen kan je je procesdoelen stellen om je voortgang dagelijks, wekelijks of maandelijks stap voor stap bij te houden. Met SMART-geformuleerde doelstellingen kan je een plan van aanpak maken om jezelf uit te dagen.

Let er alleen wel op dat de eindeloze zoektocht en het streven naar succes ook valkuilen heeft, zoals een disbalans in je leven. Door zelfopgelegde prestatiedruk kan je onrust in je hoofd en stress in je lichaam ervaren wat leidt tot een ontevreden en ongelukkig gevoel. Juist als je over je grenzen gaat doordat je niet naar de signalen van je lichaam luistert!

Bronnen:

Ambitie kent geen tijd. Onderzoek naar de relaties tussen ambitie, deeltijdwerk en gender door Radboud Universiteit: Link naar pdf