Waardoor ontstaat mentale- en emotionele uitputting?

Emotionele uitputting en mentale uiputting: Stel je eens een vaas voor, waar je een baksteen op legt. Dat gaat prima. Als je er nog twee bakstenen op legt zie je dat er scheurtjes in de vaas beginnen te ontstaan. Blijf je er vervolgens bakstenen bij leggen, dan kom je op een gegeven moment op een punt dat de vaas breekt. Er is bijna geen enkel materiaal dat je onder oneindig veel druk kunt zetten voordat het kapot gaat of scheurtjes begint te vertonen. Mensen zijn daarin niet anders!

Wat is emotionele uitputting?

Wanneer je onophoudelijk steeds meer op je bordje krijgt en eigenlijk nooit echt goed op kunt laden, kan het goed zijn dat je op een gegeven moment niet lekker meer in je vel zit. Wanneer zo’n situatie te lang aanhoudt, of op een gegeven moment chronisch dreigt te worden, kan het zijn dat je je constant leeg, moe en uitgeput begint te voelen. Er ontstaan allerlei klachten, fysiek en mentaal, die niet altijd makkelijk te herkennen zijn.

Af en toe heel moe zijn is namelijk heel normaal en af en toe een pijntje ook. In het geval van emotionele of mentale uitputting gaan die klachten alleen niet meer uit zichzelf weg. Je voelt je constant uitgeput en er is eigenlijk altijd wel iets. Je kunt je grieperig voelen, last hebben van slapeloosheid, trillerig zijn, geen eetlust meer hebben of een totaal gebrek aan levenslust en vreugde voelen. Ook voel je je leeg, je hebt last van een negatief zelfbeeld en alles is je eigenlijk constant teveel.

Een burn-out door mentale uitputting of emotionele uitputting?

Dat kan helaas.

Bekijk hier alle symptomen van een burn-out

Hoe raak je emotioneel uitgeput?

Bij lichamelijke klachten is het vaak makkelijk te achterhalen wat er precies aan de hand is. Psychologische klachten liggen meestal wat moeilijker. Omdat we constant onderhevig zijn aan alle processen en gedachten in ons hoofd, kan het lastig zijn om erachter te komen waardoor je nou precies zo opgebrand bent. Vaak is het een opeenstapeling van allerlei factoren die het probleem veroorzaken.

De twee meest voorkomende factoren die meespelen in een gevoel van mentale of emotionele uitputting zijn werk en je sociale leven.

Oorzaken van mentaal/ emotioneel uitgeput raken

De oorzaken van mentale- en emotionele uitputting.

Werkdruk

Werk dat veel van je vraagt en veel stressvolle momenten, zoals deadlines, heeft, kan veel van je vragen. Gek genoeg is dat vaak niet de hoofdoorzaak van de emotionele uitputting. Een gebrek aan waardering voor al dat harde werk vreet veel meer aan ons. Constante kritiek of mensen die alles wat je doet volkomen vanzelfsprekend vinden creëren een situatie waarin je steeds minder zin hebt in de uitdagingen van je werk.

In het geval van een te grote werkdruk, kan er een situatie ontstaan waarin je voor je gevoel altijd naar je werk aan het gaan bent, of terug aan het komen bent van je werk. Of je nou werk mee naar huis neemt of in het weekend doorgaat, het werk blijft maar komen.

Werk en privé

Wanneer je de scheidingslijn tussen werk en privé niet goed meer kunt vinden, kun je overmatig emotioneel betrokken raken bij je werk. Als je kritiek krijgt op je werk of er gaat tijdens een werkdag iets mis, voel je je er soms dagen rot over en je ziet weinig andere dingen van belang meer in je leven.

> Lees meer over een goede werk-prive balans

Spanningen op de werkvloer

Als je het gevoel hebt dat je een redelijke mate van controle over een situatie hebt, ben je vaak redelijk tevreden. Wanneer je echter als onderdeel van je werk heel veel naar anderen moet luisteren, of het gevoel hebt dat wat je doet weinig impact heeft, kan dat je ook uitputten. Onderlinge spanningen tussen collega’s of een baas kunnen ook bijdragen aan de overbelasting.

Een sociaal leven

Ook de mensen waarmee je je omringt na het werk, je vrienden en familie, kunnen zorgen voor emotionele of mentale uitputting. Wanneer je over het algemeen weinig steun krijgt van de mensen om je heen, of je jezelf geen momenten gunt om even stoom af te blazen, kun je je geïsoleerd en eenzaam gaan voelen. Als jij of je omgeving onrealistische verwachtingen van je hebben, kun je het gevoel krijgen dat je geacht wordt om steeds alles te regelen of op te lossen.

> Lees ook: De invloed van je omgeving op stress

Zorgtaken

Wanneer je kleine kinderen hebt of iemand anders waar je zorg voor draagt, is het heel lastig om je eigen grenzen te blijven bewaken. Je wil mensen immers niet laten stikken en loopt jezelf, soms chronisch, voorbij. Je begint steeds vermoeider te raken en jezelf steeds minder belangrijk te vinden. Als het met die ander maar goed gaat, dan red jij je ook wel. Althans, dat kun je jezelf een tijdje voorhouden, maar op een gegeven moment, net als die vaas, wordt de druk vaak toch teveel.

Symptomen van uitputting

Een diagnose stellen voor zo’n gevoel van uitputting en de fysieke klachten die erbij horen is niet zo makkelijk. Helemaal omdat mensen van elkaar verschillen en niet allemaal op dezelfde manier met druk omgaan. De één zal meer fysieke klachten ervaren, terwijl de ander zich vooral mentaal erg ellendig begint te voelen. Er zijn echter wel symptomen die je in de gaten kunt houden.

> Lees letterlijk alle symptomen van burn-out

Fysieke symptomen

Wanneer je last hebt van mentale of emotionele uitputting, reageert je lichaam daar heftig op. Er wordt als het ware constant aan de noodrem getrokken, om aan te geven dat je wat rustiger aan moet gaan doen. Doordat dat vaak niet mogelijk lijkt, is het vaak extra belastend om al dat werk te moeten doen als je je helemaal niet lekker voelt.

Vaak zijn het een beetje ‘vage klachten’, waarvan mensen zeggen dat ze er nou eenmaal bijhoren. Neem deze symptomen, als je ze vaker ervaart, echter wel serieus en onderschat niet dat ze ook deel uit kunnen maken van een groter probleem.

• Gebrek aan eetlust
• Een constant uitgeput gevoel
• Slapeloosheid
• Buikpijn of last van je darmen
• Hartkloppingen
• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Trillerigheid
• Misselijk
• Grieperig

Psychische klachten

Wanneer je constant overbelast bent, je niet aan je eigen gedachten toekomt en geen tijd lijkt te hebben om af en toe iets leuks te doen of te ontspannen, gaat je geestelijke gesteldheid vaak rap achteruit. Het is heel normaal om af en toe wat pessimistischer te zijn of wat minder vrolijk, maar ook hier geldt: als je deze klachten vaker ervaart, is dat een reden om aan de bel te trekken.

Het is niet alleen vervelend om je zo te voelen, maar de oorzaak van deze gevoelens kan ook complexer zijn dan je zelf denkt. Let bij de volgende symptomen dus extra goed op jezelf!

• Vergeetachtigheid
• Gebrek aan concentratie
• Geen creativiteit of verbeelding meer
• Verveling
• Je hebt geen geduld meer om naar mensen te luisteren of op te letten
• Het kan je allemaal niet zoveel meer schelen
• Je vraagt je af waar je eigenlijk mee bezig bent en waar dat goed voor is
• Je stelt je maar op het slechtste in
• Hopeloosheid
• Je hebt het gevoel dat alles wat je doet niets uitmaakt of mislukt
• Een negatief zelfbeeld
• Gevoelens van zinloosheid
• Het lukt je slecht om nog echt contact te maken

Verhoogd risico op uitputting

Alle mensen zitten anders in elkaar. De één kan zonder een spier te vertrekken de meest stressvolle situaties aan, terwijl de ander misschien wat sneller ontregelt raakt. Welk type je ook bent, het is belangrijk dat je weet wat belangrijk voor je is. Wanneer je uit het oog dreigt te verliezen waar je nog van kunt opladen bevindt je je namelijk al snel op glad ijs.

Hieronder vatten we een aantal oorzaken samen die mede leiden tot een mentaal of emotionele uitputting:

Persoonlijkheid

In het geval van mentale of emotionele uitputting is het niet zo dat die altijd voorkomt bij mensen met een bepaalde persoonlijkheid. Wel zijn er bepaalde karaktertrekjes die ervoor kunnen zorgen dat je sneller uitgeput raakt of jezelf soms wat minder goed in de gaten houdt.

Perfectionisme

Altijd je best doen en pas klaar zijn als alles helemaal perfect is, is natuurlijk een mooie instelling. Maar let wel op dat je niet teveel van jezelf vraagt. Vooral als je al overbelast bent, is het belangrijk om te weten wanneer iets goed genoeg is. Ook kan perfectionisme in het geval van overbelasting zorgen voor faalangst. Je begint maar nergens meer aan, omdat je het gevoel hebt dat je het toch niet ‘goed’ kunt doen.

Pessimisme

Sommige mensen zijn van nature rasoptimisten. Anderen denken wat meer na en hebben de neiging tot piekeren. Ze zien wat sneller de risico’s van situaties in, maken zich vaker zorgen en geloven vaak wat minder in zichzelf.

Daardoor lijken alledaagse situaties vaak groter dan ze zijn en lijken ook de leuke dingen soms een klusje. Je kunt gelukkig tot op zekere hoogte wel invloed uitoefenen op deze gedachtepatronen, maar als je van nature wat pessimistischer bent, kan dat soms wat lastiger zijn.

Lichaamseigen stressreacties

Niet ieder lichaam gaat hetzelfde om met opwinding. Opwinding is een staat van het lichaam waarin bepaalde stofjes aangemaakt worden zoals adrenaline en cortisol. In stressvolle situaties hadden we als oermens een heleboel aan die stofjes, omdat ze er voor zorgen dat je harder kunt rennen en zo uit een gevaarlijke situatie kunt ontsnappen of beter met een vijand kunt vechten.

Tegenwoordig maken we die stofjes nog steeds aan, maar dienen ze niet altijd hun doel meer. De lichamelijke reacties die daarbij horen, zoals hartkloppingen, een snellere ademhaling, verhoogde spierspanning en een hogere bloeddruk zijn nu vooral vervelend. Wanneer je een lichamelijke reactie op stress ervaart, duurt het vaak even voordat die stofjes in je lichaam weer afgebroken worden en je weer rustig wordt. Als je snel een stressreactie ervaart is het belangrijk om je daarvan bewust te zijn, zodat je weet wat er speelt.

> Zo werken stresshormonen

Mismatch in je baan

Of je nou graag lang en gedetailleerd werkt aan grote projecten of juist graag uitdagend fysiek werk doet; het is belangrijk dat wat je doet ook bij je past. Als je in je dagelijks leven constant dingen op een manier moet doen die niet bij je past, zorgt dat al snel voor uitputting. Je kunt je als een vis op het droge voelen als je jezelf constant tot iets moet zetten waar je niet zo goed in bent of waar je geen plezier aan beleeft.

> Lees hiervoor ook: Burnout en loopbaan

Pleasen

Wanneer je constant bezig bent om het iedereen naar de zin te maken, lijkt dat misschien bij te dragen aan de gezelligheid en de harmonie van je leven. Als het goed is wordt je ook erg gewaardeerd om je genereuze houding ten opzichte van anderen, hoewel dat niet altijd het geval is. Door je constant bezig te houden met wat anderen nodig hebben, kun je er zelf alleen nog weleens bij inschieten.

Er is altijd wel iemand die iets van je vraagt, waardoor je niet meer toekomt aan wat je zelf belangrijk vindt en nodig hebt om te kunnen functioneren. Ook bezorgdheid over of mensen je wel leuk en goed genoeg vinden kan bij deze karaktertrek horen.

> Lees meer over pleasegedrag

Mentaal of emotionele uitputting? Kom vroegtijdig in actie!

Het is in een drukke wereld vaak erg lastig om je grenzen te bewaken. Wanneer wordt ‘vaak moe’ eigenlijk ‘te vaak moe’. Hoeveel slechte dagen achterelkaar kun je hebben voordat je je zorgen begint te maken. Vaak is mentale of emotionele uitputting dan ook een soort glijdende schaal. Een vol en druk leven waarin je je eerst eigenlijk heel gelukkig voelt kan dan gaan aanvoelen als een doordenderende trein, waarin je je opgesloten voelt.

Zware periodes kennen we natuurlijk allemaal, en met de juiste steun van de mensen om je heen kun je die vaak ook best goed aan. Als je echter het gevoel begint te krijgen dat je je leven steeds vaker doodvermoeiend vind en je geen plezier meer lijkt te kunnen voelen is dat wel een moment om aan de bel te trekken. Vaak zorgt het doorlopen met klachten van oververmoeidheid er namelijk niet, zoals je denkt, voor dat het allemaal vanzelf wel weer overgaat. Als je batterij steeds leger raakt en je hem nooit kunt opladen ontstaan er na verloop van tijd juist meestal ernstigere klachten, die er lang over doen om te verdwijnen.

Als je je in bovenstaande klachten herkent en daarmee aan de slag wil, neem dan contact met ons op en wij informeren je over wat onze coaches voor je kunnen betekenen.