Zwangerschapsdepressie: Hoe herken je het en wat kun je doen?

Een zwangerschapsdepressie kan je zowel tijdens als na je zwangerschap ervaren. Zo kan je last hebben van een prenatale depressie terwijl je zwanger bent of van een postnatale depressie na je bevalling. Als aanstaande of jonge ouders van een baby heeft een zwangerschapsdepressie nogal invloed op de stemming in huis.

Het liefst wil je natuurlijk een veilig en vertrouwd thuisgevoel bieden aan je kindje, maar helaas kan een zwangerschapsdepressie het avontuur tijdens de zwangerschap, bevalling, ouderschap en opvoeding minder plezierig en vreugdevol maken.

Sterker nog: depressief zijn tijdens of na je zwangerschap leidt tot nóg meer stress, maar wat zijn de oorzaken, symptomen en oplossingen van een zwangerschapsdepressie? In dit artikel gaan we vooral dieper in op wat je kan doen tegen een postnatale depressie!

Wat is een zwangerschapsdepressie?

Een zwangerschapsdepressie is een depressie tijdens of na je zwangerschap, waarbij je depressieve klachten voelt. Hier ligt ongemerkt nogal een taboe op, waardoor er vaak niet kwetsbaar, open en eerlijk gesproken wordt over negatieve gedachtes, gevoelens en emoties.

Door het dragen van een masker, krijgt je omgeving een niet-authentieke indruk van jouw beleving tijdens of na de zwangerschap. En wat ook niet iedereen zich beseft, is dat zowel vrouwen als mannen last kunnen krijgen van een zwangerschapsdepressie. 

Het lastige en direct ook dubbele aan een zwangerschapsdepressie is dat je zelf niet vrolijk gestemd bent, terwijl je partner, familie en vrienden dit wél voor je zijn. In plaats van dat je op een roze wolk leeft, is het leven donkergrijs.

Dit staat nogal haaks op hoe je je zwangerschap en kraamtijd had voorgesteld, terwijl je ondertussen wel overladen wordt door felicitaties, lieve berichtjes en cadeautjes voor de baby. 

Goed om te weten: de kans op een zwangerschapsdepressie is groter als je in het verleden al eerder eens depressief bent geweest, een depressie tijdens of na je bevalling gehad hebt bij je vorige zwangerschap of als je nu tijdens je zwangerschap al eens depressief was.

Zwangerschapsdepressie tijdens zwangerschap

Ben je depressief tijdens je eerste, tweede of derde trimester van je zwangerschap? Dan is er sprake van een prenatale depressie tijdens je zwangerschap, waarbij je weken of zelfs maandenlang niet écht kan genieten van je zwangerschap.

Zo’n 10 à 20 procent van de vrouwen heeft sombere depressieve gevoelens, waardoor je nog niet echt kan uitkijken naar de komst van je baby, ook al was je wel vrolijk en enthousiast toen je de positieve zwangerschapstest ontdekte. 

Een prenatale depressie ontstaat niet per se direct als je zwanger bent. Geleidelijk aan tijdens je zwangerschap kan je meer negatieve gedachten krijgen of mis je het verbindende ‘moedergevoel’ of met je baby. Daardoor ga je je druk maken in je hoofd over de bevalling, want wat als er iets mis gaat?

Of wat als je de controle kwijtraakt door de ondraaglijke pijn van weeën? Je ziet meer beren op de weg in plaats van dat je echt stilstaat om dankbaar te zijn voor een bijzondere, onvergetelijke zwangerschap.

Zwangerschapsdepressie na bevalling

Voel je je juist depressief tijdens de kraamtijd en het vierde trimester na je bevalling? Dan is er in tegenstelling tot een prenatale depressie sprake van een postnatale depressie of, wat ook in de volksmond bekend staat als een postpartum depressie of zwangerschapsdepressie na bevalling.

Ondanks dat je je hele zwangerschap verheugd hebt op de geboorte van je baby, ervaar je dan toch een somber, prikkelbaar, angstig, spannend en verdrietig gevoel in de eerste maanden als vader of moeder. Dit zijn de ‘baby blues’ die je samen met je partner mogelijk voelt.

Doordat je overwhelmed wordt door emoties én je voelt de verantwoordelijk om zorgzaam voor je baby, leidt nervositeit soms zelfs tot huilbuien, slaapproblemen en stemmingswisselingen.

Zo kan het zijn dat het moederschap of vaderschap je tegenvalt, waarbij je ook jezelf blijft afwijzen aangezien je gelooft dat je niet goed genoeg bent voor je baby. Vanuit onzekerheid beleef je allerlei nieuwe uitdagingen: van luiers verschonen en kortere nachtrusten tot aan het troosten van je baby en voeden van je baby.

Je depressieve gevoelens voel je vaak pas na de bevalling na enkele weken of maanden. Soms zelfs pas als je stopt met het geven van borstvoeding of weer aan de slag gaat met je werk of bedrijf.

Het verschilt per vrouw of man hoe lang een zwangerschapsdepressie duurt, maar over het algemeen duurt een depressie na je bevalling een aantal weken of maanden. Bij de meeste jonge ouders maximaal een half jaar.

Oorzaken van een postnatale depressie

Er is niet één overduidelijke oorzaak als aanleiding voor een postnatale depressie, want je depressieve klachten worden veroorzaakt door zowel lichamelijke, mentale en sociale factoren. Zo kan er in de vrouwenlijn van je familiesysteem een erfelijke aanleg zijn voor een postnatale depressie.

Want ben je weleens depressief geweest vóór je zwangerschap? Dan is de kans aanwezig dat je depressieve klachten nogmaals terug op je pad komen na je bevalling. Mede door: 

• Verandering in je hormoonhuishouding die leiden tot een hormonale disbalans, waardoor je lichaam minder de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron aanmaakt.
• Schildklierproblemen, zoals een schildklierontsteking of een traag werkende schildklier die je zenuwstelsel blijvend kan beschadigen.
• Disbalans in je lichaam door een tekort aan vitamines en mineralen, waaronder vitamine B6, B12, ijzer, magnesium, koper en zink.
• Lichamelijke vermoeidheid doordat je te weinig rust en tijd voor jezelf neemt na de bevalling om volledig te herstellen en ontzwangeren. 

Dit zijn de mentale factoren die invloed hebben op een postnatale depressie: 

• Drang naar perfectionisme
• Stress en burn-out klachten
• Moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen
• Laag zelfbeeld en onzekerheid
• Een hoge lat voor jezelf als prestatiedruk
• Negatieve gedachten en negatieve spiraal
• Kwetsbaar, open en eerlijk opstellen is ongemakkelijk

De impact van sociale factoren op je gemoedstoestand kan groter zijn dan je denkt:

• Relatieproblemen met je partner
• Ongeplande of ongewenste zwangerschap
• Vroeggeboorte of ziekte van je pasgeboren kindje
• Plotselinge scheiding en alleenstaand ouderschap
• Geldzorgen en geldstress om te weinig geld te hebben
• De combinatie van het ouderschap, huishouden en je werk
• Te weinig liefde, steun en aandacht van je familie en vrienden
• Het overlijden van een dierbare tijdens of na je zwangerschap
• Afstandelijke of ongezonde relatie met je ouders, broers of zussen

Welke gevolgen kan een postnatale depressie hebben?

Onderschat een postnatale depressie niet, want als door je depressie de basisveiligheid voor je baby ontbreekt, kan dit ten koste gaan van de hechting en verbinding met je kind. Een onveilige hechting kan in de toekomst zelfs leiden tot gedragsproblemen, omdat je baby zich niet thuis voelt vanaf de geboorte.

Door de hechtingsproblemen kan je zoon of dochter later vaker boos, manipulatief, verdrietig, onzeker of angstig zijn. Specifiek in sociale relaties mede door de onderliggende verlatingsangst of bindingsangst.

Dit geeft stress, waardoor je kind pijnlijke emoties gaat onderdrukken en verdoven met verslavingen om een leegte op te vullen. Des te belangrijker om dus zowel fysiek als emotioneel beschikbaar te zijn als jonge ouder in de kraamtijd!

Wat zijn de zwangerschapsdepressie symptomen?

Door een samenloop van omstandigheden heeft je zwangerschapsdepressie invloed op je welzijn, want je niet geniet niet optimaal van de zwangerschap, bevalling, ouderschap of opvoeding. Maar wat zijn de zwangerschapsdepressie symptomen waar je je postnatale depressie aan kan herkennen? Dit zijn de symptomen op een rij:

• Angstig
• Wanhopig
• Piekergedrag
• Slapeloosheid
• Snel geïrriteerd
• Innerlijke leegte
• Neerslachtigheid
• Schuldgevoelens
• Vergeetachtigheid
• Gebrek aan plezier
• Verdrietige huilbuien
• Hechtingsproblemen
• Nergens zin in hebben
• Non-stop willen slapen
• Stemmingswisselingen
• Concentratieproblemen
• Weinig of extreme eetlust

Depressieve klachten komen niet alleen voor bij vrouwen na een bevalling, want mannen kunnen ook depressief worden. Vaak is de liefde, aandacht en steun gefocust op de vrouw en baby, waardoor een man zich mogelijk niet gezien, gehoord, gewaardeerd en gesteund voelt.

Zo kan je als man je ook somber en oververmoeidheid voelen, maar er zijn nog meer symptomen van een zwangerschapsdepressie bij mannen. Door je nieuwe rol als vader inclusief nieuwe verantwoordelijkheden heb je last van: 

• Agressiviteit, boosheid en woedeaanvallen 
• Hopeloosheid, rusteloosheid en machteloosheid
• Prikkelbaarheid, waardoor je jezelf gaat terugtrekken
• Verhoogd impulsief gedrag die leiden tot verslavingen 
• De neiging om weg te lopen van je gevoelens en emoties

Als man voel je je vaker financieel verantwoordelijk om het gezin draaiende en staande te houden. In combinatie met het huishouden en de opvoeding, kan je door je depressie jezelf wegcijferen en voel je je schuldig als je tijd voor jezelf neemt.

Wat is de behandeling bij postnatale depressie?

Je kan een depressie na je bevalling zorgvuldig behandelen door: 

• Antidepressiva: binnen 4 à 6 weken kan medicatie je depressieve klachten tijdelijk verlichten en verzachten, waardoor je plezieriger en vrolijker gestemd wordt. Op z’n minst neem je 4 à 6 maanden antidepressiva om te herstellen van je depressie en gelukkig kan je het combineren met borstvoeding.
  
• Kalmeringsmiddelen: met kalmerende medicatie tegen slaapproblemen, stress, angstgevoelens en spanning voel je meer rust in je hoofd en lichaam, waardoor je lichaam minder stresshormonen aanmaakt.
  
• Gesprekstherapie: praten over je depressie helpt je om te leren omgaan met angsten, onzekerheden, negatieve gedachten en stress rondom je zwangerschap, bevalling, ouderschap en opvoeding. Met een psycholoog of één van onze gespecialiseerde stress coaches, burn-out of depressie coaches kan je je depressieve klachten omzetten naar positiviteit, kracht, ontspanning en innerlijke rust.
  
• Verbinding met lotgenoten: je staat er niet alleen voor, want met gelijkgestemden kan je je ervaringen over je depressie uitwisselen. Dit lucht op, omdat je kennis en ervaring opdoet over hoe andere moeders en vaders omgaan met een depressie na een bevalling. Zo voel je je minder eenzaam!

Welke hulp kan ik krijgen bij een postnatale depressie?

Depressieve klachten kan je het beste bespreekbaar maken met je verloskundige of huisarts. Door transparant te delen wat je denkt, voelt en doet tijdens of na je zwangerschap, kan je een helder beeld schetsen van je postnatale depressie. Je hoeft je niet te schamen voor je depressieve klachten. Zelfexpressie is de oplossing van je depressie, want delen is helen.

Op basis van je symptomen wordt duidelijk wat voor soort hulp je nodig hebt om te herstellen van je zwangerschapsdepressie. Het voordeel van een verloskundige of huisarts is dat je direct doorverwezen kan worden naar een ervaren specialist. 

Kies je liever zelf een coach uit waarmee je een verbinding voelt om aan de slag te gaan met je depressie? Bij Ruud Meulenberg Training & Coaching willen we stress, burn-out en depressie klachten voorkomen en oplossen, dus ook tijdens of na een zwangerschap.

Beweging is niet voor niets een onmisbare pijler, want wandelen in de natuur draagt bij aan het loslaten van je postnatale depressie. Zo zetten we letterlijk je in beweging om je leven weer op de rit te krijgen. In plaats van symptoombestrijding gaan we dieper in op je overtuigingen en gedragspatronen, want waardoor is je zwangerschapsdepressie ontstaan.

En wat kan je doen qua voeding, slaap, ademhaling of energiemanagement om gezonde gewoontes aan te leren? Zo krijg je regie over je leven en kan je een beter leven leiden dan vóór je depressie. Met meer tevredenheid, plezier en geluk!

Hoe kan ik mijn partner ondersteunen bij zwangerschapsdepressie?

Het laatste wat je wilt is dat je zwangerschapsdepressie negatieve invloed en meer stress geeft in je relatie met je partner. Des te belangrijker om je binnenwereld met open communicatie te delen, zodat je partner op de hoogte is van wat er lichamelijk, emotioneel en mentaal bij je speelt. Dus check eens: “In hoeverre weet je partner écht hoe het met je gaat?” 

Juist tijdens een zwangerschapsdepressie is een verdiepend gesprek met je partner essentieel om jullie relatie versterken. Doordat jullie in verwachting zijn van een baby of jullie zijn net ouders geworden van een kindje, kan je leven op de kop staan. Ook al heb je je voorbereid, dan zijn er alsnog altijd uitdagingen die je van tevoren niet had zien aankomen.

Zo kan je gedachten krijgen als:

• “Ik vind het ouderschap minder leuk dan verwacht, want ik mis mijn oude leven.”
• “Andere ouders zijn beter in staat om voor een baby te zorgen.”
• “Ik ben bang dat ik mezelf verlies tijdens het ouderschap en de opvoeding.”
• “Wat als ik geen gelijkwaardige partner ben en het opvoeden verkeerd aanpak?”
• “Dit zou de mooiste tijd van mijn leven moeten zijn, waarom voelt het dan niet zo?”
• “Ik voel me alleen, alsof in mijn eentje verantwoordelijk ben.”
• “Het voelt zo overweldigend allemaal en ik loop mezelf voorbij nu.” 

Dus in hoeverre ben je er voor jezelf, de baby én je partner? Spreek je je écht uit of krop je je gevoelens en emoties op? Vraag vooral aan je partner wat hij of zij nodig heeft om plezier en vrolijkheid te voelen om te genieten van de zwangerschap en opvoeding.

Zo weet je beter wat je kan doen voor hem of haar, zodat je begripvol en liefdevol elkaar kan ondersteunen. Hoe meer je afstemt hoe jullie samen willen omgaan met de komst van jullie baby, des te meer rust in je hoofd en lichaam je krijgt. 

Een positieve noot

Hoewel de periode tijdens een zwangerschapsdepressie niet altijd makkelijk is, kan je tóch lichamelijke, emotionele en mentale veerkracht ontwikkelen om er samen sterker uit te komen. Hoe meer je je depressie accepteert, des te sneller je overtuigingen en patronen transformeert.

Met een positieve mindset leer je te focussen op het positieve in plaats van het negatieve, want zo liggen er in elke zwangerschapsdepressie waardevolle levenslessen verborgen voor je persoonlijke ontwikkeling.

Met een dankbaarheidsdagboek kan je dagelijks of een paar keer per week opschrijven waar je dankbaar voor bent, zodat je in dankbaarheid je depressie kan loslaten. Heb onvoorwaardelijke liefde voor het lot!

Veelgestelde vragen

Bronnen

1. De relatie tussen depressie en het functioneren van de schildklier tijdens de zwangerschap – Universiteit Limburg – Gevonden op 04-01-2023: Link naar de pdf